Samenvatting
3e druk
Geschreven door: Patrick Klein Velderman.
Patrick Klein Velderman (2025) Samenvatting LKT Taal (Pabo) Basiskennis Taalonderwijs
(3e druk) H. Huizenga, R. Robbe.
,Hoofdstuk 2: Taalonderwijs en taal.
1. Taalonderwijs (overgeslagen voor LKT minder van belang)
2. Het Taalsysteem
3. Hoe gebruik je kennis van het taalonderwijs en de taal?
Communicatieve of sociale taalfuncties:
Zelfhandhaving ➢ met taal voor jezelf en eigendom opkomen.
Zelfsturing ➢ met woorden je handelen ordenen en plannen aangeven.
Sturing van anderen ➢ b.v.: “Ga je mee?”
Sturing van het gesprek ➢ hierbij gebruik je taal om het verloop te beïnvloeden.
De conceptualiserende of cognitieve functie.
Je gebuikt de taal als hulpmiddel om gedachten te ordenen en greep te krijgen op de
werkelijkheid.
1. rapporteren ➢ je hebt iets gezien of meegemaakt en vertelt daarover.
2. redeneren ➢ Je verbindt oorzaak en gevolg. Je vertelt een gebeurtenis
in chronologische volgorde.
3. projecteren ➢ je probeert je te verplaatsen in de gedachtes en gevoel
van een ander.
De expressieve functie
Hierbij gebruikt men de taal om uitdrukking te geven aan persoonlijk gevoelens.
De communicatieve competenties
Communicatieve ➢ het vermogen om de communicatieve functie te
competenties gebruiken. Hangt af van de kennis van het taalsysteem en
de taalregels.
De grammaticale ➢ het omvat alle kennis van de taal en de taalregels die
conceptie (linguïstische) nodig zijn om adequaat te communiceren.
Tekstuele competentie ➢ hierbij gaat het om schrijf-, spreek- en luister strategieën.
Functionele ➢ taalgebruik aanpassen aan de situatie.
competentie
Pragmatische ➢ dit zijn de tekstuele- en functionele competentie samen.
competentie
Binnen de taal worden zes verschillende niveaus onderscheiden:
Fonologisch ➢ uitspraak.
Morfologisch ➢ opbouw van woorden.
Syntactisch ➢ volgorde van woorden.
Semantisch ➢ Betekenis.
Pragmatisch ➢ Gebruik.
Orthografisch ➢ Spelling
Recursief systeem:
Dit houdt in dat een element van taal weer eenzelfde element van de taal kan bevatten. Zo kan
een zin weer een andere zin bevatten. De zin Ik vermoed dat hij liegt bevat zelf weer de zin hij
liegt.
Patrick Klein Velderman (2025) Samenvatting LKT Taal (Pabo) Basiskennis Taalonderwijs
(3e druk) H. Huizenga, R. Robbe.
, Hoofdstuk 3. Mondeling taalvaardigheid.
1. Taalverwerking
2. Spreek- luisterstrategieën.
3. Spreek- luisterdoelen
4. Gespreksoorten
5. Hoe gebruik je kennis van mondelinge taalvaardigheid
Theorieën over taalverwerking:
In de loop der jaren zijn er verschillende theorieën geweest over hoe kinderen hun taal
verwerven. Hieronder worden de drie kort beschreven.
Behaviorisme ➢ Kinderen leren hun taal door imitatie.
Creatieve ➢ Kinderen leren niet alleen door imitatie maar ook
constructietheorie (of aangeboren. Kinderen beginnen pas na een jaar of één
het mentalisme) met produceren van taal.
Interactionele ➢ Onderstreept het aangeboden taalvermogen, maar
benadering benadrukt dat het taalaanbod belangrijk is.
Eerste taalverwerving.
Fonologisch niveau ➢ Vormen van spraakklanken.
Morfologisch niveau ➢ De manier waarop woorden gevormd worden
Semantisch niveau ➢ De betekenis van woorden
Syntactisch niveau ➢ De regels bij het combineren van woorden (grammatica).
Pragmatisch niveau ➢ Regels voor communicatie tussen mensen.
Tweede perioden Taalverwervingsproces:
1. De prelinguale periode (0 tot 1 jaar)
2. De linguale periode die te verdelen is in :
1. Vroeg linguale (1 tot 2½ jaar)
2. Differentiatiefase (2½ tot 5 jaar)
3. Voltooiingsfase (5 tot 9 jaar)
De prelinguale periode ➢ Periode voordat een kind zijn ➢ 0 tot 1 jaar
eerste woordjes spreekt.
• Vocaliseren: eerste klanken vaak
alleen klinkers.
• Vocaal spel: luidere klanken vaak
ook met medeklinkers.
• Brabbelen: kind herhaalt
klankgroepen die niet met
moedertaal te maken hebben
achterwege.
Vroeglinguale periode ➢ Brabbelen gaat over op taal. ➢ 1 tot 2½ jaar
Telegramstijlfase (kind maakt 2
woordzinnen)
Differentiatiefase ➢ Nu ontwikkelen de kinderen ook ➢ 2 ½ tot 5 jaar
de morfologische en pragmatische
Patrick Klein Velderman (2025) Samenvatting LKT Taal (Pabo) Basiskennis Taalonderwijs
(3e druk) H. Huizenga, R. Robbe.
3e druk
Geschreven door: Patrick Klein Velderman.
Patrick Klein Velderman (2025) Samenvatting LKT Taal (Pabo) Basiskennis Taalonderwijs
(3e druk) H. Huizenga, R. Robbe.
,Hoofdstuk 2: Taalonderwijs en taal.
1. Taalonderwijs (overgeslagen voor LKT minder van belang)
2. Het Taalsysteem
3. Hoe gebruik je kennis van het taalonderwijs en de taal?
Communicatieve of sociale taalfuncties:
Zelfhandhaving ➢ met taal voor jezelf en eigendom opkomen.
Zelfsturing ➢ met woorden je handelen ordenen en plannen aangeven.
Sturing van anderen ➢ b.v.: “Ga je mee?”
Sturing van het gesprek ➢ hierbij gebruik je taal om het verloop te beïnvloeden.
De conceptualiserende of cognitieve functie.
Je gebuikt de taal als hulpmiddel om gedachten te ordenen en greep te krijgen op de
werkelijkheid.
1. rapporteren ➢ je hebt iets gezien of meegemaakt en vertelt daarover.
2. redeneren ➢ Je verbindt oorzaak en gevolg. Je vertelt een gebeurtenis
in chronologische volgorde.
3. projecteren ➢ je probeert je te verplaatsen in de gedachtes en gevoel
van een ander.
De expressieve functie
Hierbij gebruikt men de taal om uitdrukking te geven aan persoonlijk gevoelens.
De communicatieve competenties
Communicatieve ➢ het vermogen om de communicatieve functie te
competenties gebruiken. Hangt af van de kennis van het taalsysteem en
de taalregels.
De grammaticale ➢ het omvat alle kennis van de taal en de taalregels die
conceptie (linguïstische) nodig zijn om adequaat te communiceren.
Tekstuele competentie ➢ hierbij gaat het om schrijf-, spreek- en luister strategieën.
Functionele ➢ taalgebruik aanpassen aan de situatie.
competentie
Pragmatische ➢ dit zijn de tekstuele- en functionele competentie samen.
competentie
Binnen de taal worden zes verschillende niveaus onderscheiden:
Fonologisch ➢ uitspraak.
Morfologisch ➢ opbouw van woorden.
Syntactisch ➢ volgorde van woorden.
Semantisch ➢ Betekenis.
Pragmatisch ➢ Gebruik.
Orthografisch ➢ Spelling
Recursief systeem:
Dit houdt in dat een element van taal weer eenzelfde element van de taal kan bevatten. Zo kan
een zin weer een andere zin bevatten. De zin Ik vermoed dat hij liegt bevat zelf weer de zin hij
liegt.
Patrick Klein Velderman (2025) Samenvatting LKT Taal (Pabo) Basiskennis Taalonderwijs
(3e druk) H. Huizenga, R. Robbe.
, Hoofdstuk 3. Mondeling taalvaardigheid.
1. Taalverwerking
2. Spreek- luisterstrategieën.
3. Spreek- luisterdoelen
4. Gespreksoorten
5. Hoe gebruik je kennis van mondelinge taalvaardigheid
Theorieën over taalverwerking:
In de loop der jaren zijn er verschillende theorieën geweest over hoe kinderen hun taal
verwerven. Hieronder worden de drie kort beschreven.
Behaviorisme ➢ Kinderen leren hun taal door imitatie.
Creatieve ➢ Kinderen leren niet alleen door imitatie maar ook
constructietheorie (of aangeboren. Kinderen beginnen pas na een jaar of één
het mentalisme) met produceren van taal.
Interactionele ➢ Onderstreept het aangeboden taalvermogen, maar
benadering benadrukt dat het taalaanbod belangrijk is.
Eerste taalverwerving.
Fonologisch niveau ➢ Vormen van spraakklanken.
Morfologisch niveau ➢ De manier waarop woorden gevormd worden
Semantisch niveau ➢ De betekenis van woorden
Syntactisch niveau ➢ De regels bij het combineren van woorden (grammatica).
Pragmatisch niveau ➢ Regels voor communicatie tussen mensen.
Tweede perioden Taalverwervingsproces:
1. De prelinguale periode (0 tot 1 jaar)
2. De linguale periode die te verdelen is in :
1. Vroeg linguale (1 tot 2½ jaar)
2. Differentiatiefase (2½ tot 5 jaar)
3. Voltooiingsfase (5 tot 9 jaar)
De prelinguale periode ➢ Periode voordat een kind zijn ➢ 0 tot 1 jaar
eerste woordjes spreekt.
• Vocaliseren: eerste klanken vaak
alleen klinkers.
• Vocaal spel: luidere klanken vaak
ook met medeklinkers.
• Brabbelen: kind herhaalt
klankgroepen die niet met
moedertaal te maken hebben
achterwege.
Vroeglinguale periode ➢ Brabbelen gaat over op taal. ➢ 1 tot 2½ jaar
Telegramstijlfase (kind maakt 2
woordzinnen)
Differentiatiefase ➢ Nu ontwikkelen de kinderen ook ➢ 2 ½ tot 5 jaar
de morfologische en pragmatische
Patrick Klein Velderman (2025) Samenvatting LKT Taal (Pabo) Basiskennis Taalonderwijs
(3e druk) H. Huizenga, R. Robbe.
