SAMENVATTING
AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT
T. Hartlief, W.H. van Boom, A.L.M. Keirse & S.D. Lindenbergh (red.), Verbintenissen uit de wet en
Schadevergoeding, Deventer: Wolters Kluwer 2024.
Gemaakt door: -
Jaar: 2024-2025
Module: RS0602-252611S
,Leereenheid 1 Plaatsbepaling en functies van het aansprakelijkheidsrecht
DE PLAATS VAN HET AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT IN HET RECHT
Aansprakelijkheidsrecht is onderdeel van het verbintenissenrecht. Verbintenis is een
vermogensrechtelijke rechtsbetrekking tussen wee of meer personen krachtens welke de
een tot een prestatie is gerechtigd (crediteur) waartoe de ander verplicht is (debiteur). Het
gaat om A schuldenaar —> B schuldeiser. Er zijn twee bronnen van verbintenissen,
namelijk de overeenkomst en de onrechtmatige daad, hieruit kan aansprakelijkheid
voortvloeien dit zijn de contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid. Deze
aansprakelijkheden kunnen samenlopen.
PLAATSBEPALING ONRECHTMATIGE DAAD IN VERBINTENISSENRECHT
De overeenkomst en onrechtmatige daad vallen onder de categorie van rechtsfeiten. Een
rechtsfeit is een feit waaruit het objectieve echt een rechtsgevolg koppelt. Binnen de
categorie rechtsfeiten wordt een onderscheid gemaakt tussen rechtshandelingen en
feitelijke handelingen. Een rechtshandeling is een handeling met beoogde
rechtsgevolgen, rechtsgevolgen treden in afhankelijk van de bedoeling van partijen, zoals
een overeenkomst. De feitelijke handelingen zijn handelingen waarbij de
rechtsgevolgen van rechtswege intreden. Het objectieve recht verbindt aan een bepaald
feitencomplex een rechtsgevolg, het is onafhankelijk van de wil van partijen. Het kan hier
gaan om een onrechtmatige daad, het objectieve recht koppelt een rechtsgevolg
namelijk het betalen van schadevergoeding. Het kan ook gaan om rechtmatige daden.
Casus: twee papegaaien hebben een bepaald uiterlijk, waardoor ze duur zijn. Papegaaien
konden baby’s maken. Een luchtballon is laag over die boerderij gevlogen en de
papegaaien zijn zo geschrokken door het lawaai aan een hartstilstand. Kan de eigenaar
van de papegaaien de schade vergoed krijgen?
Casus: fietser ziet gat in de weg niet en valt en kan tijdelijk niet werken, kan de fietser de
schade vergoed krijgen?
,Er zijn twee beginselen, onder welke voorwaarde ontstaat er een verbintenis tot
schadevergoeding
1. Ieder draagt zijn eigen schade
2. Breng geen schade toe
Er moet een balans gevonden worden tussen deze twee beginselen, dit raakt het
autonomiebeginsel en de zorgplicht. Aan de ene kant is de vrijheid van handelen en
anderzijds een maatschappelijk belang om de rechten van anderen te beschermen. Je
kan hierbij kijken naar rechtvaardigheid theorieën. Dit zijn theorieën die geven inzicht aan
de waarden die ten grondslag liggen aan het aansprakelijkheidsrecht. Het gaat om
corrigerende en distributieve rechtvaardigheid. De corrigerende rechtvaardigheid
houdt in dat eer een evenwicht moet worden hersteld tussen het slachtoffer en de
normschending. De distributieve rechtvaardigheid ook wel de verdelende
rechtvaardigheid ziet erop dat er een rechtvaardigde verdeling moet zijn van de lasten
van de gemeenschap. De functie van het aansprakelijkheidsrecht is de compensatie,
genoegdoening en preventie, vergelding hoort niet bij.
KERNBEGRIPPEN
§ Aansprakelijkheid op grond van eigen onrechtmatige daad, de aansprakelijke
persoon heeft een eigen onrechtmatige daad begaan.
§ Kwalitatieve aansprakelijkheid, je hebt zelf geen onrechtmatige daad verricht
maar iemand ander waar je verantwoordelijk voor bent heeft wel een
onrechtmatige daad verricht. Aansprakelijkheid voor schade door zaken of dieren
is de degene die de bezitter of bedrijfsmatige gebruiker is aansprakelijk, dit heet
kwalitatieve aansprakelijkheid. Kwalitatieve aansprakelijkheid is de
aansprakelijkheid die ontstaat vanwege de hoedanigheid of relatie van iemand
tot de schadeveroorzaker of tot een zaak. Hierbij gaat het niet om eigen schuld,
maar om het feit dat je een bepaalde rol of positie hebt waardoor de wet jou
aansprakelijk stelt. Voorbeeld: Een werknemer per ongeluk een stapel dozen op
een klant laat vallen. De werknemer zelf maakt misschien een fout, maar de
werkgever is op grond van kwalitatieve aansprakelijkheid aansprakelijk, omdat hij
degene is die de werknemer in dienst heeft en verantwoordelijk is voor diens
handelen binnen de uitoefening van het werk.: Aansprakelijkheid voor eigen
gedrag
§ Schuldaansprakelijkheid is de aansprakelijkheid gericht op een verwijtbare
gedraging, hierbij is er verwijtbaar gehandeld. Schuldaansprakelijkheid is de
aansprakelijkheid die ontstaat wanneer iemand zelf een fout maakt of een
verwijtbare gedraging heeft verricht. Dit betekent dat je alleen aansprakelijk bent
als er een toerekenbare fout of onrechtmatig gedrag aanwezig is. In de wet is dit
geregeld in artikel 6:162 BW, dat gaat over de onrechtmatige daad.
Schuldaansprakelijkheid = aansprakelijkheid omdat je een fout maakt
Voorbeeld: ‘Je rijdt met je auto door rood licht en veroorzaakt een ongeluk → jij
bent aansprakelijk’.
, § Risicoaansprakelijkheid er is niet verwijtbaar gehandeld maar de wet bepaald
dat er vergoeding voor bepaalde schade voor jouw risico komt. Je bent verplicht
om schade te vergoeden ook al heb je niet verwijtbaar gehandeld.
Risicoaansprakelijkheid is een vorm van aansprakelijkheid waarbij iemand
zonder schuld aansprakelijk is voor de schade die een ander lijdt. Het gaat hier
niet om een fout of onrechtmatige daad van de aansprakelijke persoon, maar om
een situatie waarin de wet het risico aan iemand toerekent. De aansprakelijkheid
ontstaat dus onafhankelijk van persoonlijke verwijtbaarheid. Voorbeeld: ‘Een
kind van 6 trapt een voetbal door de ruit van de buren → Hoewel het kind zelf geen
schuld draagt of de ruit opzettelijk heeft vernield, worden de ouders op grond van
de wet aansprakelijk gesteld voor de schade van de buren. De wet legt dit risico
bij de ouders omdat zij verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun
GRONDSLAGEN VOOR VERBINTENISSEN
§ Onrechtmatige daad
§ Zaakwaarneming
§ Onverschuldigde betaling
§ Ongerechtvaardigde verrijking
BUITENCONTRACUTELE AANSPRAKELIJKHEID
Buitencontractuele aansprakelijkheid is de aansprakelijkheid die ontstaat uit een
onrechtmatige daad, hierbij is er geen overeenkomst tussen partijen maar toch lijdt er
iemand schade door het gedrag van een ander (art. 6:162 BW)
Voorbeeld Eva rijdt op haar fiets en botst tegen de auto van Adam, waardoor er een deuk
ontstaat. Adam kan Eva aansprakelijk stellen, ook al hebben zij geen overeenkomst.
VOORWAARDEN BUITENCONTRACTUELE AANSPRAKELIJK
1. Fout of onrechtmatige daad, Er moet sprake zijn van een gedraging die in strijd
is met het recht. Bijvoorbeeld: Schending van een wettelijke plicht, Handelen in
strijd met ongeschreven normen van zorgvuldigheid, Gevaarzetting of risico
creëren dat schade kan veroorzaken
2. Schade, De benadeelde moet daadwerkelijk schade hebben geleden, zoals letsel,
materiële schade of vermogensschade
3. Causaal verband, Er moet een oorzakelijk verband bestaan tussen de fout en de
schade. De schade moet het gevolg zijn van het handelen of nalaten van de dader.
4. Toerekenbaarheid, De daad moet aan de dader kunnen worden toegerekend.
Hierbij wordt gekeken of de dader bewust of onbewust onzorgvuldig handelde.
Factoren zoals leeftijd, overmacht of opzet kunnen de toerekenbaarheid
beïnvloeden.
CONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID
Contractuele aansprakelijkheid is de aansprakelijkheid die ontstaat bij het niet
nakomen van een overeenkomst, dit heet ook wel wanprestatie. Wanprestatie is een
AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT
T. Hartlief, W.H. van Boom, A.L.M. Keirse & S.D. Lindenbergh (red.), Verbintenissen uit de wet en
Schadevergoeding, Deventer: Wolters Kluwer 2024.
Gemaakt door: -
Jaar: 2024-2025
Module: RS0602-252611S
,Leereenheid 1 Plaatsbepaling en functies van het aansprakelijkheidsrecht
DE PLAATS VAN HET AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT IN HET RECHT
Aansprakelijkheidsrecht is onderdeel van het verbintenissenrecht. Verbintenis is een
vermogensrechtelijke rechtsbetrekking tussen wee of meer personen krachtens welke de
een tot een prestatie is gerechtigd (crediteur) waartoe de ander verplicht is (debiteur). Het
gaat om A schuldenaar —> B schuldeiser. Er zijn twee bronnen van verbintenissen,
namelijk de overeenkomst en de onrechtmatige daad, hieruit kan aansprakelijkheid
voortvloeien dit zijn de contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid. Deze
aansprakelijkheden kunnen samenlopen.
PLAATSBEPALING ONRECHTMATIGE DAAD IN VERBINTENISSENRECHT
De overeenkomst en onrechtmatige daad vallen onder de categorie van rechtsfeiten. Een
rechtsfeit is een feit waaruit het objectieve echt een rechtsgevolg koppelt. Binnen de
categorie rechtsfeiten wordt een onderscheid gemaakt tussen rechtshandelingen en
feitelijke handelingen. Een rechtshandeling is een handeling met beoogde
rechtsgevolgen, rechtsgevolgen treden in afhankelijk van de bedoeling van partijen, zoals
een overeenkomst. De feitelijke handelingen zijn handelingen waarbij de
rechtsgevolgen van rechtswege intreden. Het objectieve recht verbindt aan een bepaald
feitencomplex een rechtsgevolg, het is onafhankelijk van de wil van partijen. Het kan hier
gaan om een onrechtmatige daad, het objectieve recht koppelt een rechtsgevolg
namelijk het betalen van schadevergoeding. Het kan ook gaan om rechtmatige daden.
Casus: twee papegaaien hebben een bepaald uiterlijk, waardoor ze duur zijn. Papegaaien
konden baby’s maken. Een luchtballon is laag over die boerderij gevlogen en de
papegaaien zijn zo geschrokken door het lawaai aan een hartstilstand. Kan de eigenaar
van de papegaaien de schade vergoed krijgen?
Casus: fietser ziet gat in de weg niet en valt en kan tijdelijk niet werken, kan de fietser de
schade vergoed krijgen?
,Er zijn twee beginselen, onder welke voorwaarde ontstaat er een verbintenis tot
schadevergoeding
1. Ieder draagt zijn eigen schade
2. Breng geen schade toe
Er moet een balans gevonden worden tussen deze twee beginselen, dit raakt het
autonomiebeginsel en de zorgplicht. Aan de ene kant is de vrijheid van handelen en
anderzijds een maatschappelijk belang om de rechten van anderen te beschermen. Je
kan hierbij kijken naar rechtvaardigheid theorieën. Dit zijn theorieën die geven inzicht aan
de waarden die ten grondslag liggen aan het aansprakelijkheidsrecht. Het gaat om
corrigerende en distributieve rechtvaardigheid. De corrigerende rechtvaardigheid
houdt in dat eer een evenwicht moet worden hersteld tussen het slachtoffer en de
normschending. De distributieve rechtvaardigheid ook wel de verdelende
rechtvaardigheid ziet erop dat er een rechtvaardigde verdeling moet zijn van de lasten
van de gemeenschap. De functie van het aansprakelijkheidsrecht is de compensatie,
genoegdoening en preventie, vergelding hoort niet bij.
KERNBEGRIPPEN
§ Aansprakelijkheid op grond van eigen onrechtmatige daad, de aansprakelijke
persoon heeft een eigen onrechtmatige daad begaan.
§ Kwalitatieve aansprakelijkheid, je hebt zelf geen onrechtmatige daad verricht
maar iemand ander waar je verantwoordelijk voor bent heeft wel een
onrechtmatige daad verricht. Aansprakelijkheid voor schade door zaken of dieren
is de degene die de bezitter of bedrijfsmatige gebruiker is aansprakelijk, dit heet
kwalitatieve aansprakelijkheid. Kwalitatieve aansprakelijkheid is de
aansprakelijkheid die ontstaat vanwege de hoedanigheid of relatie van iemand
tot de schadeveroorzaker of tot een zaak. Hierbij gaat het niet om eigen schuld,
maar om het feit dat je een bepaalde rol of positie hebt waardoor de wet jou
aansprakelijk stelt. Voorbeeld: Een werknemer per ongeluk een stapel dozen op
een klant laat vallen. De werknemer zelf maakt misschien een fout, maar de
werkgever is op grond van kwalitatieve aansprakelijkheid aansprakelijk, omdat hij
degene is die de werknemer in dienst heeft en verantwoordelijk is voor diens
handelen binnen de uitoefening van het werk.: Aansprakelijkheid voor eigen
gedrag
§ Schuldaansprakelijkheid is de aansprakelijkheid gericht op een verwijtbare
gedraging, hierbij is er verwijtbaar gehandeld. Schuldaansprakelijkheid is de
aansprakelijkheid die ontstaat wanneer iemand zelf een fout maakt of een
verwijtbare gedraging heeft verricht. Dit betekent dat je alleen aansprakelijk bent
als er een toerekenbare fout of onrechtmatig gedrag aanwezig is. In de wet is dit
geregeld in artikel 6:162 BW, dat gaat over de onrechtmatige daad.
Schuldaansprakelijkheid = aansprakelijkheid omdat je een fout maakt
Voorbeeld: ‘Je rijdt met je auto door rood licht en veroorzaakt een ongeluk → jij
bent aansprakelijk’.
, § Risicoaansprakelijkheid er is niet verwijtbaar gehandeld maar de wet bepaald
dat er vergoeding voor bepaalde schade voor jouw risico komt. Je bent verplicht
om schade te vergoeden ook al heb je niet verwijtbaar gehandeld.
Risicoaansprakelijkheid is een vorm van aansprakelijkheid waarbij iemand
zonder schuld aansprakelijk is voor de schade die een ander lijdt. Het gaat hier
niet om een fout of onrechtmatige daad van de aansprakelijke persoon, maar om
een situatie waarin de wet het risico aan iemand toerekent. De aansprakelijkheid
ontstaat dus onafhankelijk van persoonlijke verwijtbaarheid. Voorbeeld: ‘Een
kind van 6 trapt een voetbal door de ruit van de buren → Hoewel het kind zelf geen
schuld draagt of de ruit opzettelijk heeft vernield, worden de ouders op grond van
de wet aansprakelijk gesteld voor de schade van de buren. De wet legt dit risico
bij de ouders omdat zij verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun
GRONDSLAGEN VOOR VERBINTENISSEN
§ Onrechtmatige daad
§ Zaakwaarneming
§ Onverschuldigde betaling
§ Ongerechtvaardigde verrijking
BUITENCONTRACUTELE AANSPRAKELIJKHEID
Buitencontractuele aansprakelijkheid is de aansprakelijkheid die ontstaat uit een
onrechtmatige daad, hierbij is er geen overeenkomst tussen partijen maar toch lijdt er
iemand schade door het gedrag van een ander (art. 6:162 BW)
Voorbeeld Eva rijdt op haar fiets en botst tegen de auto van Adam, waardoor er een deuk
ontstaat. Adam kan Eva aansprakelijk stellen, ook al hebben zij geen overeenkomst.
VOORWAARDEN BUITENCONTRACTUELE AANSPRAKELIJK
1. Fout of onrechtmatige daad, Er moet sprake zijn van een gedraging die in strijd
is met het recht. Bijvoorbeeld: Schending van een wettelijke plicht, Handelen in
strijd met ongeschreven normen van zorgvuldigheid, Gevaarzetting of risico
creëren dat schade kan veroorzaken
2. Schade, De benadeelde moet daadwerkelijk schade hebben geleden, zoals letsel,
materiële schade of vermogensschade
3. Causaal verband, Er moet een oorzakelijk verband bestaan tussen de fout en de
schade. De schade moet het gevolg zijn van het handelen of nalaten van de dader.
4. Toerekenbaarheid, De daad moet aan de dader kunnen worden toegerekend.
Hierbij wordt gekeken of de dader bewust of onbewust onzorgvuldig handelde.
Factoren zoals leeftijd, overmacht of opzet kunnen de toerekenbaarheid
beïnvloeden.
CONTRACTUELE AANSPRAKELIJKHEID
Contractuele aansprakelijkheid is de aansprakelijkheid die ontstaat bij het niet
nakomen van een overeenkomst, dit heet ook wel wanprestatie. Wanprestatie is een
