Gynaecologie
1. Diagnose van gynaecologische aandoeningen
Gynaecologisch jargon
Gynaecologie Houdt zich bezig met het onderzoek, de diagnose en de behandeling
van aandoeningen van de vrouwelijke geslachtsorganen
Amenorroe >3 maanden geen bloedverlies
Polymenorroe Bloedingsinterval < 21d
Oligomenorroe Bloedingsinterval > 35d
Spotting Klein beetje bruinrood bloedverlies
Hypomenorroe Te weinig bloedverlies
Menorragie = Hypermenorroe Te veel bloedverlies, wel regelmatig
Metrorragie Onregelmatige bloedingen, niet cyclisch
Intermenstrueel bloedverlies Bloedverlies tussen duidelijk herkenbare menstruatie
Dysmenorroe Pijnlijke menstruatie
Fluor vaginalis Vaginale afscheiding
Pelviene pijn Onderbuikspijn
Mastodynie Borstspanning, -pijn
Galactorroe Melkverlies
Dyspareunie Pijn bij seksuele betrekkingen
Anamnese
Inleiding:
Intiem onderwerp (rustig, sereen) en openheid creëren
Strikt gescheiden van gynaecologisch onderzoek (voor GOZ doen)
3 delen:
Hulpvraag
- Vrouw formuleert haar klachten
- Tijd geven
- Emoties observeren
- Ruimte geven voor emoties
Reproductieve anamnese
- Vragen stellen over menstruatie, spotting, menopauze, mictieklachten,
anticonceptie,…
- Verloskundige geschiedenis (Graviditeit – aantal zws, Pariteit – aantal partussen,
Abortus – aantal miskramen en Extra Uteriene Graviditeit –
buitenbaarmoederlijke zws)
Systeemanamnese
- Gewichtsveranderingen, abuses, abdominale ingrepen, chronische ziekten,
trombo-embolie
- Farmaca (Ab – verstoren vaginale flora en verminderde resorptie oestrogenen)
- Sociofamiliale anamnese (beroep, carcinomen,…)
,Gynaecologisch (klinisch) onderzoek
Algemeen lichamelijk onderzoek
Inspectie (obesitas, ondergewicht, acné, littekens,…)
Palpatie abdomen (zwelling, pijn, spierweerstand,…)
Gewicht, lengte, BMI, BD
Borstonderzoek
Inspectie: zittend of staand, handen boven hoofd, aandrukken van handen op
heupkam, opsporen asymmetrie, huidretractie, oedeem, zwelling, tepelvochtverlies,
…
Palpatie: zittende houding met handen op heupkam of liggende houding met handen
onder het hoofd, met vingers cirkelvormige bewegingen maken en borst aftasten, ook
okselregio, hals en clavicularegio, voelen naar tekenen van infectie, zwelling, klieren
en tepelvochtverlies
Gynaecologisch onderzoek
Inspectie: van vulva, perineum,… opsporen littekens, roodheid, zwelling,…
Speculumonderzoek: metalen specula / eendenbek: juiste type en maat kiezen, met
warm water of met geringe hoeveelheid glijmiddel bevochtigen en voorverwarmd
inbrengen. Inspectie vaginawand en cervix, opsporen bloed, corpus alienum en
hoeveelheid, kleur en consistentie fluro vaginalis , staalafname voor cultuur en direct
onderzoek en uitstrijkje voor cytologisch onderzoek
Bimanueel inwendig onderzoek / vaginaal toucher
Resultaten bespreken nadat vrouw aangekleed is
Aanvullend onderzoek
Rechtstreeks microscopisch onderzoek:
Candica albicans
Cytologisch onderzoek (uitstrijkje):
Onderzoeken cellen
Cytologisch onderzoek van cellen van cervixopening, vaginawand en borstpunctaat
Screenen op cervixcarcinoom: 25-64j vrouwen die ooit seksueel actief waren, eerste 2
uitstrijkjes elk jaar, nadien om 3 jaar
Histologisch onderzoek (biopsie):
Weefselonderzoek
Microbiologisch onderzoek
Venapunctie:
Hematologisch onderzoek (anemie bij bloedverlies, infectie PM, tumormarkers)
Hormonale bepalingen (zws, cyclusstoornis?)
, Echografie:
Transvaginale echografie: uterus, ovaria en andere organen in pelvis; opsporen
cyclische veranderingen, tumoren,… evaluatie van zws (tot 14w)
Abdominale echografie
Radiologie:
Mammografie
CT-scan
MRI
…
Coloscopie:
Is onderzoek van de lagere genitale tractus
Via een vergrotend lenssysteem kunnen plaatsen met afwijkend epitheel zichtbaar
gemaakt worden
Macroscopisch onderzoek van vagina en portio uteri
Diagnostische kleuringen (oplichten verdachte zones)
Evt. biopsie
Bij afwijkend uitstrijkje
Vpk aandachtspunten na onderzoek: bloedverlies (steriel maandverband en
netbroekje – zolang bloedverlies er is tampongebruik afraden, waakinfuus
Hysteroscopie:
Endoscopisch onderzoek waarbij de gynaecoloog met een hysteroscoop in het cavum
uteri kijkt
Zonder verdoving of onder epidurale of algemene anesthesie (afh. diameter
endoscoop)
Diagnostische indicaties: abdominaal onderzoek, vermoeden intra-uteriene afwijking,
herhaalde miskraam, onvervulde zws-wens
Therapeutische indicaties: verwijderen poliep of myoom
Vpk aandachtspunten na onderzoek: bloedverlies (steriel maandverband en
netbroekje – zolang bloedverlies er is tampongebruik afraden en bij koorts of hevige
buikpijn mogelijkheid op infectie
Laparoscopie
1. Diagnose van gynaecologische aandoeningen
Gynaecologisch jargon
Gynaecologie Houdt zich bezig met het onderzoek, de diagnose en de behandeling
van aandoeningen van de vrouwelijke geslachtsorganen
Amenorroe >3 maanden geen bloedverlies
Polymenorroe Bloedingsinterval < 21d
Oligomenorroe Bloedingsinterval > 35d
Spotting Klein beetje bruinrood bloedverlies
Hypomenorroe Te weinig bloedverlies
Menorragie = Hypermenorroe Te veel bloedverlies, wel regelmatig
Metrorragie Onregelmatige bloedingen, niet cyclisch
Intermenstrueel bloedverlies Bloedverlies tussen duidelijk herkenbare menstruatie
Dysmenorroe Pijnlijke menstruatie
Fluor vaginalis Vaginale afscheiding
Pelviene pijn Onderbuikspijn
Mastodynie Borstspanning, -pijn
Galactorroe Melkverlies
Dyspareunie Pijn bij seksuele betrekkingen
Anamnese
Inleiding:
Intiem onderwerp (rustig, sereen) en openheid creëren
Strikt gescheiden van gynaecologisch onderzoek (voor GOZ doen)
3 delen:
Hulpvraag
- Vrouw formuleert haar klachten
- Tijd geven
- Emoties observeren
- Ruimte geven voor emoties
Reproductieve anamnese
- Vragen stellen over menstruatie, spotting, menopauze, mictieklachten,
anticonceptie,…
- Verloskundige geschiedenis (Graviditeit – aantal zws, Pariteit – aantal partussen,
Abortus – aantal miskramen en Extra Uteriene Graviditeit –
buitenbaarmoederlijke zws)
Systeemanamnese
- Gewichtsveranderingen, abuses, abdominale ingrepen, chronische ziekten,
trombo-embolie
- Farmaca (Ab – verstoren vaginale flora en verminderde resorptie oestrogenen)
- Sociofamiliale anamnese (beroep, carcinomen,…)
,Gynaecologisch (klinisch) onderzoek
Algemeen lichamelijk onderzoek
Inspectie (obesitas, ondergewicht, acné, littekens,…)
Palpatie abdomen (zwelling, pijn, spierweerstand,…)
Gewicht, lengte, BMI, BD
Borstonderzoek
Inspectie: zittend of staand, handen boven hoofd, aandrukken van handen op
heupkam, opsporen asymmetrie, huidretractie, oedeem, zwelling, tepelvochtverlies,
…
Palpatie: zittende houding met handen op heupkam of liggende houding met handen
onder het hoofd, met vingers cirkelvormige bewegingen maken en borst aftasten, ook
okselregio, hals en clavicularegio, voelen naar tekenen van infectie, zwelling, klieren
en tepelvochtverlies
Gynaecologisch onderzoek
Inspectie: van vulva, perineum,… opsporen littekens, roodheid, zwelling,…
Speculumonderzoek: metalen specula / eendenbek: juiste type en maat kiezen, met
warm water of met geringe hoeveelheid glijmiddel bevochtigen en voorverwarmd
inbrengen. Inspectie vaginawand en cervix, opsporen bloed, corpus alienum en
hoeveelheid, kleur en consistentie fluro vaginalis , staalafname voor cultuur en direct
onderzoek en uitstrijkje voor cytologisch onderzoek
Bimanueel inwendig onderzoek / vaginaal toucher
Resultaten bespreken nadat vrouw aangekleed is
Aanvullend onderzoek
Rechtstreeks microscopisch onderzoek:
Candica albicans
Cytologisch onderzoek (uitstrijkje):
Onderzoeken cellen
Cytologisch onderzoek van cellen van cervixopening, vaginawand en borstpunctaat
Screenen op cervixcarcinoom: 25-64j vrouwen die ooit seksueel actief waren, eerste 2
uitstrijkjes elk jaar, nadien om 3 jaar
Histologisch onderzoek (biopsie):
Weefselonderzoek
Microbiologisch onderzoek
Venapunctie:
Hematologisch onderzoek (anemie bij bloedverlies, infectie PM, tumormarkers)
Hormonale bepalingen (zws, cyclusstoornis?)
, Echografie:
Transvaginale echografie: uterus, ovaria en andere organen in pelvis; opsporen
cyclische veranderingen, tumoren,… evaluatie van zws (tot 14w)
Abdominale echografie
Radiologie:
Mammografie
CT-scan
MRI
…
Coloscopie:
Is onderzoek van de lagere genitale tractus
Via een vergrotend lenssysteem kunnen plaatsen met afwijkend epitheel zichtbaar
gemaakt worden
Macroscopisch onderzoek van vagina en portio uteri
Diagnostische kleuringen (oplichten verdachte zones)
Evt. biopsie
Bij afwijkend uitstrijkje
Vpk aandachtspunten na onderzoek: bloedverlies (steriel maandverband en
netbroekje – zolang bloedverlies er is tampongebruik afraden, waakinfuus
Hysteroscopie:
Endoscopisch onderzoek waarbij de gynaecoloog met een hysteroscoop in het cavum
uteri kijkt
Zonder verdoving of onder epidurale of algemene anesthesie (afh. diameter
endoscoop)
Diagnostische indicaties: abdominaal onderzoek, vermoeden intra-uteriene afwijking,
herhaalde miskraam, onvervulde zws-wens
Therapeutische indicaties: verwijderen poliep of myoom
Vpk aandachtspunten na onderzoek: bloedverlies (steriel maandverband en
netbroekje – zolang bloedverlies er is tampongebruik afraden en bij koorts of hevige
buikpijn mogelijkheid op infectie
Laparoscopie
