Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
Geschiedenis van opvoeding,
onderwijs en vorming: deel 2
Inhoudsopgave
1. STIL ZIJN MOET JE LEREN: THEORETISCH KADER ÉÉN.....................................................................4
1.1. EDUCATIONAL SOUNDSCAPES – PEDAGOGISCHE GELUIDSSCHAPPEN............................................................4
1.1.1. THE SOUNDSCAPE – MURRAY SCHAFER.................................................................................................5
1.1.2. SOUND STUDIES................................................................................................................................6
1.2. ESSENTIALISME/SOCIAAL-CONSTRUCTIVISME.........................................................................................6
1.2.1. THE CAT MASSACRE (ROBERT DARNTON)...............................................................................................6
1.2.2. STILTE VAN HET THEATERPUBLIEK (JAMES JOHNSON)................................................................................7
1.3. POLITIEKE BETEKENIS VAN STILTE EN GELUID..........................................................................................7
1.4. STILTE EN GELUID IN OPVOEDING EN ONDERWIJS?!.................................................................................8
1.4.1. STILTE EN GELUID IN DE GESCHIEDENIS VAN OPVOEDING EN ONDERWIJS.......................................................8
1.5. METHODOLOGISCHE KANTTEKENINGEN................................................................................................9
1.5.1. ZIJN WE HET STIL ZIJN VER-LEERD TIJDENS DE 20E EEUW?........................................................................10
1.5.2. STIL ZIJN MOET JE (AF) LEREN............................................................................................................10
2. THEORETISCH KADER TWEE: IDENTITEIT EN VERSCHIL IN HISTORISCH PERSPECTIEF ....................11
2.1. NEW CULTURAL HISTORY OF EDUCATION...........................................................................................11
2.2. MICHEL FOUCAULT........................................................................................................................12
2.2.1. ERVARING EN WAARHEID..................................................................................................................12
2.2.2. “DISABILITY IS EVERYWHERE IN HISTORY, ONCE YOU BEGIN LOOKING FOR IT, BUT CONSPICUOUSLY ABSENT IN THE
HISTORIES WE WRITE”(DOUGLAS BAYNTON, 2001, P. 52)...............................................................................12
2.2.3. HERKOMST VAN DISABILITY HISTORY....................................................................................................12
2.3. INTERSECTIONALITEIT......................................................................................................................14
2.3.1. EEN WESTERSE AFKEER VAN SCHADUW...............................................................................................14
2.4. EMANICAPTIE, LICHT/GELUID EN IDENTITEIT........................................................................................14
2.4.1. GESCHIEDSCHRIJVING & IDENTITEIT.....................................................................................................15
3. STILTE, GELUID EN HET ONTSTAAN VAN HET ONDERWIJS AAN ‘DOOFSTOMME’ EN ‘BLINDE’
KINDEREN........................................................................................................................................15
3.1. VOORAFGAANDE OPMERKINGEN.......................................................................................................15
3.2. TWEEDE HELFT VAN DE 18E EEUW.....................................................................................................16
3.2.1. HISTORISCHE VOOROORDELEN............................................................................................................16
3.3. MYTHOLOGISERENDE VERKLARING....................................................................................................17
3.3.1. ABBÉ DE L’EPÉE (1712-1789)..........................................................................................................17
3.3.2. VALENTIN HAÜY (1745-1822).........................................................................................................18
3.4. HISTORISCH – MATERIALISTISCHE BENADERINGEN.................................................................................18
3.4.1. MAAR… #1 – TEGENARGUMENT 1.....................................................................................................19
3.4.2. MAAR … #2 – TEGENARGUMENT 2....................................................................................................19
3.5. PROBLEMATISERING ALS ALTERNATIEVE BENADERINGSWIJZE – PROBLEMATISATION DEFINITIES...................20
1
,Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
3.5.1. PROBLEMATISERING TOEGEPAST OP HET ONTSTAAN VAN HET ONDERWIJS AAN ‘DOOFSTOMME’ EN ‘BLINDE’
KINDEREN................................................................................................................................................20
4. DE WILDE VAN AVEYRON – GELUID, VERLICHTING EN OPVOEDBAARHEID ..................................24
4.1. RUDYARD KIPLING, 1984...............................................................................................................24
4.2. WOLFSKINDEREN EN EXPERIMENTEEL ONDERZOEK................................................................................24
4.3. VERLICHTING EN PEDAGOGISCH OPTIMISME........................................................................................24
4.3.1. L’HOMME NATURE / DE NATUURMENS................................................................................................25
4.4. HET WILDENKIND VAN AVEYRON......................................................................................................25
4.4.1. HET OPTIMISME VAN JEAN – MARC ITARD (1801)................................................................................25
4.4.2. PEDAGOGISCHE DOELSTELLINGEN – LINK TEKST......................................................................................25
4.4.3. SENSORIËLE OPVOEDING VOLGENS ITARD/TRUFFAUT..............................................................................26
4.4.4. DE TELEURSTELLING VAN JEAN MARC ITARD (1806)..............................................................................26
4.5. FRENOLOGIE EN OPVOEDBAARHEID...................................................................................................26
4.5.1. RACIALE ONDERTOON VAN FRENOLOGIE...............................................................................................26
4.5.2. HERDENKEN VAN OPVOEDBAARHEID BINNEN DE FRENOLOGIE...................................................................27
4.6. EEN ANDERE KIJK OP WILDE KINDEREN...............................................................................................27
4.6.1. FERNAND DELIGNY – 20E EEUW.........................................................................................................27
5. STILTE EN GELUID IN HET ONTSTAAN VAN DE ZORG VOOR DOOFBLINDEN.................................29
5.1. DE WATERPOMPSCENE UIT THE MIRACLE WORKER, 1962, ARTHUR PENN...............................................30
5.2. ARCHEOLOGIE VAN STILTE...............................................................................................................31
5.2.1. DAVID GILBERT TAIT – 1 VAN DE MANNEN..........................................................................................32
5.2.2. JAMES MITCHELL.............................................................................................................................32
5.2.3. SIMON..........................................................................................................................................33
5.2.4. TWEE BELANGRIJKE VASTSTELLINGEN: WANNEER WE HET HEBBEN OVER DE 3 MENSEN..................................33
5.3. ANNA TIMMERMAN (BELGIË) & MAGNUS OLLSEN (ZWEDEN)................................................................33
5.4. DE KRACHT VAN DE BEELDEN...........................................................................................................34
6. DE STILTE VAN HET HERDENKEN: DE GROOTE OORLOG EN DE GEBOORTE VAN HEROPVOEDING 35
6.1. OORLOG & FYSIEKE/MENTALE VERMINKING........................................................................................36
6.1.1. DE OORLOG VAN 14/18 EN BELGISCHE VERMINKTEN.............................................................................37
6.2. HET DISCOURS..............................................................................................................................37
6.2.1. WELKE REDENEN WERDEN ER GEGEVEN VOOR DE OPRICHTING VAN HEROPVOEDINGSINSTITUTEN?..................37
6.2.2. HEROPVOEDING?............................................................................................................................39
6.2.3. DRIE BEÏNVLOEDENDE FACTOREN (KUNNEN WE LEZEN IN DE TEKSTEN).......................................................39
6.3. OP ZOEK NAAR DE REALITEIT............................................................................................................39
6.3.1. VISUEEL BRONNENMATERIAAL – ZIE TEKSTEN IN DE READER.................................................................39
6.4. DE OORLOGSBLINDEN – EEN UITZONDERLIJKE CATEGORIE.......................................................................40
6.4.1. AVEUGLES DE GUERRE......................................................................................................................40
6.4.2. KONINKLIJKE ARCHIEVEN (SECRETARIAAT KONINGIN ELIZABETH)...............................................................40
7. IDENTITEIT, IQ EN HET ONTSTAAN VAN HET BUITENGEWOON ONDERWIJS................................42
7.1. DE IQ TEST EN HET INTELLIGENTIEQUOTIËNT.......................................................................................43
7.1.1. IQ ALS CLASSIFICATIE-INSTRUMENT.....................................................................................................43
2
,Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
7.2. STEPHEN JAY GOULD: THE MISMEASURE OF MAN: EEN GESCHIEDENIS VAN DE INTELLIGENTIETESTS .................43
7.2.1. ALFRED BINET EN DE BINET-SIMON TEST: HIJ HAALT DE GESCHIEDENIS AAN................................................44
7.2.2. WAARSCHUWINGEN VAN BINET (ZEGT STEPHEN IN ZIJN BOEK).................................................................45
7.2.3. DE RECEPTIE VAN IQ IN AMERIKA.......................................................................................................45
7.2.4. DE KALIKAKK FAMILIE (CITAAT P. 221)................................................................................................46
7.3. GESCHIEDENIS VAN HET BUITENGEWOON ONDERWIJS IN BELGIE – ZIE TEKST DE VROEDE IN DE READER...........47
7.3.1. M-DECREET....................................................................................................................................47
8. EUGENETICA, WO II EN HET OORVERDOVENDE GELUID VAN STILTE............................................49
8.1. DE STILTE VAN HET VERGETEN ÉN HET HERDENKEN...............................................................................49
8.1.1. HET DUBBELE GEZICHT VAN ‘IDENTITEIT’ – CENTRALE ELEMENT IDENTITEIT.................................................50
8.2. IDENTITEIT, HET ARISCHE RAS EN NAZI-DUITSLAND...............................................................................51
8.2.1. AUTORITAIRE IDEOLOGIE (NAZI-SOCIALISME)........................................................................................51
8.2.2. TWEE BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN..................................................................................................51
8.3. IDENTITEIT EN DE EUGENETISCHE WETENSCHAP....................................................................................53
8.3.1. DARWINISTISCHE WORTELS................................................................................................................53
8.3.2. EUGENETICA – FRANCIS GALTON........................................................................................................54
8.4. ANNA’S STILLE STRIJD.....................................................................................................................54
9. HET STILLE EN VERLEGEN KIND IN DE GESCHIEDENIS VAN OPVOEDING, ONDERWIJS EN VORMING
........................................................................................................................................................56
9.1. CALEIDOSCOPISCHE STILTE...............................................................................................................56
9.2. VERLEGENHEID EN HET STILLE KIND....................................................................................................56
9.2.1. HET TOVERBOS...............................................................................................................................57
9.3. HET NUT VAN GESCHIEDENIS?!.........................................................................................................57
9.4. NAAR EEN GESCHIEDENIS VAN VERLEGENHEID......................................................................................57
9.4.1. CULTURELE GESCHIEDENIS VAN VERLEGENHEID......................................................................................58
9.5. HISTORISCHE VERKLARINGEN VOOR DE PROBLEMATISERING VAN VERLEGENHEID.........................................58
9.6. WAT MET HET VERLEGEN KIND IN DE KLAS?........................................................................................60
9.6.1. REFORMPEDAGOGIEK EN PERSOONLIJKHEID..........................................................................................60
9.7. HEDENDAAGS VERZET TEGEN DE PROBLEMATSERING VAN VERLEGENHEID...................................................61
10. (IN)FORMEEL ONDERWIJS EN LUISTEREN NAAR DE STEM VAN HET VERLEDEN.........................62
10.1. COVID – 19...............................................................................................................................63
10.2. LEPROSY AND THE CONSTRUCTION OF RACIAL HIERARCHIES...................................................................63
10.3. THE SCHOOL AND THE FIGHT AGAINST TUBERCULOSIS AROUND 1900.....................................................64
10.3.1. TUBERCOLOSIS OR THE WHITE DEATH................................................................................................64
10.3.2. INFECUOUS DISEASES ARE NOT NEUTRAL PHENOMENA..........................................................................65
10.4. POLIO AND THE CONSTRUCTION OF DIFFERENCE IN THE 40’S AND 50’S...................................................66
10.4.1. POLIO.........................................................................................................................................66
10.5. HIV/AIDS AND THE STIGMATIZATION OF INFECTED PATIENTS................................................................66
10.5.1. AIDS/HIV....................................................................................................................................66
10.5.2. STIGMA AND STIGMATISATION.........................................................................................................67
10.5.3. AIDS – PREVENTION IN DE JAREN 80.................................................................................................68
10.6. LISTENING TO COUNTER-NARRATIVES (TEGEN-DISCOURSEN)..................................................................68
10.6.1. THE VOICE OF PASCAL DE DUVE.......................................................................................................68
10.6.2. ARCHIVAL TRACES OF DE DUVE........................................................................................................69
3
, Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
Les 1: stil zijn moet je leren – 13/02/2020
1. Stil zijn moet je leren: theoretisch kader één
Naar een akoestische benadering van de geschiedenis van opvoeding, onderwijs en vorming
In dit openingscollege zal de docent ingaan op de relevantie van een akoestisch perspectief voor
de geschiedenis van opvoeding en onderwijs. Centraal staat de recente stelling van de Franse
historicus Alain Corbin, namelijk dat de Westerse mens tijdens de 20ste eeuw het stil zijn zou
ver-leerd zijn; met andere woorden, dat we vandaag de dag niet meer kunnen stil-zijn en op die
manier het contact met onszelf verloren hebben. Aan de hand van een historiografisch overzicht
met betrekking tot de geschiedenis van stilte en geluid in opvoeding en onderwijs alsook via een
introductie tot het domein van de sound studies, zal de docent beargumenteren dat de stelling
van Corbin niet houdbaar is. Integendeel: tijdens de 20ste eeuw werden pedagogische actoren
zich meer en meer bewust van de potentialiteit van stilte en werd hier ook uitgebreid over
gereflecteerd en gedebatteerd.
Dit college is gebaseerd op de teksten van Hendy, Landahl, Verstraete en Verstraete &
Hoegaerts
Oefening: een stilte moment
Wat hebben we ervaren?
Druk om geen geluid te maken
Je hoort nog vanalles (maar dat hoor je niet, behalve als je echt stil bent)
o We worden ons bewust van andere zaken
Stilte kan je niet zien als de absolute afwezigheid van geluid. Dit toont de relativiteit van stilte aan.
Deze relativiteit kunnen we ook achterhalen door te kijken wat het betekent voor onszelf, is
voor iedereen anders dus stilte is persoonlijk
o Verschilt ook binnen een maatschappij, de kijk op stilte is divers
o BV bij ons veel boeken over yoga en mindfullness, het is een soort van manier om
rust te krijgen in de drukke maatschappij
Stilte is een soort van ‘hype’
stilte is niet absoluut, wordt door verschillende mensen op verschillende manieren ervaren
1.1. Educational soundscapes – pedagogische
geluidsschappen
Relativiteit van stilte is het basisidee van historici die bepaalde geschiedenissen gaan beschrijven
adhv akoustische karakteristieken. Proberen deze karakteristieken in kaart te brengen, alsook de
evolutie in de tijd.
Net zoals je een landschap kan beschrijven aan de hand van visuele karakteristieken, kan je
dat doen aan de hand van auditieve/akoestische karakteristieken
o Landschap is hier dan de school
De school heeft een soundscape en net zoals het uitzicht van een school verandert,
verandert ook de manier waarop we een school (kunnen) horen
o School is niét alleen een verzameling van visuele objecten, het is ook een collectie
van geluiden en stiltes
o Soundscape verandert doorheen de tijd
Als jullie terugdenken aan jullie eigen schooltijd, welke geluiden en stiltes komen dan bij
jullie op?
o BV de schoolbel, het krassen van een krijtje
4
Geschiedenis van opvoeding,
onderwijs en vorming: deel 2
Inhoudsopgave
1. STIL ZIJN MOET JE LEREN: THEORETISCH KADER ÉÉN.....................................................................4
1.1. EDUCATIONAL SOUNDSCAPES – PEDAGOGISCHE GELUIDSSCHAPPEN............................................................4
1.1.1. THE SOUNDSCAPE – MURRAY SCHAFER.................................................................................................5
1.1.2. SOUND STUDIES................................................................................................................................6
1.2. ESSENTIALISME/SOCIAAL-CONSTRUCTIVISME.........................................................................................6
1.2.1. THE CAT MASSACRE (ROBERT DARNTON)...............................................................................................6
1.2.2. STILTE VAN HET THEATERPUBLIEK (JAMES JOHNSON)................................................................................7
1.3. POLITIEKE BETEKENIS VAN STILTE EN GELUID..........................................................................................7
1.4. STILTE EN GELUID IN OPVOEDING EN ONDERWIJS?!.................................................................................8
1.4.1. STILTE EN GELUID IN DE GESCHIEDENIS VAN OPVOEDING EN ONDERWIJS.......................................................8
1.5. METHODOLOGISCHE KANTTEKENINGEN................................................................................................9
1.5.1. ZIJN WE HET STIL ZIJN VER-LEERD TIJDENS DE 20E EEUW?........................................................................10
1.5.2. STIL ZIJN MOET JE (AF) LEREN............................................................................................................10
2. THEORETISCH KADER TWEE: IDENTITEIT EN VERSCHIL IN HISTORISCH PERSPECTIEF ....................11
2.1. NEW CULTURAL HISTORY OF EDUCATION...........................................................................................11
2.2. MICHEL FOUCAULT........................................................................................................................12
2.2.1. ERVARING EN WAARHEID..................................................................................................................12
2.2.2. “DISABILITY IS EVERYWHERE IN HISTORY, ONCE YOU BEGIN LOOKING FOR IT, BUT CONSPICUOUSLY ABSENT IN THE
HISTORIES WE WRITE”(DOUGLAS BAYNTON, 2001, P. 52)...............................................................................12
2.2.3. HERKOMST VAN DISABILITY HISTORY....................................................................................................12
2.3. INTERSECTIONALITEIT......................................................................................................................14
2.3.1. EEN WESTERSE AFKEER VAN SCHADUW...............................................................................................14
2.4. EMANICAPTIE, LICHT/GELUID EN IDENTITEIT........................................................................................14
2.4.1. GESCHIEDSCHRIJVING & IDENTITEIT.....................................................................................................15
3. STILTE, GELUID EN HET ONTSTAAN VAN HET ONDERWIJS AAN ‘DOOFSTOMME’ EN ‘BLINDE’
KINDEREN........................................................................................................................................15
3.1. VOORAFGAANDE OPMERKINGEN.......................................................................................................15
3.2. TWEEDE HELFT VAN DE 18E EEUW.....................................................................................................16
3.2.1. HISTORISCHE VOOROORDELEN............................................................................................................16
3.3. MYTHOLOGISERENDE VERKLARING....................................................................................................17
3.3.1. ABBÉ DE L’EPÉE (1712-1789)..........................................................................................................17
3.3.2. VALENTIN HAÜY (1745-1822).........................................................................................................18
3.4. HISTORISCH – MATERIALISTISCHE BENADERINGEN.................................................................................18
3.4.1. MAAR… #1 – TEGENARGUMENT 1.....................................................................................................19
3.4.2. MAAR … #2 – TEGENARGUMENT 2....................................................................................................19
3.5. PROBLEMATISERING ALS ALTERNATIEVE BENADERINGSWIJZE – PROBLEMATISATION DEFINITIES...................20
1
,Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
3.5.1. PROBLEMATISERING TOEGEPAST OP HET ONTSTAAN VAN HET ONDERWIJS AAN ‘DOOFSTOMME’ EN ‘BLINDE’
KINDEREN................................................................................................................................................20
4. DE WILDE VAN AVEYRON – GELUID, VERLICHTING EN OPVOEDBAARHEID ..................................24
4.1. RUDYARD KIPLING, 1984...............................................................................................................24
4.2. WOLFSKINDEREN EN EXPERIMENTEEL ONDERZOEK................................................................................24
4.3. VERLICHTING EN PEDAGOGISCH OPTIMISME........................................................................................24
4.3.1. L’HOMME NATURE / DE NATUURMENS................................................................................................25
4.4. HET WILDENKIND VAN AVEYRON......................................................................................................25
4.4.1. HET OPTIMISME VAN JEAN – MARC ITARD (1801)................................................................................25
4.4.2. PEDAGOGISCHE DOELSTELLINGEN – LINK TEKST......................................................................................25
4.4.3. SENSORIËLE OPVOEDING VOLGENS ITARD/TRUFFAUT..............................................................................26
4.4.4. DE TELEURSTELLING VAN JEAN MARC ITARD (1806)..............................................................................26
4.5. FRENOLOGIE EN OPVOEDBAARHEID...................................................................................................26
4.5.1. RACIALE ONDERTOON VAN FRENOLOGIE...............................................................................................26
4.5.2. HERDENKEN VAN OPVOEDBAARHEID BINNEN DE FRENOLOGIE...................................................................27
4.6. EEN ANDERE KIJK OP WILDE KINDEREN...............................................................................................27
4.6.1. FERNAND DELIGNY – 20E EEUW.........................................................................................................27
5. STILTE EN GELUID IN HET ONTSTAAN VAN DE ZORG VOOR DOOFBLINDEN.................................29
5.1. DE WATERPOMPSCENE UIT THE MIRACLE WORKER, 1962, ARTHUR PENN...............................................30
5.2. ARCHEOLOGIE VAN STILTE...............................................................................................................31
5.2.1. DAVID GILBERT TAIT – 1 VAN DE MANNEN..........................................................................................32
5.2.2. JAMES MITCHELL.............................................................................................................................32
5.2.3. SIMON..........................................................................................................................................33
5.2.4. TWEE BELANGRIJKE VASTSTELLINGEN: WANNEER WE HET HEBBEN OVER DE 3 MENSEN..................................33
5.3. ANNA TIMMERMAN (BELGIË) & MAGNUS OLLSEN (ZWEDEN)................................................................33
5.4. DE KRACHT VAN DE BEELDEN...........................................................................................................34
6. DE STILTE VAN HET HERDENKEN: DE GROOTE OORLOG EN DE GEBOORTE VAN HEROPVOEDING 35
6.1. OORLOG & FYSIEKE/MENTALE VERMINKING........................................................................................36
6.1.1. DE OORLOG VAN 14/18 EN BELGISCHE VERMINKTEN.............................................................................37
6.2. HET DISCOURS..............................................................................................................................37
6.2.1. WELKE REDENEN WERDEN ER GEGEVEN VOOR DE OPRICHTING VAN HEROPVOEDINGSINSTITUTEN?..................37
6.2.2. HEROPVOEDING?............................................................................................................................39
6.2.3. DRIE BEÏNVLOEDENDE FACTOREN (KUNNEN WE LEZEN IN DE TEKSTEN).......................................................39
6.3. OP ZOEK NAAR DE REALITEIT............................................................................................................39
6.3.1. VISUEEL BRONNENMATERIAAL – ZIE TEKSTEN IN DE READER.................................................................39
6.4. DE OORLOGSBLINDEN – EEN UITZONDERLIJKE CATEGORIE.......................................................................40
6.4.1. AVEUGLES DE GUERRE......................................................................................................................40
6.4.2. KONINKLIJKE ARCHIEVEN (SECRETARIAAT KONINGIN ELIZABETH)...............................................................40
7. IDENTITEIT, IQ EN HET ONTSTAAN VAN HET BUITENGEWOON ONDERWIJS................................42
7.1. DE IQ TEST EN HET INTELLIGENTIEQUOTIËNT.......................................................................................43
7.1.1. IQ ALS CLASSIFICATIE-INSTRUMENT.....................................................................................................43
2
,Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
7.2. STEPHEN JAY GOULD: THE MISMEASURE OF MAN: EEN GESCHIEDENIS VAN DE INTELLIGENTIETESTS .................43
7.2.1. ALFRED BINET EN DE BINET-SIMON TEST: HIJ HAALT DE GESCHIEDENIS AAN................................................44
7.2.2. WAARSCHUWINGEN VAN BINET (ZEGT STEPHEN IN ZIJN BOEK).................................................................45
7.2.3. DE RECEPTIE VAN IQ IN AMERIKA.......................................................................................................45
7.2.4. DE KALIKAKK FAMILIE (CITAAT P. 221)................................................................................................46
7.3. GESCHIEDENIS VAN HET BUITENGEWOON ONDERWIJS IN BELGIE – ZIE TEKST DE VROEDE IN DE READER...........47
7.3.1. M-DECREET....................................................................................................................................47
8. EUGENETICA, WO II EN HET OORVERDOVENDE GELUID VAN STILTE............................................49
8.1. DE STILTE VAN HET VERGETEN ÉN HET HERDENKEN...............................................................................49
8.1.1. HET DUBBELE GEZICHT VAN ‘IDENTITEIT’ – CENTRALE ELEMENT IDENTITEIT.................................................50
8.2. IDENTITEIT, HET ARISCHE RAS EN NAZI-DUITSLAND...............................................................................51
8.2.1. AUTORITAIRE IDEOLOGIE (NAZI-SOCIALISME)........................................................................................51
8.2.2. TWEE BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN..................................................................................................51
8.3. IDENTITEIT EN DE EUGENETISCHE WETENSCHAP....................................................................................53
8.3.1. DARWINISTISCHE WORTELS................................................................................................................53
8.3.2. EUGENETICA – FRANCIS GALTON........................................................................................................54
8.4. ANNA’S STILLE STRIJD.....................................................................................................................54
9. HET STILLE EN VERLEGEN KIND IN DE GESCHIEDENIS VAN OPVOEDING, ONDERWIJS EN VORMING
........................................................................................................................................................56
9.1. CALEIDOSCOPISCHE STILTE...............................................................................................................56
9.2. VERLEGENHEID EN HET STILLE KIND....................................................................................................56
9.2.1. HET TOVERBOS...............................................................................................................................57
9.3. HET NUT VAN GESCHIEDENIS?!.........................................................................................................57
9.4. NAAR EEN GESCHIEDENIS VAN VERLEGENHEID......................................................................................57
9.4.1. CULTURELE GESCHIEDENIS VAN VERLEGENHEID......................................................................................58
9.5. HISTORISCHE VERKLARINGEN VOOR DE PROBLEMATISERING VAN VERLEGENHEID.........................................58
9.6. WAT MET HET VERLEGEN KIND IN DE KLAS?........................................................................................60
9.6.1. REFORMPEDAGOGIEK EN PERSOONLIJKHEID..........................................................................................60
9.7. HEDENDAAGS VERZET TEGEN DE PROBLEMATSERING VAN VERLEGENHEID...................................................61
10. (IN)FORMEEL ONDERWIJS EN LUISTEREN NAAR DE STEM VAN HET VERLEDEN.........................62
10.1. COVID – 19...............................................................................................................................63
10.2. LEPROSY AND THE CONSTRUCTION OF RACIAL HIERARCHIES...................................................................63
10.3. THE SCHOOL AND THE FIGHT AGAINST TUBERCULOSIS AROUND 1900.....................................................64
10.3.1. TUBERCOLOSIS OR THE WHITE DEATH................................................................................................64
10.3.2. INFECUOUS DISEASES ARE NOT NEUTRAL PHENOMENA..........................................................................65
10.4. POLIO AND THE CONSTRUCTION OF DIFFERENCE IN THE 40’S AND 50’S...................................................66
10.4.1. POLIO.........................................................................................................................................66
10.5. HIV/AIDS AND THE STIGMATIZATION OF INFECTED PATIENTS................................................................66
10.5.1. AIDS/HIV....................................................................................................................................66
10.5.2. STIGMA AND STIGMATISATION.........................................................................................................67
10.5.3. AIDS – PREVENTION IN DE JAREN 80.................................................................................................68
10.6. LISTENING TO COUNTER-NARRATIVES (TEGEN-DISCOURSEN)..................................................................68
10.6.1. THE VOICE OF PASCAL DE DUVE.......................................................................................................68
10.6.2. ARCHIVAL TRACES OF DE DUVE........................................................................................................69
3
, Eline Bunnik 2E bachelor pedagogische wetenschappen
Les 1: stil zijn moet je leren – 13/02/2020
1. Stil zijn moet je leren: theoretisch kader één
Naar een akoestische benadering van de geschiedenis van opvoeding, onderwijs en vorming
In dit openingscollege zal de docent ingaan op de relevantie van een akoestisch perspectief voor
de geschiedenis van opvoeding en onderwijs. Centraal staat de recente stelling van de Franse
historicus Alain Corbin, namelijk dat de Westerse mens tijdens de 20ste eeuw het stil zijn zou
ver-leerd zijn; met andere woorden, dat we vandaag de dag niet meer kunnen stil-zijn en op die
manier het contact met onszelf verloren hebben. Aan de hand van een historiografisch overzicht
met betrekking tot de geschiedenis van stilte en geluid in opvoeding en onderwijs alsook via een
introductie tot het domein van de sound studies, zal de docent beargumenteren dat de stelling
van Corbin niet houdbaar is. Integendeel: tijdens de 20ste eeuw werden pedagogische actoren
zich meer en meer bewust van de potentialiteit van stilte en werd hier ook uitgebreid over
gereflecteerd en gedebatteerd.
Dit college is gebaseerd op de teksten van Hendy, Landahl, Verstraete en Verstraete &
Hoegaerts
Oefening: een stilte moment
Wat hebben we ervaren?
Druk om geen geluid te maken
Je hoort nog vanalles (maar dat hoor je niet, behalve als je echt stil bent)
o We worden ons bewust van andere zaken
Stilte kan je niet zien als de absolute afwezigheid van geluid. Dit toont de relativiteit van stilte aan.
Deze relativiteit kunnen we ook achterhalen door te kijken wat het betekent voor onszelf, is
voor iedereen anders dus stilte is persoonlijk
o Verschilt ook binnen een maatschappij, de kijk op stilte is divers
o BV bij ons veel boeken over yoga en mindfullness, het is een soort van manier om
rust te krijgen in de drukke maatschappij
Stilte is een soort van ‘hype’
stilte is niet absoluut, wordt door verschillende mensen op verschillende manieren ervaren
1.1. Educational soundscapes – pedagogische
geluidsschappen
Relativiteit van stilte is het basisidee van historici die bepaalde geschiedenissen gaan beschrijven
adhv akoustische karakteristieken. Proberen deze karakteristieken in kaart te brengen, alsook de
evolutie in de tijd.
Net zoals je een landschap kan beschrijven aan de hand van visuele karakteristieken, kan je
dat doen aan de hand van auditieve/akoestische karakteristieken
o Landschap is hier dan de school
De school heeft een soundscape en net zoals het uitzicht van een school verandert,
verandert ook de manier waarop we een school (kunnen) horen
o School is niét alleen een verzameling van visuele objecten, het is ook een collectie
van geluiden en stiltes
o Soundscape verandert doorheen de tijd
Als jullie terugdenken aan jullie eigen schooltijd, welke geluiden en stiltes komen dan bij
jullie op?
o BV de schoolbel, het krassen van een krijtje
4
