Inleiding tot de visuele
wetenschappen
Inhoudstafel:
Hoofdstuk 1: Inleiding
Hoofdstuk 2: Het oog als optische systeem
Hoofdstuk 3: Visueel-technische basisvaardigheden
Hoofdstuk 4: Refractiefouten
Hoofdstuk 5: Visueel onderzoek
Hoofdstuk 6: Visuele ontwikkeling
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
,Hoofdstuk 1 Inleiding
1. Visuele wetenschappen
= De wetenschappelijke studie van het zicht
Overlapping disciplines:
• Oftalmologie
• Optometrie
• Fysica
• Neurowetenschappen
• Psychologie
• Gedragsbiologie
• Computerwetenschappen
• Datavisualisatie
• Ontwerp van gebruikersomgevingen
• Ergonomie
2. Zien vs. Zicht
Zicht:
→ Fysisch proces wat in je oog gebeurd
→ De eigenlijke beeldvorming
→ Licht dat binnenkomt in je oog waarbij er beeld wordt gevormd op je netvlies
→ Aangeboren, je ziet 10/10 (normaal zicht) je ziet de dingen scherp en duidelijk
Zien:
→ Achterliggend proces (denkproces) dat BETEKENIS geeft aan wat je ziet (als je naar iets
kijkt en je weet wat het is).
→ Het heeft niet alleen met de ogen te maken maar ook met de HERSENEN (= geven
betekenis aan het beeld dat jij vormt)
→ Ervaring is belangrijk (= je hebt altijd een basis nodig om te kunnen zien)
→ Aangeleerd (= maar continue in evolutie)
→ Kan verstoord worden (= foute ontwikkeling, omgeving)
= Zien is iets dat zich ontwikkeld na de geboorten en gaat over betekenis geven wat je zien
o.b.v. ervaringen.
80% van de door mens opgedane informatie is van visuele oorsprong.
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
,3. Disciplines binnen de visuele wetenschappen
1. OFTALMOLOGIE
• De wetenschap van de ogen
• Tak in geneeskunde die zich bezig houdt met ziekten van het oog en hun behandeling
• Arts is gespecialiseerd in de diagnose, behandeling en onderzoeken van oogafwijkingen
en oogziekten
• Zij verzorgen de ogen, schrijft medicatie voor en voer chirurgische ingrepen op het oog
2. OPTOMETRIE
• Kennis & wetenschap van het zien
• Meten van het visuele systeem
• Optometrist onderzoekt de visuele vaardigheden en storingen van het zien.
• Gespecialiseerd in het gebruik van de ogen
• Geen medische discipline
• Doorverwijsfunctie
Problemen zoals:
• Verminderd zicht door refractiefout
• Oncomfortabel zicht
• Lees-, leer- of concentratieproblemen
• Problemen oogsamenwerking
• Zwakziendheid (low vision)
• Visuele aspecten i.v.m uitvoering beroepen of sporten
Behandeling:
• Voorschrijven bril
• Aanpassen contactlenzen of bril
• Raadgevingen voor visuele hygiëne
• Visuele training
3. ORTHOPTIE
• ‘recht zien’
• Paramedische discipline
• Behandelt strabisme, amblyopie, diplopie, leesklachten, slechtziendheid, nystagmus,
neurovisuele problemen zoals CVI en vestibulaire klachten
• Ondersteuning oogarts (operaties of opvolgen oogziekten)
• Lid van multidisciplinair team bij visuele revalidatie
Behandeling:
• Opstarten occlusietherapie bij lui oog
• Voorschrijven corrigerende prisma’s bij dubbelzien
• Revalidatie voor slechtzienden
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
,4. Visuele problemen
= vermindering van visuele prestatie die niet geaccepteerd wordt door patiënt of zijn socio-
economische leefomgeving
→ Visueel probleem staat ALTIJD in relatie tot zijn omgeving
= Personen met eenzelfde visueel probleem, die werken in andere omgeving, zullen hun
visueel probleem op een andere manier ervaren
Anamnese is noodzakelijk om totaalbeeld te krijgen van de visuele eisen waarvan de
persoon onderhevig is!!
CATEGORIEËN:
1. Verminderde gezichtsscherpte
o VER: Myopie, amblyopie, hypermetropie, astigmatisme, strabisme
o DICHT : Presbyopie
2. Oncomfortabel zicht : Anisometropie, emmetropie, orthoforie, minusprojectie
3. Onvoldoende prestatie : trage lezers, slechte lezers
4. Cosmetische problemen: strabisme
FACTOREN:
1. Voeding
2. Erfelijkheid
3. Types van voorgaande omgevingsfactoren (ogen misbruiken)
4. Visuele eisen binnen thuissituatie (schermen, verlichting,…)
5. De ontwikkeling van een visueel probleem
Zie schema pagina 10!!
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
, Hoofdstuk 2: Het oog als optisch systeem
Oog heeft theoretische brekingskracht van 60.00 D:
→ CORNEA : 40.00 D 1ste , optisch midden van visuele systeem
→ LENS : 20.00 D 2e
INPUT → Lichtstralen die oog binnenkomen worden op netvlies gefocusseerd
OUTPUT → Door omzetting in neurale energie bereikt het de visuele cortex en zien we beeld
Beeld gevormd op Retina is omgekeerd en verkleind
REFRACTIEVE ANOMALIEËN
1. EMMETROPIE
o Alle situaties waarbij lichtstralen binnenkomen in het oog, hun beeld netjes vormen op
het netvlies
o Lichtbreking verloopt perfect waarbij geen enkele fout is in het brekingssyteem
o Brekingskracht van het oog is omgekeerd evenredig met de lengte van het oog
= Oogbol groter dan normaal → breekkracht kleiner
= Oogbol kleiner dan normaal → breekkracht groter
2. AMETROPIE
o Er is geen evenwicht meer tussen het cornea-lens refractiesysteem en de anterior-posterior diameter
o Afwijking is te wijten aan een te zwakke of te sterke breekkracht
o Afwijking is te wijten aan een te grote of te kleine anterior-posterior diameter
Soorten:
1. Hypermetropie (verziendheid)
- Brandpunt achter het netvlies
Axiaal: Oog is te kort en brekingskracht is normaal
Refractief: Lengte is normaal en brekingskracht is te zwak
2. Myopie (Bijzienheid)
- Brandpunt voor het netvlies
Axiaal: Oog is te lang en brekingskracht is normaal
Refractief: Lengte is normaal en brekingskracht is te sterk
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
, 3. Astigmatisme
- Kromming van 1 van de brekende oppervlakken is niet sferisch
- Kan enkelvoudig zijn of voorkomen met
hypermetropie of myopie.
-D-toestand oog waarbij brekingskracht niet dezelfde is in alle
meridianen
- Lenzenstelsel breekt niet in alle richtingen dezelfde
- 2 brandpunten
OPTISCHE LENZEN
Ametropie = verbeterd met optische lenzen
Lens → 2 gebogen gladde oppervlakken die een uniform optisch medium insluiten
Compenserend, preventief, trainend of stress opheffend
SOORTEN: Optische lenzen worden ingedeeld volgens hun breking
1. Sferische lenzen: vormt 1 brandpunt
2. Cilindrische lenzen: verzameling van brandpunten / brandlijn
= 1 van de 2 sterktes is 0.
= 0.00 (sfeer) -1,50 (cilinder) 90° (as)
3. Torische lenzen: 2 brandlijnen loodrecht op elkaar (zone ertussen focale interval)
= Allebei een sterkte
= + 2.00 (sfeer) - 0.50 (cilinder) 180° (as)
4. Prismatische lenzen: wordt gebroken in de andere richting
= licht breekt naar de base toe
WIJZIGINGEN IN VISUELE INPUT:
Elke lens wijzigt lichtverdeling op netvlies en wijzigt hierdoor wisselwerking tss organisme en
zwaartekracht
1. Positieve lenzen 2. Negatieve lenzen
• Verspreiden het licht • Concentreren het licht
• Verminderen de lichtintensiteit • Verhogen de lichtintensiteit
• Verminderen de tonus van de houdingsmusculatuur • Verhogen de tonus van de
• Vergroten de visuele ruimte houdingsmusculatuur
• Benadrukken de achtergrond • Vernauwen de visuele ruimte
• Hebben een relaxerend effect • Benadrukken de figuur
• Veroorzaken een grotere spanning
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
wetenschappen
Inhoudstafel:
Hoofdstuk 1: Inleiding
Hoofdstuk 2: Het oog als optische systeem
Hoofdstuk 3: Visueel-technische basisvaardigheden
Hoofdstuk 4: Refractiefouten
Hoofdstuk 5: Visueel onderzoek
Hoofdstuk 6: Visuele ontwikkeling
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
,Hoofdstuk 1 Inleiding
1. Visuele wetenschappen
= De wetenschappelijke studie van het zicht
Overlapping disciplines:
• Oftalmologie
• Optometrie
• Fysica
• Neurowetenschappen
• Psychologie
• Gedragsbiologie
• Computerwetenschappen
• Datavisualisatie
• Ontwerp van gebruikersomgevingen
• Ergonomie
2. Zien vs. Zicht
Zicht:
→ Fysisch proces wat in je oog gebeurd
→ De eigenlijke beeldvorming
→ Licht dat binnenkomt in je oog waarbij er beeld wordt gevormd op je netvlies
→ Aangeboren, je ziet 10/10 (normaal zicht) je ziet de dingen scherp en duidelijk
Zien:
→ Achterliggend proces (denkproces) dat BETEKENIS geeft aan wat je ziet (als je naar iets
kijkt en je weet wat het is).
→ Het heeft niet alleen met de ogen te maken maar ook met de HERSENEN (= geven
betekenis aan het beeld dat jij vormt)
→ Ervaring is belangrijk (= je hebt altijd een basis nodig om te kunnen zien)
→ Aangeleerd (= maar continue in evolutie)
→ Kan verstoord worden (= foute ontwikkeling, omgeving)
= Zien is iets dat zich ontwikkeld na de geboorten en gaat over betekenis geven wat je zien
o.b.v. ervaringen.
80% van de door mens opgedane informatie is van visuele oorsprong.
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
,3. Disciplines binnen de visuele wetenschappen
1. OFTALMOLOGIE
• De wetenschap van de ogen
• Tak in geneeskunde die zich bezig houdt met ziekten van het oog en hun behandeling
• Arts is gespecialiseerd in de diagnose, behandeling en onderzoeken van oogafwijkingen
en oogziekten
• Zij verzorgen de ogen, schrijft medicatie voor en voer chirurgische ingrepen op het oog
2. OPTOMETRIE
• Kennis & wetenschap van het zien
• Meten van het visuele systeem
• Optometrist onderzoekt de visuele vaardigheden en storingen van het zien.
• Gespecialiseerd in het gebruik van de ogen
• Geen medische discipline
• Doorverwijsfunctie
Problemen zoals:
• Verminderd zicht door refractiefout
• Oncomfortabel zicht
• Lees-, leer- of concentratieproblemen
• Problemen oogsamenwerking
• Zwakziendheid (low vision)
• Visuele aspecten i.v.m uitvoering beroepen of sporten
Behandeling:
• Voorschrijven bril
• Aanpassen contactlenzen of bril
• Raadgevingen voor visuele hygiëne
• Visuele training
3. ORTHOPTIE
• ‘recht zien’
• Paramedische discipline
• Behandelt strabisme, amblyopie, diplopie, leesklachten, slechtziendheid, nystagmus,
neurovisuele problemen zoals CVI en vestibulaire klachten
• Ondersteuning oogarts (operaties of opvolgen oogziekten)
• Lid van multidisciplinair team bij visuele revalidatie
Behandeling:
• Opstarten occlusietherapie bij lui oog
• Voorschrijven corrigerende prisma’s bij dubbelzien
• Revalidatie voor slechtzienden
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
,4. Visuele problemen
= vermindering van visuele prestatie die niet geaccepteerd wordt door patiënt of zijn socio-
economische leefomgeving
→ Visueel probleem staat ALTIJD in relatie tot zijn omgeving
= Personen met eenzelfde visueel probleem, die werken in andere omgeving, zullen hun
visueel probleem op een andere manier ervaren
Anamnese is noodzakelijk om totaalbeeld te krijgen van de visuele eisen waarvan de
persoon onderhevig is!!
CATEGORIEËN:
1. Verminderde gezichtsscherpte
o VER: Myopie, amblyopie, hypermetropie, astigmatisme, strabisme
o DICHT : Presbyopie
2. Oncomfortabel zicht : Anisometropie, emmetropie, orthoforie, minusprojectie
3. Onvoldoende prestatie : trage lezers, slechte lezers
4. Cosmetische problemen: strabisme
FACTOREN:
1. Voeding
2. Erfelijkheid
3. Types van voorgaande omgevingsfactoren (ogen misbruiken)
4. Visuele eisen binnen thuissituatie (schermen, verlichting,…)
5. De ontwikkeling van een visueel probleem
Zie schema pagina 10!!
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
, Hoofdstuk 2: Het oog als optisch systeem
Oog heeft theoretische brekingskracht van 60.00 D:
→ CORNEA : 40.00 D 1ste , optisch midden van visuele systeem
→ LENS : 20.00 D 2e
INPUT → Lichtstralen die oog binnenkomen worden op netvlies gefocusseerd
OUTPUT → Door omzetting in neurale energie bereikt het de visuele cortex en zien we beeld
Beeld gevormd op Retina is omgekeerd en verkleind
REFRACTIEVE ANOMALIEËN
1. EMMETROPIE
o Alle situaties waarbij lichtstralen binnenkomen in het oog, hun beeld netjes vormen op
het netvlies
o Lichtbreking verloopt perfect waarbij geen enkele fout is in het brekingssyteem
o Brekingskracht van het oog is omgekeerd evenredig met de lengte van het oog
= Oogbol groter dan normaal → breekkracht kleiner
= Oogbol kleiner dan normaal → breekkracht groter
2. AMETROPIE
o Er is geen evenwicht meer tussen het cornea-lens refractiesysteem en de anterior-posterior diameter
o Afwijking is te wijten aan een te zwakke of te sterke breekkracht
o Afwijking is te wijten aan een te grote of te kleine anterior-posterior diameter
Soorten:
1. Hypermetropie (verziendheid)
- Brandpunt achter het netvlies
Axiaal: Oog is te kort en brekingskracht is normaal
Refractief: Lengte is normaal en brekingskracht is te zwak
2. Myopie (Bijzienheid)
- Brandpunt voor het netvlies
Axiaal: Oog is te lang en brekingskracht is normaal
Refractief: Lengte is normaal en brekingskracht is te sterk
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
, 3. Astigmatisme
- Kromming van 1 van de brekende oppervlakken is niet sferisch
- Kan enkelvoudig zijn of voorkomen met
hypermetropie of myopie.
-D-toestand oog waarbij brekingskracht niet dezelfde is in alle
meridianen
- Lenzenstelsel breekt niet in alle richtingen dezelfde
- 2 brandpunten
OPTISCHE LENZEN
Ametropie = verbeterd met optische lenzen
Lens → 2 gebogen gladde oppervlakken die een uniform optisch medium insluiten
Compenserend, preventief, trainend of stress opheffend
SOORTEN: Optische lenzen worden ingedeeld volgens hun breking
1. Sferische lenzen: vormt 1 brandpunt
2. Cilindrische lenzen: verzameling van brandpunten / brandlijn
= 1 van de 2 sterktes is 0.
= 0.00 (sfeer) -1,50 (cilinder) 90° (as)
3. Torische lenzen: 2 brandlijnen loodrecht op elkaar (zone ertussen focale interval)
= Allebei een sterkte
= + 2.00 (sfeer) - 0.50 (cilinder) 180° (as)
4. Prismatische lenzen: wordt gebroken in de andere richting
= licht breekt naar de base toe
WIJZIGINGEN IN VISUELE INPUT:
Elke lens wijzigt lichtverdeling op netvlies en wijzigt hierdoor wisselwerking tss organisme en
zwaartekracht
1. Positieve lenzen 2. Negatieve lenzen
• Verspreiden het licht • Concentreren het licht
• Verminderen de lichtintensiteit • Verhogen de lichtintensiteit
• Verminderen de tonus van de houdingsmusculatuur • Verhogen de tonus van de
• Vergroten de visuele ruimte houdingsmusculatuur
• Benadrukken de achtergrond • Vernauwen de visuele ruimte
• Hebben een relaxerend effect • Benadrukken de figuur
• Veroorzaken een grotere spanning
Jade Leroy 1ste bachelor Oogzorg
