Biologie samenvatting Thema 5 – Regeling en Waarneming
T.5.1 t/m T.5.6
T.5.1 – Regelkringen en homeostase
Stressreacties
Dit type reacties worden veroorzaakt doordat de invloed van bepaalde ‘stressoren’ is
toegenomen.
Deze stressoren zijn belangrijk! Het veroorzaakt een grotere activiteit van de
hormoonproductie in de hypofyse en bijnieren.
Hormonen
Deze hormonen stimuleren je concentratie en alertheid, met name hierdoor vergroot ‘acute’
stress hierdoor je overlevingskans.
Er zijn 3 verschillende fasen bij het verloop van een stressreactie:
1. Alarmfase
In deze fase is de weerstand van het lichaam verlaagd tegen de stress.
2. Weerstandsfase
In deze fase wordt deze weerstand tegen de stress verhoogd.
3. Uitputtingsfase
Na het doorlopen van fase 1 en 2 keert de stress weer terug op het normale niveau.
Dynamisch evenwicht
Als er een bepaald evenwicht is waar regelmatig verandering in optreedt, maar wel steeds
terugkeert naar het oorspronkelijke niveau, dan is er sprake van een dynamisch evenwicht.
Het in stand houden van dit evenwicht noemen we de ‘homeostase’.
Homeostatische regelkring
Het systeem dat tot homeostase leidt noemen we een (homeostatische)regelkring. Hierin
heb je een normwaarde, deze is gelijk te stellen aan het (dynamische) evenwicht. Daarnaast
heb je negatieve- en positieve terugkoppeling:
Negatieve terugkoppeling
Wanneer een toename van het resultaat (bijvoorbeeld: stress) een remming van het
proces veroorzaakt.
Positieve terugkoppeling
Wanneer een toename van het resultaat (bijvoorbeeld: stress) zorgt voor stimulatie
van het proces.
,T.5.2 – Hormonen en hormonale regulatie
Communicatie
Voor het onderling communiceren van cellen worden ‘signaalmolecuelen’ gebruikt, deze
deeltjes binden zich aan de receptoren van de omliggende cellen (in/of buiten de cel).
De cellen die door deze ‘receptor-signaalmolecuul-binding’ over gaan tot een proces
worden de doelwitcellen genoemd.
Hormonen
Hormonen
De signaalmoleculen die afgegeven worden door hormoonklieren worden hormonen
genoemd. Deze moleculen worden afgegeven aan het bloed dat door de desbetreffende
(hormoon)klier stroomt.
Dit is kenmerkend voor 1 specifieke groep hormoonklieren, beide groepen zijn:
1. Endocriene klieren
Kenmerkend voor de afgifte van hormonen door het gebruik van ‘secretie’.
2. Exocriene klieren
Kenmerkend voor de afgifte van moleculen door het gebruik van een afvoerbuis.
Doelwitorganen
De doelwitorganen, behorende bij een bepaald hormoon, zijn opgebouwd uit doelwitcellen.
Deze cellen bevatten namelijk de juiste (specifieke) hormoonreceptor.
Hormoonspiegel
Deze spiegel wordt weergegeven door de hormoonconcentratie in het bloed. De grote van
deze concentratie is bepalend voor de mate van de reactie.
De werking van hormonen
Genregulatie
Bepaalde hormonen worden door de cel opgenomen, en stimuleren hier de productie en
transcriptie van mRNA-moleculen. Dit gaat volgens de volgende stappen:
1. Het hormoon wordt opgenomen in het cytoplasma.
2. In het cytoplasma wordt het molecuul gebonden aan een receptoreiwit.
3. Er wordt een ‘hormoon-receptorcomplex’ gevormd.
4. Dit complex stimuleert (in de celkern) het DNA tot transcriptie.
Second messenger
, In een ander geval bindt een bepaald hormoon aan receptoreiwit op het celmembraan.
Hierna activeert (of vormt) dit molecuul een ander signaalmolecuul. Dit signaalmolecuul kan
vervolgens een ander signaal doorgeven binnenin de cel, zoals:
Signaal tot de activatie van een enzym, dit enzym kan ook weer een signaal
doorgeven aan een volgend signaalmolecuul.
Een specifieke reactie opgang brengen in het cytoplasma.
Het stimuleren van bepaalde genregulatie.
Signaalcascade
Als een signaalmolecuul door middel van een receptoreiwit de cel binnenkomt, kan deze
vele andere signaalmoleculen activeren of de productie van andere signaalmoleculen
activeren.
Hierdoor kan een ‘extracellulair’ signaal een enorm ‘intracellulaire’ respons creëren.
Dit wordt dan een signaalcascade genoemd.
De hypofyse
Deze hormoonklier ligt gecentreerd in de hersenen. Vlak boven de hypofyse ligt de
hypothalamus. De hypofyse bestaat uit 2 gedeelten:
1. De hypofysevoorkwab (adenohypofyse)
2. De hypofyseachterkwab (neurohypofyse)
De hypofyse produceert diverse hormonen, deze kunnen zorgen voor de stimulatie van
andere hormoonklieren.
De hypothalamus
Het zenuwstelsel staat in verbinding met het hormonstelsel. Deze verbinding komt tot stand
door neuronen die aanwezig zijn in de hypothalamus.
De neuronen in de hypothalamus produceren hormonen die via de uitlopers van
deze neuronen worden getransporteerd naar de hypofyse.
Vervolgens geeft de neurohypofyse door het gebruik van secretie deze hormonen af aan het
bloed. Wanneer hormonen door neuronen worden gevormd is er sprake van neurosecretie.
Hieruit ontstaan de neurohormonen.
Ook de adenohypofyse staat in verbinding met de hypothalamus. De neuronen in de
hypothalamus beïnvloeden de endocriene cellen in de adenohypofyse. Dit gebeurt door de
afgifte van 2 neurohormonen:
T.5.1 t/m T.5.6
T.5.1 – Regelkringen en homeostase
Stressreacties
Dit type reacties worden veroorzaakt doordat de invloed van bepaalde ‘stressoren’ is
toegenomen.
Deze stressoren zijn belangrijk! Het veroorzaakt een grotere activiteit van de
hormoonproductie in de hypofyse en bijnieren.
Hormonen
Deze hormonen stimuleren je concentratie en alertheid, met name hierdoor vergroot ‘acute’
stress hierdoor je overlevingskans.
Er zijn 3 verschillende fasen bij het verloop van een stressreactie:
1. Alarmfase
In deze fase is de weerstand van het lichaam verlaagd tegen de stress.
2. Weerstandsfase
In deze fase wordt deze weerstand tegen de stress verhoogd.
3. Uitputtingsfase
Na het doorlopen van fase 1 en 2 keert de stress weer terug op het normale niveau.
Dynamisch evenwicht
Als er een bepaald evenwicht is waar regelmatig verandering in optreedt, maar wel steeds
terugkeert naar het oorspronkelijke niveau, dan is er sprake van een dynamisch evenwicht.
Het in stand houden van dit evenwicht noemen we de ‘homeostase’.
Homeostatische regelkring
Het systeem dat tot homeostase leidt noemen we een (homeostatische)regelkring. Hierin
heb je een normwaarde, deze is gelijk te stellen aan het (dynamische) evenwicht. Daarnaast
heb je negatieve- en positieve terugkoppeling:
Negatieve terugkoppeling
Wanneer een toename van het resultaat (bijvoorbeeld: stress) een remming van het
proces veroorzaakt.
Positieve terugkoppeling
Wanneer een toename van het resultaat (bijvoorbeeld: stress) zorgt voor stimulatie
van het proces.
,T.5.2 – Hormonen en hormonale regulatie
Communicatie
Voor het onderling communiceren van cellen worden ‘signaalmolecuelen’ gebruikt, deze
deeltjes binden zich aan de receptoren van de omliggende cellen (in/of buiten de cel).
De cellen die door deze ‘receptor-signaalmolecuul-binding’ over gaan tot een proces
worden de doelwitcellen genoemd.
Hormonen
Hormonen
De signaalmoleculen die afgegeven worden door hormoonklieren worden hormonen
genoemd. Deze moleculen worden afgegeven aan het bloed dat door de desbetreffende
(hormoon)klier stroomt.
Dit is kenmerkend voor 1 specifieke groep hormoonklieren, beide groepen zijn:
1. Endocriene klieren
Kenmerkend voor de afgifte van hormonen door het gebruik van ‘secretie’.
2. Exocriene klieren
Kenmerkend voor de afgifte van moleculen door het gebruik van een afvoerbuis.
Doelwitorganen
De doelwitorganen, behorende bij een bepaald hormoon, zijn opgebouwd uit doelwitcellen.
Deze cellen bevatten namelijk de juiste (specifieke) hormoonreceptor.
Hormoonspiegel
Deze spiegel wordt weergegeven door de hormoonconcentratie in het bloed. De grote van
deze concentratie is bepalend voor de mate van de reactie.
De werking van hormonen
Genregulatie
Bepaalde hormonen worden door de cel opgenomen, en stimuleren hier de productie en
transcriptie van mRNA-moleculen. Dit gaat volgens de volgende stappen:
1. Het hormoon wordt opgenomen in het cytoplasma.
2. In het cytoplasma wordt het molecuul gebonden aan een receptoreiwit.
3. Er wordt een ‘hormoon-receptorcomplex’ gevormd.
4. Dit complex stimuleert (in de celkern) het DNA tot transcriptie.
Second messenger
, In een ander geval bindt een bepaald hormoon aan receptoreiwit op het celmembraan.
Hierna activeert (of vormt) dit molecuul een ander signaalmolecuul. Dit signaalmolecuul kan
vervolgens een ander signaal doorgeven binnenin de cel, zoals:
Signaal tot de activatie van een enzym, dit enzym kan ook weer een signaal
doorgeven aan een volgend signaalmolecuul.
Een specifieke reactie opgang brengen in het cytoplasma.
Het stimuleren van bepaalde genregulatie.
Signaalcascade
Als een signaalmolecuul door middel van een receptoreiwit de cel binnenkomt, kan deze
vele andere signaalmoleculen activeren of de productie van andere signaalmoleculen
activeren.
Hierdoor kan een ‘extracellulair’ signaal een enorm ‘intracellulaire’ respons creëren.
Dit wordt dan een signaalcascade genoemd.
De hypofyse
Deze hormoonklier ligt gecentreerd in de hersenen. Vlak boven de hypofyse ligt de
hypothalamus. De hypofyse bestaat uit 2 gedeelten:
1. De hypofysevoorkwab (adenohypofyse)
2. De hypofyseachterkwab (neurohypofyse)
De hypofyse produceert diverse hormonen, deze kunnen zorgen voor de stimulatie van
andere hormoonklieren.
De hypothalamus
Het zenuwstelsel staat in verbinding met het hormonstelsel. Deze verbinding komt tot stand
door neuronen die aanwezig zijn in de hypothalamus.
De neuronen in de hypothalamus produceren hormonen die via de uitlopers van
deze neuronen worden getransporteerd naar de hypofyse.
Vervolgens geeft de neurohypofyse door het gebruik van secretie deze hormonen af aan het
bloed. Wanneer hormonen door neuronen worden gevormd is er sprake van neurosecretie.
Hieruit ontstaan de neurohormonen.
Ook de adenohypofyse staat in verbinding met de hypothalamus. De neuronen in de
hypothalamus beïnvloeden de endocriene cellen in de adenohypofyse. Dit gebeurt door de
afgifte van 2 neurohormonen:
