Persoonlijkheidsstoornissen
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis (Cluster A)
Een pervasief wantrouwen en achterdocht tegenover andere mensen, waarbij hun
motieven worden geïnterpreteerd als kwaadwillend, beginnend op jongvolwassen leeftijd,
en aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit vier (of meer) van de volgende
kenmerken:
1. Verdenkt, zonder gegronde redenen, anderen ervan dat ze hem of haar uitbuiten,
schade berokkenen of bedriegen.
2. Is in beslag genomen door ongerechtvaardigde twijfels aan de loyaliteit of
betrouwbaarheid van vrienden of collega’s.
3. Is onwillig om anderen in vertrouwen te nemen vanwege een ongerechtvaardigde
vrees dat de informatie op een kwaadaardige manier tegen hem of haar zal worden
gebruikt.
4. Zoekt verborgen kleinerende of bedreigende betekenissen achter onschuldige
opmerkingen of voorvallen.
5. Koestert wrok (vergeeft beledigingen, kwetsuren of kleinerende opmerkingen niet).
6. Ervaart aanvallen op zijn of haar karakter of reputatie die voor anderen niet
duidelijk waarneembaar zijn en reageert al gauw boos of met een tegenaanval.
7. Heeft herhalende onrechtvaardige twijfels over de trouw van echtgenoot of partner.
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis (Cluster A)
Een aanhoudend patroon van tekortkoming aan sociale vaardigheden, gekenmerkt door
een direct gevoeld ongemak bij, en een verminderd vermogen tot het hebben van
hechte relaties, en door cognitieve verstoring en verstoring in waarnemen en excentriciteit
in het gedrag, beginnend op jongvolwassen leeftijd en aanwezig in uiteenlopende contexten,
zoals blijkt uit vijf (of meer) van de volgende kenmerken:
1. Betrekkingsideeën (met uitsluiting van betrekkingswanen)
2. Eigenaardige overtuigingen of magische denkbeelden, die het gedrag beïnvloeden
en die niet in overeenstemming zijn met de subculturele normen.
3. Ongewone perceptuele waarnemingen, inclusief illusies.
4. Merkwaardige wijze van denken en spreken (bijvoorbeeld vaag, wijdlopig,
metaforisch met een overmaat aan details, of stereotiep).
5. Achterdocht of paranoïde ideeën.
6. Inadequaat of ingeperkt affect (gevoel dat niet past of erg ingehouden is).
7. Het gedrag of het uiterlijk is vreemd, excentriek of zonderling.
8. Geen hechte vrienden of vertrouwelingen afgezien van eerstegraads familieleden.
9. Excessieve sociale angst die niet afneemt naarmate de betrokkene iemand beter
kent en die vaak meer samenhangt met paranoïde angsten dan met een negatief
oordeel over zichzelf.
, Schizoïde persoonlijkheidsstoornis (Cluster A)
Een diepgaand patroon van afstandelijkheid in sociale relaties en beperkingen in het uiten
van emoties in intermenselijke situaties, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting
komend in diverse situaties, zoals blijkt uit vier (of meer) van de volgende kenmerken:
1. Heeft geen behoefte aan en plezier in hechte relaties, inclusief het tot een gezin of
familie behoren.
2. Kiest vrijwel altijd activiteiten die alleen gedaan moeten worden.
3. Heeft weinig of geen belangstelling voor seksuele ervaringen met een ander.
4. Beleeft weinig of geen genoegen aan activiteiten.
5. Heeft geen intieme vrienden of vertrouwelingen buiten eerstegraads-familieleden.
6. Lijkt onverschillig voor lof of kritiek van anderen.
7. Het affect is emotioneel kil, afstandelijk of afgevlakt.
Histrionische persoonlijkheidsstoornis (Cluster B)
Een pervasief patroon van overdreven emotionaliteit en aandacht vragen, beginnend op
jongvolwassen leeftijd en aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit 5 (of meer)
van de volgende kenmerken:
1. Voelt zich niet op het gemak in situaties waarin hij/zij niet in het centrum van de
aandacht staat.
2. De interactie met anderen wordt vaak gekenmerkt door onaangepast seksueel
verleidelijk of provocerend gedrag.
3. Vertoont snel wisselende en oppervlakkige expressie van emoties.
4. Maakt consistent gebruik van het eigen uiterlijk om de aandacht op zichzelf te
vestigen.
5. Heeft een stijl van spreken die excessief impressionistisch is, en waarbij details
ontbreken.
6. Toont zelfdramatisering, theatrale en overdreven expressie van emoties.
7. Is suggestibel (gemakkelijk beïnvloedbaar door anderen of door de omstandigheden).
8. Beschouwt relaties met anderen als intiemer dan ze in werkelijkheid zijn.
Antisociale persoonlijkheidsstoornis (Cluster B)
Een pervasief patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van
anderen, aanwezig vanaf de leeftijd van vijftien jaar, zoals blijkt uit drie (of meer) van de
volgende kenmerken:
1. Niet in staat zich te conformeren aan de sociale normen over wat volgens de wet is
toegestaan.
2. Onbetrouwbaarheid, zoals blijkt uit herhaaldelijk liegen, gebruik van schuilnamen of
het duperen van anderen voor persoonlijk profijt of plezier.
3. Impulsiviteit of niet vooruit kunnen plannen.
4. Prikkelbaarheid en agressiviteit zoals blijkt uit herhaaldelijke vechtpartijen of
geweldpleging.
5. Roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen.
6. Constante onverantwoordelijkheid, zoals blijkt uit een terugkerend onvermogen om
zich op het werk consistent te gedragen of financiële verplichtingen na te komen.
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis (Cluster A)
Een pervasief wantrouwen en achterdocht tegenover andere mensen, waarbij hun
motieven worden geïnterpreteerd als kwaadwillend, beginnend op jongvolwassen leeftijd,
en aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit vier (of meer) van de volgende
kenmerken:
1. Verdenkt, zonder gegronde redenen, anderen ervan dat ze hem of haar uitbuiten,
schade berokkenen of bedriegen.
2. Is in beslag genomen door ongerechtvaardigde twijfels aan de loyaliteit of
betrouwbaarheid van vrienden of collega’s.
3. Is onwillig om anderen in vertrouwen te nemen vanwege een ongerechtvaardigde
vrees dat de informatie op een kwaadaardige manier tegen hem of haar zal worden
gebruikt.
4. Zoekt verborgen kleinerende of bedreigende betekenissen achter onschuldige
opmerkingen of voorvallen.
5. Koestert wrok (vergeeft beledigingen, kwetsuren of kleinerende opmerkingen niet).
6. Ervaart aanvallen op zijn of haar karakter of reputatie die voor anderen niet
duidelijk waarneembaar zijn en reageert al gauw boos of met een tegenaanval.
7. Heeft herhalende onrechtvaardige twijfels over de trouw van echtgenoot of partner.
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis (Cluster A)
Een aanhoudend patroon van tekortkoming aan sociale vaardigheden, gekenmerkt door
een direct gevoeld ongemak bij, en een verminderd vermogen tot het hebben van
hechte relaties, en door cognitieve verstoring en verstoring in waarnemen en excentriciteit
in het gedrag, beginnend op jongvolwassen leeftijd en aanwezig in uiteenlopende contexten,
zoals blijkt uit vijf (of meer) van de volgende kenmerken:
1. Betrekkingsideeën (met uitsluiting van betrekkingswanen)
2. Eigenaardige overtuigingen of magische denkbeelden, die het gedrag beïnvloeden
en die niet in overeenstemming zijn met de subculturele normen.
3. Ongewone perceptuele waarnemingen, inclusief illusies.
4. Merkwaardige wijze van denken en spreken (bijvoorbeeld vaag, wijdlopig,
metaforisch met een overmaat aan details, of stereotiep).
5. Achterdocht of paranoïde ideeën.
6. Inadequaat of ingeperkt affect (gevoel dat niet past of erg ingehouden is).
7. Het gedrag of het uiterlijk is vreemd, excentriek of zonderling.
8. Geen hechte vrienden of vertrouwelingen afgezien van eerstegraads familieleden.
9. Excessieve sociale angst die niet afneemt naarmate de betrokkene iemand beter
kent en die vaak meer samenhangt met paranoïde angsten dan met een negatief
oordeel over zichzelf.
, Schizoïde persoonlijkheidsstoornis (Cluster A)
Een diepgaand patroon van afstandelijkheid in sociale relaties en beperkingen in het uiten
van emoties in intermenselijke situaties, beginnend in de vroege volwassenheid en tot uiting
komend in diverse situaties, zoals blijkt uit vier (of meer) van de volgende kenmerken:
1. Heeft geen behoefte aan en plezier in hechte relaties, inclusief het tot een gezin of
familie behoren.
2. Kiest vrijwel altijd activiteiten die alleen gedaan moeten worden.
3. Heeft weinig of geen belangstelling voor seksuele ervaringen met een ander.
4. Beleeft weinig of geen genoegen aan activiteiten.
5. Heeft geen intieme vrienden of vertrouwelingen buiten eerstegraads-familieleden.
6. Lijkt onverschillig voor lof of kritiek van anderen.
7. Het affect is emotioneel kil, afstandelijk of afgevlakt.
Histrionische persoonlijkheidsstoornis (Cluster B)
Een pervasief patroon van overdreven emotionaliteit en aandacht vragen, beginnend op
jongvolwassen leeftijd en aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit 5 (of meer)
van de volgende kenmerken:
1. Voelt zich niet op het gemak in situaties waarin hij/zij niet in het centrum van de
aandacht staat.
2. De interactie met anderen wordt vaak gekenmerkt door onaangepast seksueel
verleidelijk of provocerend gedrag.
3. Vertoont snel wisselende en oppervlakkige expressie van emoties.
4. Maakt consistent gebruik van het eigen uiterlijk om de aandacht op zichzelf te
vestigen.
5. Heeft een stijl van spreken die excessief impressionistisch is, en waarbij details
ontbreken.
6. Toont zelfdramatisering, theatrale en overdreven expressie van emoties.
7. Is suggestibel (gemakkelijk beïnvloedbaar door anderen of door de omstandigheden).
8. Beschouwt relaties met anderen als intiemer dan ze in werkelijkheid zijn.
Antisociale persoonlijkheidsstoornis (Cluster B)
Een pervasief patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van
anderen, aanwezig vanaf de leeftijd van vijftien jaar, zoals blijkt uit drie (of meer) van de
volgende kenmerken:
1. Niet in staat zich te conformeren aan de sociale normen over wat volgens de wet is
toegestaan.
2. Onbetrouwbaarheid, zoals blijkt uit herhaaldelijk liegen, gebruik van schuilnamen of
het duperen van anderen voor persoonlijk profijt of plezier.
3. Impulsiviteit of niet vooruit kunnen plannen.
4. Prikkelbaarheid en agressiviteit zoals blijkt uit herhaaldelijke vechtpartijen of
geweldpleging.
5. Roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen.
6. Constante onverantwoordelijkheid, zoals blijkt uit een terugkerend onvermogen om
zich op het werk consistent te gedragen of financiële verplichtingen na te komen.
