Samenvatting Psychofarmaca

Psychofarmaca


1. Neurobiologische basisbegrippen
1.1. Het neuron / de zenuwcel

= de functionele basiseenheid van het centraal zenuwstelsel; het geleiden van
prikkels of impulsen (impulsen: bepaalde toestandsveranderingen van het
neuron die in het lichaam de betekenis hebben van een boodschap)

4 delen:
 Het cellichaam (met celkern)
- Celkern waar de opgenomen
zuurstof wordt omgezet
 Dendrieten
- Ontvangen boodschappen
vanuit andere neuronen
- Zijn kleine, rijk vertakte
uiteenlopers waarlangs het
neuron impulsen opvangt
vanuit een ander neuron of
receptor
 Axon
- 1 axon per neuron
- Geleidt de impuls naar een volgend neuron of uitvoerend orgaan
- Kan tot 1m lang worden, met aan uiteinde eindknoopjes of -plaatjes
- Omgeven door myelineschede (vetachtig omhulsel) (met regelmatige
insnoeringen, de knopen van Ranvier)
- Sprongsgewijze of saltatorische prikkelgeleiding via myeline, is een
soort isolator waardoor prikkels sneller kunnen worden doorgegeven
 Eindknoopjes of -plaatjes

,Impulsvorming:
 Membraanpotentiaal: -70mV als spanningsverschil bij neuron in rust
- Wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van Na+ en K+ ionen
 Impuls veroorzaakt verstoring in neuronmembraan:
- Na + porie opent  Na+ stroomt in neuron
- Kort nadien K+ porie opent  K+ stroomt neuron uit
 Actiepotentiaal: als een impuls het neuronmembraan verstoort en poriën
openen
- Depolarisatie: Na+ porie opent en stroomt neuronmembraan binnen
- Repolarisatie: K+ porie opent en stroom neuronmembraan uit
- Hyperpolarisatie: einde repolarisatie tot rustpotentiaal, K+ ionen
verplaatsen zich trager dan Na+ ionen
- Refractaire fase: neuronmembraan is ongevoelig voor verdere
verstoringen en Na+ en K+ poriën zijn gesloten
 Een impuls verspreidt zich op deze manier doorheen neuron tot synaps


1.1. De synaps

= de verbinding tussen 2 zenuwcellen, in de synaps treden de celwanden van
ieder neuron nauw met elkaar in verbinding, maar gaan niet in elkaar over
Blijven gescheiden door synaptische spleet (met de stof neurotransmitters)
 NT’s worden uitgestort als een zenuwimpuls langs de vezel bij de synaps
toekomt
 Wanneer synaptische spleet is opgevuld met NT’s kan de prikkel worden
doorgegeven naar de postsynaptische zenuwvezels (= neurotransmissie)

,1.1. De neurotransmissie

Componenten
Aanmaak of synthese van de neurotransmitter:
 NT’s worden aangemaakt in het verdikte uiteinde van een neuron
 Hiervoor zijn bouwstenen (grondstoffen) en enzymen nodig
 Enzymen zorgen voor de omzetting van bouwstenen naar NT’s

Afgifte van neurotransmitters:
 Wanneer een zenuwprikkel het uiteinde van het neuron bereikt, springen
blaasjes met NT’s open
 De NT’s komen in de synaptische spleet terecht en bewegen naar de
volgende cel

Inactivering van de neurotransmitters:
 Om snel opnieuw te functioneren, moet de neurotransmitter verwijderd
of gedeactiveerd worden. Dit gebeurt via:
- Heropname: de NT wordt terug opgenomen door het neuron
- Afbraak: enzymen breken de NT af, waarna de restproducten worden
verwijderd


Receptoren en effecten
 Op de postsynaptische membraan bevinden zich receptoren die als een
slot functioneren
 Een NT past hierop als een sleutel, waardoor:
- De zenuwprikkel wordt doorgegeven, of
- Andere effecten ontstaan, zoals spiercontractie of hormoonafgifte
 Er bestaan verschillende typen receptoren voor dezelfde NT, met
uiteenlopende effecten
 Medicatie kan aangrijpen op deze receptoren en zo het effect van NT’s
beïnvloeden




Belangrijkste neurotransmitters systemen

, Monoamines
 Dopamine: betrokken bij energie, motivatie en controle
Tekort → Parkinson
 Noradrenaline: energie en alertheid
 Serotonine: reguleert stemming, slaap en eetlust
Onbalans → depressie, eetstoornissen, slaapproblemen

GABA (gamma-aminoboterzuur)
 Belangrijkste inhibitorische (remmende) NT
 Zorgt voor rust en stabiliteit
 Tekort → angststoornissen, epilepsie

Acetylcholine
 Belangrijk voor geheugen, denken en alertheid
 Tekort → ziekte van Alzheimer

Glutamaat
 Belangrijkste excitatorische (stimulerende) NT
 Betrokken bij leren, geheugen en beweging
 Overactiviteit → versneld afsterven van neuronen

Neuropeptiden
 Grootste groep signaalmoleculen, veel groter dan klassieke NT’s
 Rollen in o.a. geheugen, pijn, eetlust, verslaving, depressie en epilepsie


Verstoringen van neurotransmissie
Mogelijke verstoringen
 Te veel of te weinig neurotransmitters opgeslagen
 Overmatige of onvoldoende afgifte
 Problemen met heropname → tekort bij volgende signaal
 Te veel enzymen breken neurotransmitters voortijdig af
 Receptoren worden bezet door andere moleculen
 Neuron maakt te weinig of verkeerde receptoren aan




Oorzaken van verstoringen