Zelf opgemaakte vragen penologie
Les 1: Wat is penologie
Wat is penologie + wat is penitentiair recht?
Penologie is een sociaalwetenschappelijke studie van staats-bestraffing. Het
onderzoekt het straffen in de praktijk worden toegepast.
Penitentiair recht hierbij is het geheel van juridische normen over de behandeling
van gedetineerden, het regelt:
- Interne rechtspleging (vastgelegd in de basiswet 2005): rechten en
plichten van een gedetineerden zijn de gevangenis.
- Externe rechtspleging: rechten en procedures van het verlaten van de
gevangenis
Welke straffen zijn er?
Wetgever (parlement) bepaalt welke soorten straffen er strafbaar zijn, het
strafwet voorziet 4 categorieën:
1. Vrijheidsbenemende straf -> dit is de vrijheid benemen zoals gevangenis
2. Vrijheidsbeperkende straf -> blijft men vrij maar onder voorwaarde
(werkstraf, probatie, ET)
3. Vermogensstraf -> gaat over verbeurdverklaring of geldboete
4. Eenvoudige schuldverklaring -> wanneer de rechter stelt dat er schuld is,
maar geen straf uitspreekt
Naast deze hoofdstraffen kan men ook een bijkomende straffen opleggen, zoals:
- Verlengde opvolging
- Ontzetting uit burgerlijke of politieke rechten
- Rijverbod of contactverbod
- Geldboete
En dan ziet men ook nog opschorting en uitstel:
- Opschorting -> wanneer de rechter een uitspraak doet maar deze opschort
(1-5jaar), bij een nieuw misdrijf kan deze herroepen worden
- Uitstel -> rechter spreekt een veroordeling uit, maar stelt de uitvoering
ervan uit. Herroeping is verplicht bij een nieuwe effectieve gevangenisstraf
van meer dan 18 maanden.
Wat is de definitie van straf?
Het strafwetboek voorziet geen echte definitie van een straf, maar gaat zich vaak
richten op de rechtspraak van het Hof van Cassatie -> “een straf is een
leedtoevoegingen door de overheid of rechter als vergelding van een misdrijf.
MAAR -> hierbij zijn er discussies!
- Men stelt de vraag of alternatieve straffen evenveel leed toevoegen als
een effectieve gevangenisstraf
, - Veel rechters spreken van de gevangenis als “echte” straf en dat
alternatieve straffen geen leed toevoegen
Hierbij zien we dan uit onderzoek dat alternatieve-/gemeenschapsstraffen wel als
punitief kunnen worden ervaren. Door:
- Last en pijn -> tijdinvestering, dreiging van gevangenisstraf, controle van J-
A, gevoel van schaamte
- Positieve aspecten -> ondersteuning en structuur, aanleren pro-sociale
aspecten…
DUS alternatieve straffen hebben een dubbel karakter -> ze brengen positieve
kansen/begeleiding en terwijl brengen ze ook wel leed.
Hierbij ziet men Van Stokken en die zegt dat het klassieke idee van
leedtoevoeging te sterk verbonden is met wraak.
- Straf mag enkel het terechtwijzen zijn en ter verantwoording roepen
- Doel is herstel schade slachtoffer en zelfherstel door gedragsverandering
Dus de focus verschuift van leed naar herstel
Geef me de bredere blik van straffen weer
Er is een veel ruimer perspectief van straffen door een strafrechter, men ziet ook:
1. Niet toerekeningsvatbaar door geestesstoornis
Internering is hierbij de maatregel, maar kan nog steeds punitief aanvoelen want
gebruik van dwang soms.
2. Jeugdhulpverlening (-12jaar) en sancties (+12jaar)
Gevoel van “doing time” in een gesloten instelling
3. Buitengerechtelijke afhandeling
Dit kan zijn met:
- Politie -> onmiddellijke inning van een geldboete bv.
- OM -> minnelijke schikking of bemiddeling
- Gemeentelijke administratieve sancties -> GAS-boete
Wat is penaliteit? + geef me hierbij de multidisciplinaire wetenschap
ervan weer
,Penaliteit is het geheel van penale complex, inclusief de wetten, instellingen,
instanties van rechtshandhaving en praktijken. Bestudeerd meer dan bestraffing
opzich.
Hierbij zien we dat penologie dus een multidisciplinaire wetenschap is. Het recht
alleen is niet genoeg, er zijn ook nog andere invalshoeken zoals psychologie,
psychiatrie, sociologie en filosofie.
Als we dit gaan bekijken op verschillende niveaus zien we:
1. Micro
Onderzoekt hoe de actoren in het strafrechtsysteem beslissingen nemen zoals
rechters, J-A en gevangenisbewakers. Bij rechters gaat het vaak over hun
redenering en doelstelling.
Ook wordt er nagedacht hoe men de straf zelf ervaart.
- Klassieke boeken hebben geen aandacht voor die pijn, verdriet en lijden bij
een straf.
Nils christie hierbij bekritiseerd dit en Sykes spreekt hierbij over de pains of
imprisonment. Ze onderzoeken de negatieve ervaringen van gevangenen
2. Meso
Gaat over hoe de verschillende actoren in het strafrecht samenwerken en elkaar
beïnvloeden of tegenwerken.
3. Macro
Gaat over de algemene vraag “waarom straffen we?”. De manier van straffen
hangt samen met MY-ontwikkelingen
Les 2: De doodstraf
Leg de begrippen uit: retentionistisch-/volledig-gedeeltelijk en in
praktijk abolitionistisch land
- Retentionistisch land -> landen die de doodstraf behouden en nog steeds
uitvoeren
- Volledig abolitionistisch land -> landen die de doodstraf volledig weg
hebben zowel wet als praktijk
- Gedeeltelijk abolitionistisch land -> waarbij de doodstraf afschafte in
vredestijd maar nog toepassen in oorlogstijd
- in praktijk abolitionistisch land -> waarbij doodstraf nog in de wet is, maar
in praktijk niet meer word uitgevoerd
, Bespreek de doodstraf wereldwijd
Op internationaal niveau wordt de doodstraf geregeld in de VN-verdrag inzake
burger en politieke rechten.
- Art 6 -> ieder mens heeft recht op leven
Doodstraf is daarin niet volledig verboden, maar enkel toegestaan voor zware
misdrijven en mensen onder 18jaar/ zwangere vrouwen is het wel verboden.
Ook bestaat er een facultatief protocol bij het verdrag en als landen die
ratificeren, straffen ze de doodstraf volledig af.
Verschil doodvonnis en doodstraf?
Een doodvonnis is door de rechter opgelegd, maar nog niet uitgevoerd en
doodstraf is de echte uitvoering ervan.
Hierbij zien we in de VS dat er een grote discrepantie is tussen deze 2, zeer veel
doodvonnissen en zeer weinig doodstraffen. Ook experimenteren ze men nieuwe
methodes (verstikking)
- Hier is internationaal veel kritiek over
Bv. Zaak Kenneth Smith -> eerste mislukte dodelijke injectie ne werd later alsnog
verstikt.
Bespreek doodstraf Europa en geef me de ontwikkeling ervan na de
wereldoorlogen
Vandaag de dag is het volledig afgeschaft maar dit was een lang proces. Het
begon in de 18e waarbij Becarria een belangrijke rol speelde.
- Pleitte voor humanisering van het strafrecht
- Volgens hem was de doodstraf niet opgenomen in het sociaal contract dat
de burgers ondertekenden aan de staat.
- Hij vond het nutteloos en er was geen afschrikking
Pleitte voor levenslange arbeid als alternatief
Hoewel er veel tegen de doodstraf waren bleef het bestaan en pas na WO1 en
WO2 kwam er verandering.
De oorlog benadrukte de waarde van het menselijke waardigheden en het recht
op leven.
Zo kwam er in 1953 het EVRM en legde de basisrechten van de burgers en recht
op leven
- 1983 -> 6de protocol: doodstraf in vredestijd afschafte
- 2013 -> 13de protocol: ook verbod in oorlogstijd
Bespreek de jurisprudentie van het EH bij de doodstraf?
Les 1: Wat is penologie
Wat is penologie + wat is penitentiair recht?
Penologie is een sociaalwetenschappelijke studie van staats-bestraffing. Het
onderzoekt het straffen in de praktijk worden toegepast.
Penitentiair recht hierbij is het geheel van juridische normen over de behandeling
van gedetineerden, het regelt:
- Interne rechtspleging (vastgelegd in de basiswet 2005): rechten en
plichten van een gedetineerden zijn de gevangenis.
- Externe rechtspleging: rechten en procedures van het verlaten van de
gevangenis
Welke straffen zijn er?
Wetgever (parlement) bepaalt welke soorten straffen er strafbaar zijn, het
strafwet voorziet 4 categorieën:
1. Vrijheidsbenemende straf -> dit is de vrijheid benemen zoals gevangenis
2. Vrijheidsbeperkende straf -> blijft men vrij maar onder voorwaarde
(werkstraf, probatie, ET)
3. Vermogensstraf -> gaat over verbeurdverklaring of geldboete
4. Eenvoudige schuldverklaring -> wanneer de rechter stelt dat er schuld is,
maar geen straf uitspreekt
Naast deze hoofdstraffen kan men ook een bijkomende straffen opleggen, zoals:
- Verlengde opvolging
- Ontzetting uit burgerlijke of politieke rechten
- Rijverbod of contactverbod
- Geldboete
En dan ziet men ook nog opschorting en uitstel:
- Opschorting -> wanneer de rechter een uitspraak doet maar deze opschort
(1-5jaar), bij een nieuw misdrijf kan deze herroepen worden
- Uitstel -> rechter spreekt een veroordeling uit, maar stelt de uitvoering
ervan uit. Herroeping is verplicht bij een nieuwe effectieve gevangenisstraf
van meer dan 18 maanden.
Wat is de definitie van straf?
Het strafwetboek voorziet geen echte definitie van een straf, maar gaat zich vaak
richten op de rechtspraak van het Hof van Cassatie -> “een straf is een
leedtoevoegingen door de overheid of rechter als vergelding van een misdrijf.
MAAR -> hierbij zijn er discussies!
- Men stelt de vraag of alternatieve straffen evenveel leed toevoegen als
een effectieve gevangenisstraf
, - Veel rechters spreken van de gevangenis als “echte” straf en dat
alternatieve straffen geen leed toevoegen
Hierbij zien we dan uit onderzoek dat alternatieve-/gemeenschapsstraffen wel als
punitief kunnen worden ervaren. Door:
- Last en pijn -> tijdinvestering, dreiging van gevangenisstraf, controle van J-
A, gevoel van schaamte
- Positieve aspecten -> ondersteuning en structuur, aanleren pro-sociale
aspecten…
DUS alternatieve straffen hebben een dubbel karakter -> ze brengen positieve
kansen/begeleiding en terwijl brengen ze ook wel leed.
Hierbij ziet men Van Stokken en die zegt dat het klassieke idee van
leedtoevoeging te sterk verbonden is met wraak.
- Straf mag enkel het terechtwijzen zijn en ter verantwoording roepen
- Doel is herstel schade slachtoffer en zelfherstel door gedragsverandering
Dus de focus verschuift van leed naar herstel
Geef me de bredere blik van straffen weer
Er is een veel ruimer perspectief van straffen door een strafrechter, men ziet ook:
1. Niet toerekeningsvatbaar door geestesstoornis
Internering is hierbij de maatregel, maar kan nog steeds punitief aanvoelen want
gebruik van dwang soms.
2. Jeugdhulpverlening (-12jaar) en sancties (+12jaar)
Gevoel van “doing time” in een gesloten instelling
3. Buitengerechtelijke afhandeling
Dit kan zijn met:
- Politie -> onmiddellijke inning van een geldboete bv.
- OM -> minnelijke schikking of bemiddeling
- Gemeentelijke administratieve sancties -> GAS-boete
Wat is penaliteit? + geef me hierbij de multidisciplinaire wetenschap
ervan weer
,Penaliteit is het geheel van penale complex, inclusief de wetten, instellingen,
instanties van rechtshandhaving en praktijken. Bestudeerd meer dan bestraffing
opzich.
Hierbij zien we dat penologie dus een multidisciplinaire wetenschap is. Het recht
alleen is niet genoeg, er zijn ook nog andere invalshoeken zoals psychologie,
psychiatrie, sociologie en filosofie.
Als we dit gaan bekijken op verschillende niveaus zien we:
1. Micro
Onderzoekt hoe de actoren in het strafrechtsysteem beslissingen nemen zoals
rechters, J-A en gevangenisbewakers. Bij rechters gaat het vaak over hun
redenering en doelstelling.
Ook wordt er nagedacht hoe men de straf zelf ervaart.
- Klassieke boeken hebben geen aandacht voor die pijn, verdriet en lijden bij
een straf.
Nils christie hierbij bekritiseerd dit en Sykes spreekt hierbij over de pains of
imprisonment. Ze onderzoeken de negatieve ervaringen van gevangenen
2. Meso
Gaat over hoe de verschillende actoren in het strafrecht samenwerken en elkaar
beïnvloeden of tegenwerken.
3. Macro
Gaat over de algemene vraag “waarom straffen we?”. De manier van straffen
hangt samen met MY-ontwikkelingen
Les 2: De doodstraf
Leg de begrippen uit: retentionistisch-/volledig-gedeeltelijk en in
praktijk abolitionistisch land
- Retentionistisch land -> landen die de doodstraf behouden en nog steeds
uitvoeren
- Volledig abolitionistisch land -> landen die de doodstraf volledig weg
hebben zowel wet als praktijk
- Gedeeltelijk abolitionistisch land -> waarbij de doodstraf afschafte in
vredestijd maar nog toepassen in oorlogstijd
- in praktijk abolitionistisch land -> waarbij doodstraf nog in de wet is, maar
in praktijk niet meer word uitgevoerd
, Bespreek de doodstraf wereldwijd
Op internationaal niveau wordt de doodstraf geregeld in de VN-verdrag inzake
burger en politieke rechten.
- Art 6 -> ieder mens heeft recht op leven
Doodstraf is daarin niet volledig verboden, maar enkel toegestaan voor zware
misdrijven en mensen onder 18jaar/ zwangere vrouwen is het wel verboden.
Ook bestaat er een facultatief protocol bij het verdrag en als landen die
ratificeren, straffen ze de doodstraf volledig af.
Verschil doodvonnis en doodstraf?
Een doodvonnis is door de rechter opgelegd, maar nog niet uitgevoerd en
doodstraf is de echte uitvoering ervan.
Hierbij zien we in de VS dat er een grote discrepantie is tussen deze 2, zeer veel
doodvonnissen en zeer weinig doodstraffen. Ook experimenteren ze men nieuwe
methodes (verstikking)
- Hier is internationaal veel kritiek over
Bv. Zaak Kenneth Smith -> eerste mislukte dodelijke injectie ne werd later alsnog
verstikt.
Bespreek doodstraf Europa en geef me de ontwikkeling ervan na de
wereldoorlogen
Vandaag de dag is het volledig afgeschaft maar dit was een lang proces. Het
begon in de 18e waarbij Becarria een belangrijke rol speelde.
- Pleitte voor humanisering van het strafrecht
- Volgens hem was de doodstraf niet opgenomen in het sociaal contract dat
de burgers ondertekenden aan de staat.
- Hij vond het nutteloos en er was geen afschrikking
Pleitte voor levenslange arbeid als alternatief
Hoewel er veel tegen de doodstraf waren bleef het bestaan en pas na WO1 en
WO2 kwam er verandering.
De oorlog benadrukte de waarde van het menselijke waardigheden en het recht
op leven.
Zo kwam er in 1953 het EVRM en legde de basisrechten van de burgers en recht
op leven
- 1983 -> 6de protocol: doodstraf in vredestijd afschafte
- 2013 -> 13de protocol: ook verbod in oorlogstijd
Bespreek de jurisprudentie van het EH bij de doodstraf?
