Nefrologie (B. Vlaeminck)
1. Acute nierinsufficiëntie
= een syndroom waarbij de belangrijkste functies van de nieren acuut gaan verminderen omdat de
nieren beschadigd zijn
Belangrijkste functies van de nieren:
• Zuiveren van het bloed
• Zuivering van afvalstoffen
• Volumebalans behouden
Verschillende oorzaken die een aanleiding kunnen geven tot acute nierinsufficiëntie:
• Oligurie (= verminderde productie van urine)
• Anurie (=het stilvallen van de urineproductie)
• Polyurie (= urineproductie neemt toe)
Therapie:
= dialyse OF nierfunctievervangende therapie
Oorzaak van ANI:
= wordt veroorzaakt door aandoeningen die op zichtzelf al een hoog sterfterisico hebben
• Sepsis
• Multiple orgaanfalen
Behandeling:
= moeilijk omdat er nood is tot aanpassing van de dosis van medicatie die door de nier verwijderd
wordt
Complicaties van ANI:
• Opstapeling van giftige afvalstoffen
• Vochtoverbelasting (=oedeem)
1.1 Definitie van ANI
Hoe wordt ANI gedefinieerd?
= een snelle/acute achteruitgang van de nierfunctie met opstapeling van afvalstoffen waarbij de nier
niet meer de mogelijkheid heeft (=insufficiëntie) om de elektrolyten, zuurbase-evenwicht en de
waterhomeostase te regelen
Creatininegehalte
• Kan vals verlaagd zijn
o Bv. door een verminderde spiermassa bij levercirrose
• Kan vals verhoogd zijn
o Bv. bij rhabdomylose
,1.2 Verloop van ANI
• Nieren hebben een sterk vermogen om zichzelf te herstellen na beschadiging
• Herstelperiode kan enkele dagen tot meerdere weken duren
Eerste fase:
• Zal diurese hernemen
• Soms tot bovennormale waarden (bv. 6-10 L per dag)
Latere fase:
• Zal de effectieve klaring gaan herstellen als de beschadiging niet te ernstig is zan blijven
slechts geringe restverschijnselen achter
• Vaak zal de nierfunctie niet volledig herstellen + restschade al overblijven
• Na ontslag wordt de patiënt opgevolgd om een evolutie naar chronisch nierlijden te
voorkomen
1.3 Classificatie van acute nierinsufficiëntie
• Komt voor in verschillende graden van ernst
Besluit definitie ANI:
= een stijging van het serum creatinine als merker van de klaring, en daling van de urineproductie
1.4 Oorzaken van ANI
Wordt verdeeld in 3 groepen:
• Pre-renale oorzaken
o = waarbij de oorzaak van de ANI voor de nier ligt
• Renale aandoeningen
o = waarbij de oorzaak in de nier ligt
• Post-renale oorzaken
o = waarbij de verminderde nierfunctie na de nieren ligt
Pre-renaal
= een normale respons van de nier op een situatie waarbij de doorbloeding van de nier onvoldoende
is
• Kan gebeuren als er onvoldoende circulerend bloed/water aanwezig is in de patiënt
o = uitdroging/hypovolemie
• Kan voorkomen als de RR van de patiënt laag is
o = hypotensie bv. bij sepsis
• Bij patiënten waarbij de pompfunctie aangetast is zal de nierdoorbloeding afnemen
o = omdat het hart niet meer in slaagt om voldoende bloed naar de nier te sturen
Proces van de pre-renale fase:
• Nier zal de autoregulatie de doorbloeding op peil proberen houden
• Nier activeert Renine Angiotensine Aldosterone Systeem (RAAS)
• Aanvoerend bloedvat naar de nierfilter wordt breder (VD)
• Afvoerend bloedvat wordt juist nauwer (VC)
o Druk in de nierfilter zal toenemen in een poging de filtratie te herstellen
▪ = autoregulatie (→ systeem gebeurt automatisch)
, Renine Angiotensine Aldosterone Systeem (RAAS) heeft 2 grote gevolgen:
• Het aanpassen van de doormeter van de bloedvaten die naar de nierfilters (glomerulus)
lopen
• Max. retentie van zout en water t.h.v. de nieren
Medicatie kan de autoregulatie verstoren
• NSAID’s
o = ontstekingsremmers zoals Voltaren, Brufen etc.
• ACE-inhibitoren
Max. retentie van zout en water:
= zal de urineproductie verminderen
• Urine zal max. geconcentreerd worden
• Klinisch kan men dit zien door een sterk gekleurde, donkere urine
Interventies prerenale nierinsufficiëntie:
• Extrarenale oorzaken moeten verholpen worden
• Als de patiënt ondervuld is kan men extra vocht toedienen
• Bij hartfalen wordt de hartfunctie max. ondersteunt
Wat gebeurt er als de hartfunctie niet tijdig ondersteunt wordt?
= de verminderde doorbloeding van de nier zal leiden tot zuurstofgebrek voor het nierweefsel, met
ischemische acute tubulusnecrose tot gevolg
Renaal
= hier ligt de oorzaak bij de nier zelf
Men maakt onderscheid in:
• Acute tubulaire necrose
• Acute glomerulonefritis
• Acute interstitiële nefritis
• Vasculaire aantasting
1. Acute tubulaire necrose
• Meest voorkomende vorm van ANI
• Dit is een onomkeerbare vorm omdat de tubuluscellen een groot vermogen tot herstel
hebben
Men onderscheidt:
• Ischemische
o Als gevolg van zuurstoftekort t.h.v. het nierweefsel
• Nefrotoxische
o Als gevolg van aanwezigheid van giftige stoffen
Ischemische ATN
= het gevolg van een ernstige prerenale nierinsufficiëntie die tot diffuus afsterven van tubulusepitheel
heeft geleid
1. Acute nierinsufficiëntie
= een syndroom waarbij de belangrijkste functies van de nieren acuut gaan verminderen omdat de
nieren beschadigd zijn
Belangrijkste functies van de nieren:
• Zuiveren van het bloed
• Zuivering van afvalstoffen
• Volumebalans behouden
Verschillende oorzaken die een aanleiding kunnen geven tot acute nierinsufficiëntie:
• Oligurie (= verminderde productie van urine)
• Anurie (=het stilvallen van de urineproductie)
• Polyurie (= urineproductie neemt toe)
Therapie:
= dialyse OF nierfunctievervangende therapie
Oorzaak van ANI:
= wordt veroorzaakt door aandoeningen die op zichtzelf al een hoog sterfterisico hebben
• Sepsis
• Multiple orgaanfalen
Behandeling:
= moeilijk omdat er nood is tot aanpassing van de dosis van medicatie die door de nier verwijderd
wordt
Complicaties van ANI:
• Opstapeling van giftige afvalstoffen
• Vochtoverbelasting (=oedeem)
1.1 Definitie van ANI
Hoe wordt ANI gedefinieerd?
= een snelle/acute achteruitgang van de nierfunctie met opstapeling van afvalstoffen waarbij de nier
niet meer de mogelijkheid heeft (=insufficiëntie) om de elektrolyten, zuurbase-evenwicht en de
waterhomeostase te regelen
Creatininegehalte
• Kan vals verlaagd zijn
o Bv. door een verminderde spiermassa bij levercirrose
• Kan vals verhoogd zijn
o Bv. bij rhabdomylose
,1.2 Verloop van ANI
• Nieren hebben een sterk vermogen om zichzelf te herstellen na beschadiging
• Herstelperiode kan enkele dagen tot meerdere weken duren
Eerste fase:
• Zal diurese hernemen
• Soms tot bovennormale waarden (bv. 6-10 L per dag)
Latere fase:
• Zal de effectieve klaring gaan herstellen als de beschadiging niet te ernstig is zan blijven
slechts geringe restverschijnselen achter
• Vaak zal de nierfunctie niet volledig herstellen + restschade al overblijven
• Na ontslag wordt de patiënt opgevolgd om een evolutie naar chronisch nierlijden te
voorkomen
1.3 Classificatie van acute nierinsufficiëntie
• Komt voor in verschillende graden van ernst
Besluit definitie ANI:
= een stijging van het serum creatinine als merker van de klaring, en daling van de urineproductie
1.4 Oorzaken van ANI
Wordt verdeeld in 3 groepen:
• Pre-renale oorzaken
o = waarbij de oorzaak van de ANI voor de nier ligt
• Renale aandoeningen
o = waarbij de oorzaak in de nier ligt
• Post-renale oorzaken
o = waarbij de verminderde nierfunctie na de nieren ligt
Pre-renaal
= een normale respons van de nier op een situatie waarbij de doorbloeding van de nier onvoldoende
is
• Kan gebeuren als er onvoldoende circulerend bloed/water aanwezig is in de patiënt
o = uitdroging/hypovolemie
• Kan voorkomen als de RR van de patiënt laag is
o = hypotensie bv. bij sepsis
• Bij patiënten waarbij de pompfunctie aangetast is zal de nierdoorbloeding afnemen
o = omdat het hart niet meer in slaagt om voldoende bloed naar de nier te sturen
Proces van de pre-renale fase:
• Nier zal de autoregulatie de doorbloeding op peil proberen houden
• Nier activeert Renine Angiotensine Aldosterone Systeem (RAAS)
• Aanvoerend bloedvat naar de nierfilter wordt breder (VD)
• Afvoerend bloedvat wordt juist nauwer (VC)
o Druk in de nierfilter zal toenemen in een poging de filtratie te herstellen
▪ = autoregulatie (→ systeem gebeurt automatisch)
, Renine Angiotensine Aldosterone Systeem (RAAS) heeft 2 grote gevolgen:
• Het aanpassen van de doormeter van de bloedvaten die naar de nierfilters (glomerulus)
lopen
• Max. retentie van zout en water t.h.v. de nieren
Medicatie kan de autoregulatie verstoren
• NSAID’s
o = ontstekingsremmers zoals Voltaren, Brufen etc.
• ACE-inhibitoren
Max. retentie van zout en water:
= zal de urineproductie verminderen
• Urine zal max. geconcentreerd worden
• Klinisch kan men dit zien door een sterk gekleurde, donkere urine
Interventies prerenale nierinsufficiëntie:
• Extrarenale oorzaken moeten verholpen worden
• Als de patiënt ondervuld is kan men extra vocht toedienen
• Bij hartfalen wordt de hartfunctie max. ondersteunt
Wat gebeurt er als de hartfunctie niet tijdig ondersteunt wordt?
= de verminderde doorbloeding van de nier zal leiden tot zuurstofgebrek voor het nierweefsel, met
ischemische acute tubulusnecrose tot gevolg
Renaal
= hier ligt de oorzaak bij de nier zelf
Men maakt onderscheid in:
• Acute tubulaire necrose
• Acute glomerulonefritis
• Acute interstitiële nefritis
• Vasculaire aantasting
1. Acute tubulaire necrose
• Meest voorkomende vorm van ANI
• Dit is een onomkeerbare vorm omdat de tubuluscellen een groot vermogen tot herstel
hebben
Men onderscheidt:
• Ischemische
o Als gevolg van zuurstoftekort t.h.v. het nierweefsel
• Nefrotoxische
o Als gevolg van aanwezigheid van giftige stoffen
Ischemische ATN
= het gevolg van een ernstige prerenale nierinsufficiëntie die tot diffuus afsterven van tubulusepitheel
heeft geleid
