Samenvatting infectieziekten (bacteriologie, mycologie en parasitologie)

Samenvatting Microbiologie
1. Opbouw en indeling van bacteriën
1.1. Archaea, Bacteria en Eukarya
 De cellen van Archaea en Bacteria beschikken in het algemeen slechts over één, circulair
gesloten, chromosoom dat vrij in de cel ligt (prokaryoot).
 De cellen van Eukarya zijn doorgaans groter dan die van Bacteria en Archaea;
Bezitten een duidelijke kern met meerdere chromosomen, omgeven door een kernmembraan
(eukaryoot).
 Bacteriën zijn eencellige prokaryoten waarvan de genetische informatie opgeslagen ligt op een
circulair gesloten, dubbelstrengs DNA-molecuul.




1.2. Opbouw




Grootte van bacterën is doorgaans orde grootte 1µm

Bacteriële cel bestaat uit:

 Cytoplasma met vrij DNA, zonder organellen
 Cytoplasmamembraan / celmembraan
 Celwand
 Externe structuren (kapsel, flagellen, fimbriae / pili, sporen)




1

,1.3. Vorm en ligging
De ligging van de bacteriën wordt bepaald door hoe cellen zich delen:

 Ketens (streptoligging): deling in 1 richting
 Trossen: deling in meerdere richtingen

a) Kokken in stroptoligging
b) Kokken in pakketjes
c) Kokken in trosjes
d) Staaf
e) Vibrio
f) Spiril



1.4. Cytoplasma
 Gelachtige, waterige substantie die het binnenste van de cel vult
 Het bevat:
o Water
o Eiwitten
o Enzymen
o Ribosomen
o Andere moleculen voor de celprocessen
 Dient als locatie voor vele biochemische reacties zoals:
o Metabolisme
o Eiwitsynthese
 Nucleoïde =
o Regio waar genetisch materiaal zit
o In de vorm van één circulair chromosoom en plasmiden



1.5. Cytoplasmamembraan
 Dunne, flexibele barrière die de binnenkant van de cel scheidt van de omgeving
 Fosfolipide dubbellaag zonder sterolen
 Complexer dan bij eukaryoten (functies van celorganellen)
 Het vervult de volgende functies:
o Transport:
 Opname van voedingsto en uit omgeving
 Passief (geen energie)
 Actief (kost energie)
 Pompen van schadelijke sto en naar buiten: e luxpompen
o Metabolisme:
 Plaats voor oxidatieve metabolisme
 Binnenzijde membraan: biosynthese van macromoleculen
o Mitose: primitief mitoseapparaat




2

,1.6. Opname van voedingssto en
Bacteriën hebben verschillende strategieën ontwikkeld om voedingssto en uit hun omgeving te
verwerven:

1. Actief transport:
 Voedingssto en actief opnemen uit omgeving via transporteiwitten in celmembraan.
 Vereist energie (ATP)

2. Passief transport:
 Voedingssto en passief opnemen door di usie over hun celmembraan.
 Ze verplaatsen zich van gebied met hoge concentratie naar gebied met lage concentratie.

3. Secundair actief transport:
 Energie die wordt vrijgegeven door het transport van een andere substraat wordt gebruikt
om voedingssto en op te nemen.

4. Sideroforen:
 Produceren sideroforen = kleine moleculen die specifiek ijzer binden
 Beschikbaar maken voor de bacterie voor gebruik als voedingsstof



1.7. Celwand
 Geeft stevigheid, vorm en bescherming

 Bacteriën worden onder de lichtmicroscoop pas zichtbaar na kleuring
o Belangrijkste kleuring = Gramkleuring (kleurt peptidoglycaanlaag v/d celwand)

 Op basis celwand-opbouw kunnen bacteriën onderverdeeld in:
o Grampositief (G+)
o Gramnegatief (G-)
o Zuurvast
o Spirillen
o Zonder celwand (Mycoplasmata)

 Basismolecule van de celwand is peptidoglycaan.
o Eigenschappen:
 Polysacharide ruggengraat: polymeer van disachariden
 Tetrapeptide cross-linking
 Peptidoglycaanlaag is hydrofiel
o Biosynthese:
 Aanmaak subunits in cytoplasma
 Transport subunits doorheen membraan
 Transpeptidatie en cross-linking door PBP’s (penicilline bindende proteïne)




3

, 1.8. Indeling op basis van de celwand
1.8.1. Grampositieve bacteriën
Eigenschappen:

 Peptidoglycaan:
o Meerdere lagen
o Stevigheid
o Bescherming

 (Lipo)teïchoïnezuren:
o Stevigheid
o Fungeert als adhesine

 Adhesine:
o Structuur op micro-organisme
o Kan specifieke adherentie verzorgen
o Binden op receptoren




1.8.2. Gramnegatieve bacteriën




Eigenschappen:

 Peptidoglycaan: dunner en minder dwarsverbindingen dan G+ (geen beschermende zeef)
 Buitenmembraan met Lipopolysacharie (LPS) voor transport van hydrofiele sto en
 Periplasmatische ruimte (tussen de twee membranen) bevat peptidoglycaan, enzymen
 LPS = driedelige structuur
1. lipide A: verankeringsmolecule, stimulator immuunsysteem (endotoxine)
2. core: meestal identiek in éénzelfde soort bacteriën
3. O-antigeen: wekt antisto en op, bescherming (hydrofiele laag)

4