Formeel belastingrecht
College 1
Fiscaal procesrecht/Rechtsbescherming
Inleiding
Gehele boek behoort tot de tentamenstof.
Wettenbundel van 2021 noodzakelijk voor dit vak (dus NIET die van 2020!)
Inleiding
Materieel belastingrecht
Stevens: “het geheel van bepalingen inzake het ontstaan, de grootte en het tenietgaan
van de belastingschuld” (p. 38)
Met andere woorden:
Subject
Object
Tarief
Tot nu toe materieel centraal (IB winst, VPB, OB).
Met andere woorden: wie, waarover en welk tarief (bijv. box 1, 2 en 3).
Inleiding
Formeel belastingrecht
Stevens: “het recht dat regelt de wijze waarop de belastingschuld wordt vastgesteld,
de omvang van de bevoegdheden die ten behoeve van die vaststelling toekomen aan
het administratieve apparaat (de fiscus) en de waarborgen voor de belanghebbende
tegen overschrijding of verkeerd gebruik van die bevoegdheden” (p. 39)
Met andere woorden:
Hoe heffen en invorderen?
Rechtsbescherming
Hoe zorgt de overheid dat die belasting ook op de bankrekening van de overheid terecht komt?
Hoe kun je als burger als je het niet eens bent met die heffing en invordering daar wat tegen doen?
Inleiding
Wetgeving
Algemene wet bestuursrecht (Awb)
Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR)
- Bezwaartermijn:
- Art. 6:8 lid 1 Awb: ‘De termijn vangt aan met ingang van de dag na die waarop het
besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt.’
- Art. 22j AWR: ‘In afwijking van artikel 6:8 van de Algemene wet bestuursrecht
vangt de termijn voor het instellen van bezwaar aan: a. met ingang van de dag na
die van dagtekening van het aanslagbiljet (…).’
- Hoorplicht:
- Art. 7:2 lid 1 Awb: ‘Voordat een bestuursorgaan op het bezwaar beslist, stelt het
belanghebbenden in de gelegenheid te worden gehoord.’
- Art. 25 lid 1 AWR: ‘In afwijking van artikel 7:2 van de Algemene wet bestuursrecht
wordt de belanghebbende gehoord op zijn verzoek.’
- Open stelsel van rechtsbescherming:
- Art. 8:1 Awb: ‘Een belanghebbende kan tegen een besluit beroep in stellen bij de
bestuursrechter.’
, - Art. 26 lid 1 AWR: ‘In afwijking van artikel 8:1 (…) kan tegen een ingevolge de
belastingwet genomen besluit slechts beroep bij de bestuursrechter worden
ingesteld, indien het betreft: a. een belastingaanslag (…).’
- Art. 26 a lid 1 AWR: ‘In afwijking van artikel 8:1 (…) kan het beroep slechts worden
ingesteld door: a. de belanghebbende aan wie de belastingaanslag is opgelegd (…).’
Wetten in formele zin. Belastingrecht is onderdeel van het bestuursrecht (is heel ruim). AWR
specifiek voor het belastingrecht. AWR geeft ook afwijkingen ten opzichte van de Awb, zie
voorbeelden op de slide (bezwaartermijn, hoorplicht). Dus opletten dat wanneer je denkt een regel
gevonden te hebben in de Awb, ook kijken of er in de AWR geen afwijking is opgenomen.
Inleiding
Drie onderwerpen
I. Heffingsmethoden
II. Rechtsbescherming: standaard
III. Rechtsbescherming: variaties
Eerste onderwerp kort, want komt in het derde college uitgebreid aan de orde.
Standaard: welke stappen kun je als belastingplichtige zetten als je het niet eens bent (bezwaar,
beroep, etc.).
Variaties op de standaardketen.
Formeel belastingrecht
College 1
Fiscaal procesrecht/Rechtsbescherming
I. Heffingsmethoden
I. Heffingsmethoden
- Aanslagbelastingen (H III)
- Vaststelling van de belasting door de inspecteur
- Centraal staat de aanslag
- Aangiftebelastingen (H IV)
- Vaststelling van de belasting door de belastingplichtige of de inhoudingsplichtige
Twee submethodes:
1. Voldoening op aangifte
Omzetbelasting
2. Afdracht op aangifte
Loonbelasting
Tot welke heffingsmethode behoort deze belasting?
Aanslag: belangrijke positie belastinginspecteur, die stelt de aanslag vast.
Aangifte: soort ‘doe het zelf’ belasting.
Bij loonbelasting houdt de werkgever op loon van de werknemer loonbelasting in. Juridisch gezien is
werknemer belastingplichtige, maar werkgever draagt de belasting af. Dus bij de afdracht is het de
inhoudingsplichtige die de belasting van iemand anders afdraagt. Zowel voldoening als afdracht
behoren tot de heffingsmethoden van de aangiftebelastingen.
I. Heffingsmethoden
- Aanslagbelastingen (H III)
- Inkomstenbelasting (art. 9.1 lid 1 Wet IB 2001)
- Vennootschapsbelasting (art. 24 lid 1 Wet Vpb 1969)
- Aangiftebelastingen (H IV)
- Omzetbelasting (art. 14 lid 1 Wet OB 1968)
- Loonbelasting (art. 27 lid 5 Wet LB 1964)
,Inkomstenbelasting, Vennootschapsbelasting: ‘belasting wordt geheven bij wijze van aanslag’. Dus H
III toepassen. Bepalingen meestal aan het eind van een heffingswet. Meestal ingericht met subject,
object, tarief, formele bepalingen en wijze van heffing.
Omzetbelasting, Loonbelasting: ‘moet op aangifte worden voldaan’. Dus H IV AWR zijn van
toepassing.
Formeel belastingrecht
College 1
Fiscaal procesrecht/Rechtsbescherming
II. Rechtsbescherming: standaard
Wat kun je doen tegen de overheid/belastinginspecteur.
Handig om de AWR en Awb erbij te pakken.
Aanslag
Voorbeeld: aanslag vennootschapsbelasting
De inspecteur (art. 11 AWR)
Vennootschap is het niet eens met de aanslag.
Aanslag wordt vastgesteld door de inspecteur.
Wat kun je daar tegen doen?
Bezwaar
Art. 6:4 lid 1 Awb
Dus: bezwaar bij de inspecteur
Termijn: binnen zes weken (art. 6:7 Awb)
Start termijn
Art. 6:8 lid 1 Awb
Maar: art. 22j AWR
Voortijdig ingediend (art. 6:10 lid 1 Awb)
Te laat ingediend (art. 6:11 Awb)
Heroverweging (art. 7:11 Awb)
Rechtsmiddelenverwijzing (art. 6:23 Awb)
Eerste mogelijkheid is bezwaar. Je kunt bezwaar maken bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft
genomen. In dit geval de inspecteur.
Start termijn 6:8 Awb: de dag na die waarop het besluit op de voorgeschreven wijze is
bekendgemaakt. Zie ook art. 22j AWR: afwijkende bepaling, specifiek geldend in het belastingrecht:
termijn vangt aan met ingang van de dag na die van dagtekening van een aanslagbiljet.
Voor start bezwaartermijn bezwaarschrift ingediend: gewoon ontvankelijk indien het besluit al tot
stand was gekomen of indiener kon menen dat dit het geval was.
Te laat ingediend: hoofdregel is niet-ontvankelijkheid, blijft alleen achterwege als redelijkerwijs niet
kan worden geoordeeld dat indiener in verzuim is gebleven (maar lat ligt erg hoog).
In voorbeeld was BV het niet eens met de hoogte en maakt ontvankelijk bezwaar. Inspecteur moet
dan heroverwegen.
Onder aan het besluit (uitspraak op bezwaar) moet staan wat je als belastingplichtige kan doen als je
het niet eens bent.
Bezwaar (vervolg)
Art. 7:11 lid 1 Awb: ‘Indien het bezwaar ontvankelijk is, (…).’
Art. 6:6 Awb: niet-ontvankelijkverklaring
, ‘mits de indiener de gelegenheid heeft gehad het verzuim te herstellen binnen een hem
daartoe gestelde termijn’
HR BNB 2019/184
‘Een zorgvuldige behandeling van een bezwaarschrift brengt mee dat het bestuursorgaan
bij het aan de indiener van het bezwaarschrift stellen van een als fataal bedoelde termijn
voor het herstellen van een verzuim, erop dient te wijzen dat overschrijding van die termijn
ertoe kan leiden dat het bezwaar niet-ontvankelijk wordt verklaard. Daaraan doet niet af
dat artikel 6:6 van de Awb het doen van die mededeling niet uitdrukkelijk eist. Indien het
bestuursorgaan heeft verzuimd die mededeling te doen, zal aan de hand van de
omstandigheden van het geval moeten worden beoordeeld of de niet-
ontvankelijkverklaring van het bezwaar in stand kan blijven.’ (r.o. 2.3.2)
Bezwaar kan ook niet-ontvankelijk zijn. Ook een bepaling voor in de Awb (bijv. niet voldaan aan de
voorwaarden in 6:5). De ‘mits’ geldt niet als je te laat bent met indienen, maar als je bijvoorbeeld de
rede vergeet op te schrijven waarom je het niet eens bent met de hoogte van de aanslag. Arrest HR
over: R.O. 2.3.2: dus ook erbij zeggen dat als je niet dat verzuim herstelt, dat dan je bezwaar niet-
ontvankelijk wordt verklaard.
Voorbeeld: afgewezen, dus ongegrondverklaring bezwaarschrift, dan mogelijkheid van beroep.
Beroep
Beroep (art. 8:1 Awb)
Bij de rechtbank (art. 8:6 lid 1 Awb)
Termijn
Griffierecht (art. 8:41 lid 1 Awb)
€49 (lid 2a)
€181 (lid 2b)
€360 (lid 2c)
HR BNB 2014/135
HR BNB 2015/197
Uitspraak (art. 8:70 Awb)
Niet ontvankelijk
Ongegrond
Gegrond
Onbevoegd
Gevolgen (art. 8:72 Awb)
Een belanghebbende kan tegen een besluit beroep instellen bij de bestuursrechter. Welke
bestuursrechter is bevoegd? Art. 8:6: bijlage, voor fiscaliteit geen uitzondering, dus bij de rechtbank.
Termijn: zes weken, zie hoofdstuk 6 uit bezwaar. Nieuw is griffierecht (verschillende bedragen voor
natuurlijk persoon met verlaagd griffierecht in privésfeer, natuurlijk persoon in werksfeer, overige
situatie dus geen natuurlijke personen). Geen griffierecht betaald, dan niet-ontvankelijk. Wat nou als
je dit niet kunt betalen? HR: mag geen niet-ontvankelijkheid volgen wanneer iemand het griffierecht
niet kan betalen (art. 6 EVRM). Mag niet feitelijk onmogelijk worden gemaakt om een procedure te
beginnen. In latere arrest richtlijnen voor bepaling van die onmogelijkheid: bij een natuurlijk persoon
die aannemelijk maakt dat het netto-inkomen waarover hij maandelijks kan beschikken minder is dan
90% van bijstandsniveau en geen vermogen heeft.
Niet ontvankelijk: bijv. iemand buiten de termijn of het griffierecht niet betaald. Geen inhoudelijke
behandeling.
Ongegrond: rechtbank is het niet eens met belanghebbende. Aanslag blijft in stand.
Gegrond: aanslag vernietigd of verlaagd.
Onbevoegd verklaring van de bestuursrechter: komt niet veel voor door art. 6:15 (doorzending).
Volgende stap:
Hoger beroep
College 1
Fiscaal procesrecht/Rechtsbescherming
Inleiding
Gehele boek behoort tot de tentamenstof.
Wettenbundel van 2021 noodzakelijk voor dit vak (dus NIET die van 2020!)
Inleiding
Materieel belastingrecht
Stevens: “het geheel van bepalingen inzake het ontstaan, de grootte en het tenietgaan
van de belastingschuld” (p. 38)
Met andere woorden:
Subject
Object
Tarief
Tot nu toe materieel centraal (IB winst, VPB, OB).
Met andere woorden: wie, waarover en welk tarief (bijv. box 1, 2 en 3).
Inleiding
Formeel belastingrecht
Stevens: “het recht dat regelt de wijze waarop de belastingschuld wordt vastgesteld,
de omvang van de bevoegdheden die ten behoeve van die vaststelling toekomen aan
het administratieve apparaat (de fiscus) en de waarborgen voor de belanghebbende
tegen overschrijding of verkeerd gebruik van die bevoegdheden” (p. 39)
Met andere woorden:
Hoe heffen en invorderen?
Rechtsbescherming
Hoe zorgt de overheid dat die belasting ook op de bankrekening van de overheid terecht komt?
Hoe kun je als burger als je het niet eens bent met die heffing en invordering daar wat tegen doen?
Inleiding
Wetgeving
Algemene wet bestuursrecht (Awb)
Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR)
- Bezwaartermijn:
- Art. 6:8 lid 1 Awb: ‘De termijn vangt aan met ingang van de dag na die waarop het
besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt.’
- Art. 22j AWR: ‘In afwijking van artikel 6:8 van de Algemene wet bestuursrecht
vangt de termijn voor het instellen van bezwaar aan: a. met ingang van de dag na
die van dagtekening van het aanslagbiljet (…).’
- Hoorplicht:
- Art. 7:2 lid 1 Awb: ‘Voordat een bestuursorgaan op het bezwaar beslist, stelt het
belanghebbenden in de gelegenheid te worden gehoord.’
- Art. 25 lid 1 AWR: ‘In afwijking van artikel 7:2 van de Algemene wet bestuursrecht
wordt de belanghebbende gehoord op zijn verzoek.’
- Open stelsel van rechtsbescherming:
- Art. 8:1 Awb: ‘Een belanghebbende kan tegen een besluit beroep in stellen bij de
bestuursrechter.’
, - Art. 26 lid 1 AWR: ‘In afwijking van artikel 8:1 (…) kan tegen een ingevolge de
belastingwet genomen besluit slechts beroep bij de bestuursrechter worden
ingesteld, indien het betreft: a. een belastingaanslag (…).’
- Art. 26 a lid 1 AWR: ‘In afwijking van artikel 8:1 (…) kan het beroep slechts worden
ingesteld door: a. de belanghebbende aan wie de belastingaanslag is opgelegd (…).’
Wetten in formele zin. Belastingrecht is onderdeel van het bestuursrecht (is heel ruim). AWR
specifiek voor het belastingrecht. AWR geeft ook afwijkingen ten opzichte van de Awb, zie
voorbeelden op de slide (bezwaartermijn, hoorplicht). Dus opletten dat wanneer je denkt een regel
gevonden te hebben in de Awb, ook kijken of er in de AWR geen afwijking is opgenomen.
Inleiding
Drie onderwerpen
I. Heffingsmethoden
II. Rechtsbescherming: standaard
III. Rechtsbescherming: variaties
Eerste onderwerp kort, want komt in het derde college uitgebreid aan de orde.
Standaard: welke stappen kun je als belastingplichtige zetten als je het niet eens bent (bezwaar,
beroep, etc.).
Variaties op de standaardketen.
Formeel belastingrecht
College 1
Fiscaal procesrecht/Rechtsbescherming
I. Heffingsmethoden
I. Heffingsmethoden
- Aanslagbelastingen (H III)
- Vaststelling van de belasting door de inspecteur
- Centraal staat de aanslag
- Aangiftebelastingen (H IV)
- Vaststelling van de belasting door de belastingplichtige of de inhoudingsplichtige
Twee submethodes:
1. Voldoening op aangifte
Omzetbelasting
2. Afdracht op aangifte
Loonbelasting
Tot welke heffingsmethode behoort deze belasting?
Aanslag: belangrijke positie belastinginspecteur, die stelt de aanslag vast.
Aangifte: soort ‘doe het zelf’ belasting.
Bij loonbelasting houdt de werkgever op loon van de werknemer loonbelasting in. Juridisch gezien is
werknemer belastingplichtige, maar werkgever draagt de belasting af. Dus bij de afdracht is het de
inhoudingsplichtige die de belasting van iemand anders afdraagt. Zowel voldoening als afdracht
behoren tot de heffingsmethoden van de aangiftebelastingen.
I. Heffingsmethoden
- Aanslagbelastingen (H III)
- Inkomstenbelasting (art. 9.1 lid 1 Wet IB 2001)
- Vennootschapsbelasting (art. 24 lid 1 Wet Vpb 1969)
- Aangiftebelastingen (H IV)
- Omzetbelasting (art. 14 lid 1 Wet OB 1968)
- Loonbelasting (art. 27 lid 5 Wet LB 1964)
,Inkomstenbelasting, Vennootschapsbelasting: ‘belasting wordt geheven bij wijze van aanslag’. Dus H
III toepassen. Bepalingen meestal aan het eind van een heffingswet. Meestal ingericht met subject,
object, tarief, formele bepalingen en wijze van heffing.
Omzetbelasting, Loonbelasting: ‘moet op aangifte worden voldaan’. Dus H IV AWR zijn van
toepassing.
Formeel belastingrecht
College 1
Fiscaal procesrecht/Rechtsbescherming
II. Rechtsbescherming: standaard
Wat kun je doen tegen de overheid/belastinginspecteur.
Handig om de AWR en Awb erbij te pakken.
Aanslag
Voorbeeld: aanslag vennootschapsbelasting
De inspecteur (art. 11 AWR)
Vennootschap is het niet eens met de aanslag.
Aanslag wordt vastgesteld door de inspecteur.
Wat kun je daar tegen doen?
Bezwaar
Art. 6:4 lid 1 Awb
Dus: bezwaar bij de inspecteur
Termijn: binnen zes weken (art. 6:7 Awb)
Start termijn
Art. 6:8 lid 1 Awb
Maar: art. 22j AWR
Voortijdig ingediend (art. 6:10 lid 1 Awb)
Te laat ingediend (art. 6:11 Awb)
Heroverweging (art. 7:11 Awb)
Rechtsmiddelenverwijzing (art. 6:23 Awb)
Eerste mogelijkheid is bezwaar. Je kunt bezwaar maken bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft
genomen. In dit geval de inspecteur.
Start termijn 6:8 Awb: de dag na die waarop het besluit op de voorgeschreven wijze is
bekendgemaakt. Zie ook art. 22j AWR: afwijkende bepaling, specifiek geldend in het belastingrecht:
termijn vangt aan met ingang van de dag na die van dagtekening van een aanslagbiljet.
Voor start bezwaartermijn bezwaarschrift ingediend: gewoon ontvankelijk indien het besluit al tot
stand was gekomen of indiener kon menen dat dit het geval was.
Te laat ingediend: hoofdregel is niet-ontvankelijkheid, blijft alleen achterwege als redelijkerwijs niet
kan worden geoordeeld dat indiener in verzuim is gebleven (maar lat ligt erg hoog).
In voorbeeld was BV het niet eens met de hoogte en maakt ontvankelijk bezwaar. Inspecteur moet
dan heroverwegen.
Onder aan het besluit (uitspraak op bezwaar) moet staan wat je als belastingplichtige kan doen als je
het niet eens bent.
Bezwaar (vervolg)
Art. 7:11 lid 1 Awb: ‘Indien het bezwaar ontvankelijk is, (…).’
Art. 6:6 Awb: niet-ontvankelijkverklaring
, ‘mits de indiener de gelegenheid heeft gehad het verzuim te herstellen binnen een hem
daartoe gestelde termijn’
HR BNB 2019/184
‘Een zorgvuldige behandeling van een bezwaarschrift brengt mee dat het bestuursorgaan
bij het aan de indiener van het bezwaarschrift stellen van een als fataal bedoelde termijn
voor het herstellen van een verzuim, erop dient te wijzen dat overschrijding van die termijn
ertoe kan leiden dat het bezwaar niet-ontvankelijk wordt verklaard. Daaraan doet niet af
dat artikel 6:6 van de Awb het doen van die mededeling niet uitdrukkelijk eist. Indien het
bestuursorgaan heeft verzuimd die mededeling te doen, zal aan de hand van de
omstandigheden van het geval moeten worden beoordeeld of de niet-
ontvankelijkverklaring van het bezwaar in stand kan blijven.’ (r.o. 2.3.2)
Bezwaar kan ook niet-ontvankelijk zijn. Ook een bepaling voor in de Awb (bijv. niet voldaan aan de
voorwaarden in 6:5). De ‘mits’ geldt niet als je te laat bent met indienen, maar als je bijvoorbeeld de
rede vergeet op te schrijven waarom je het niet eens bent met de hoogte van de aanslag. Arrest HR
over: R.O. 2.3.2: dus ook erbij zeggen dat als je niet dat verzuim herstelt, dat dan je bezwaar niet-
ontvankelijk wordt verklaard.
Voorbeeld: afgewezen, dus ongegrondverklaring bezwaarschrift, dan mogelijkheid van beroep.
Beroep
Beroep (art. 8:1 Awb)
Bij de rechtbank (art. 8:6 lid 1 Awb)
Termijn
Griffierecht (art. 8:41 lid 1 Awb)
€49 (lid 2a)
€181 (lid 2b)
€360 (lid 2c)
HR BNB 2014/135
HR BNB 2015/197
Uitspraak (art. 8:70 Awb)
Niet ontvankelijk
Ongegrond
Gegrond
Onbevoegd
Gevolgen (art. 8:72 Awb)
Een belanghebbende kan tegen een besluit beroep instellen bij de bestuursrechter. Welke
bestuursrechter is bevoegd? Art. 8:6: bijlage, voor fiscaliteit geen uitzondering, dus bij de rechtbank.
Termijn: zes weken, zie hoofdstuk 6 uit bezwaar. Nieuw is griffierecht (verschillende bedragen voor
natuurlijk persoon met verlaagd griffierecht in privésfeer, natuurlijk persoon in werksfeer, overige
situatie dus geen natuurlijke personen). Geen griffierecht betaald, dan niet-ontvankelijk. Wat nou als
je dit niet kunt betalen? HR: mag geen niet-ontvankelijkheid volgen wanneer iemand het griffierecht
niet kan betalen (art. 6 EVRM). Mag niet feitelijk onmogelijk worden gemaakt om een procedure te
beginnen. In latere arrest richtlijnen voor bepaling van die onmogelijkheid: bij een natuurlijk persoon
die aannemelijk maakt dat het netto-inkomen waarover hij maandelijks kan beschikken minder is dan
90% van bijstandsniveau en geen vermogen heeft.
Niet ontvankelijk: bijv. iemand buiten de termijn of het griffierecht niet betaald. Geen inhoudelijke
behandeling.
Ongegrond: rechtbank is het niet eens met belanghebbende. Aanslag blijft in stand.
Gegrond: aanslag vernietigd of verlaagd.
Onbevoegd verklaring van de bestuursrechter: komt niet veel voor door art. 6:15 (doorzending).
Volgende stap:
Hoger beroep
