FAMILIALE
VERMOGENSPLANNING
Prof. Eva Vyncke
2024 - 2025
,Inhoudsopgave
Inleiding........................................................................................................ 4
Hoofdstuk 1. Erfrecht.....................................................................................5
1. Wettelijk erfrecht........................................................................................................ 5
1.1 Inleiding................................................................................................................ 5
1.2 De wettelijke erfgenamen.....................................................................................5
1.3 Het wettelijk erfrecht v/d langstlevende echtgenoot...........................................19
1.4 Wettelijk erfrecht v/d langstlevende wettelijke samenwonende..........................26
2. Erfloze nalatenschap (art. 4.32 – 4.33 BW)...............................................................26
Hoofdstuk 2. Testamenten............................................................................26
1. Inleiding.................................................................................................................... 26
2. Kenmerken en definitie v/h testament......................................................................27
3. Grondvereisten......................................................................................................... 27
3.1 Toestemming....................................................................................................... 27
3.2 Bekwaamheid...................................................................................................... 29
3.3 Voorwerp............................................................................................................. 32
3.4 Oorzaak............................................................................................................... 32
4. Testamentvormen..................................................................................................... 33
4.1 Eigenhandig testament.......................................................................................33
4.2 Notarieel/ openbaar/ authentiek testament.........................................................34
4.3 Internationaal testament.....................................................................................35
4.4 Herkwalificatie..................................................................................................... 36
4.5 Voor- en nadelen................................................................................................. 36
4.6 Fysische onbekwaamheden.................................................................................37
5. Publiciteit.................................................................................................................. 39
6. Erfkeuze = optierecht...............................................................................................39
7. Inhoud....................................................................................................................... 40
7.1 De verschillende soorten legaten !!!...................................................................40
7.2 Verdere inhoud v/h testament.............................................................................44
7.3 Herroeping.......................................................................................................... 49
7.4 Interpretatie........................................................................................................ 51
7.5 Nietigheid testament of legaat............................................................................52
7.6 Gerechtelijke ontbinding of herroeping................................................................52
7.7 Verval v/h legaat................................................................................................. 52
Hoofdstuk 3. Schenkingen en contractuele erfstellingen................................53
1. Inleiding.................................................................................................................... 53
2. Begrip....................................................................................................................... 53
3. Constitutieve bestanddelen......................................................................................53
4. Grondvereisten......................................................................................................... 54
5. Vorm- en geldigheidsvereisten.................................................................................59
5.1 Notariële akte (= rechtstreekse schenking)........................................................59
5.2 Drie alternatieve schenkingsvormen...................................................................60
6. Inhoud v/d schenkingsakte.......................................................................................66
1
, 7. Schenkingen van tegenwoordige goederen tussen echtgenoten..............................68
8. Schenkingen aan rechtspersonen.............................................................................69
9. Gerechtelijke ontbinding of herroeping v/e schenking..............................................70
10. Contractuele erfstellingen.......................................................................................70
Hoofdstuk 4. Financiele aspecten: erfbelasting en schenkbelasting................71
1. Inleiding.................................................................................................................... 71
2. Erfbelasting............................................................................................................... 72
2.1 Gewestelijke erfbelasting....................................................................................72
2.2 Tarieven (art. 2.7.4.1.1 VCF)................................................................................72
2.3 Bijzondere regels................................................................................................. 75
3. Schenkbelasting....................................................................................................... 76
3.1 Gewestelijke erfbelasting....................................................................................76
3.2 Schenking onroerend goed (art. 2.8.4.1.1 VCF)...................................................77
3.3 Schenking roerend goed......................................................................................78
Hoofdstuk 5. Huwelijksvermogensrecht.........................................................80
1. Inleiding.................................................................................................................... 80
2. Wettelijk stelsel (zelfstudie)......................................................................................80
2.1 Activa.................................................................................................................. 80
2.2 Passiva................................................................................................................ 80
2.3 Bestuur................................................................................................................ 81
3. Zuivere scheiding van goederen...............................................................................82
3.1 Activa.................................................................................................................. 82
3.2 Passiva................................................................................................................ 83
3.3 Bestuur................................................................................................................ 83
4. Vergelijking voor-en nadelen wettelijk stelsel en scheiding van goederen................83
4.1 Wettelijk stelsel (solidariteit)...............................................................................83
4.2 Zuivere scheiding van goederen (autonomie).....................................................84
4.3 Verdere vergelijkingen......................................................................................... 85
4.4 Wat speelt verder een rol bij de keuze v/h stelsel van scheiding van goederen?.87
5. Verdere mogelijkheden............................................................................................. 87
5.1 Als keuze voor wettelijk stelsel............................................................................87
5.2 Als keuze voor scheiding van goederen...............................................................95
6. Stelsel van gemeenschap van aanwinsten en roerend goed....................................97
7. Stelsel van algehele gemeenschap...........................................................................97
8. Opmaken v/e huwelijksovereenkomst......................................................................98
9. Wijziging huwelijksvermogensregeling tijdens het huwelijk....................................100
Hoofdstuk 6. Inbreng en inkorting, verdeling v/d nalatenschap.....................101
1. Inbreng................................................................................................................... 101
1.1 Te verdelen boedel............................................................................................ 101
1.2 In te brengen gift, of vrijgesteld van inbreng?...................................................101
1.3 De (vordering tot) inbreng van giften................................................................102
1.4 Titularissen v/d inbrengvordering......................................................................102
1.5 Kwalificatie als in te brengen gift......................................................................102
1.6 Voorwerp v/d inbrengvordering.........................................................................104
1.7 Hoe gebeurt de inbreng?...................................................................................104
2
, 1.8 Inbreng van schulden........................................................................................107
1.9 Voorbeelden...................................................................................................... 108
2. De reserve en de vordering tot inkorting................................................................112
2.1 Wat is de reserve?............................................................................................. 112
2.2 Wie zijn de reservataire erfgenamen?...............................................................112
2.3 Verschillende stappen bij de uitoefening v/d reservataire aanspraken..............114
2.4 Voorbeelden...................................................................................................... 130
2.5 Mogelijkheden tot het ontnemen v/d reserve a/d LLE........................................135
3. Verdeling................................................................................................................. 138
Hoofdstuk 7. Erfovereenkomsten................................................................140
1. Omvang v/h verbod van bedingen betreffende toekomstige nalatenschappen (art.
4.242 en 4.243 BW).................................................................................................... 140
1.1 Voor 1 september 2018.....................................................................................140
1.2 Sinds 1 september 2018....................................................................................141
1.3 Verhouding tussen beide...................................................................................141
2. Welke overeenkomsten en rechtshandelingen met uitwerking bij of na overlijden v/e
persoon vallen er onder het huidig verbod van erfovereenkomsten?.........................142
2.1 Bedingen betreffende (een bestanddeel van) een toekomstige nalatenschap v/e
derde....................................................................................................................... 142
2.2 Bedingen betreffende rechten die men eventueel zal hebben in de toekomstige
nalatenschap v/e derde, die te beschouwen zijn als een attribuut v/d hoedanigheid
van erfgenaam of legataris.....................................................................................142
2.3 Overeenkomsten of bedingen onder bezwarende titel, betreffend eeen
bestanddeel van) de eigen toekomstige nalatenschap (‘OBT-OBT’)........................143
2.4 Overeenkomsten of bedingen onder kosteloze titel, betreffende (een bestanddeel
van) de eigen toekomstige nalatenschap................................................................144
3. Niet-toegelaten erfovereenkomsten.......................................................................144
4. Wettelijk toegelaten erfovereenkomsten................................................................145
4.1 Bekwaamheid (art. 4.244 BW)...........................................................................145
4.2 Vormvereisten................................................................................................... 146
4.3 Publiciteit (art. 4.253 BW)..................................................................................147
4.4 De globale erfovereenkomst (art. 4.254 t.e.m. 4.259 BW).................................147
4.5 Punctuele uitzonderingen op het verbod...........................................................149
4.6 Gevolgen v/d toegelaten erfovereenkomsten (art. 4.246 t.e.m. 4.248 W)........150
3
VERMOGENSPLANNING
Prof. Eva Vyncke
2024 - 2025
,Inhoudsopgave
Inleiding........................................................................................................ 4
Hoofdstuk 1. Erfrecht.....................................................................................5
1. Wettelijk erfrecht........................................................................................................ 5
1.1 Inleiding................................................................................................................ 5
1.2 De wettelijke erfgenamen.....................................................................................5
1.3 Het wettelijk erfrecht v/d langstlevende echtgenoot...........................................19
1.4 Wettelijk erfrecht v/d langstlevende wettelijke samenwonende..........................26
2. Erfloze nalatenschap (art. 4.32 – 4.33 BW)...............................................................26
Hoofdstuk 2. Testamenten............................................................................26
1. Inleiding.................................................................................................................... 26
2. Kenmerken en definitie v/h testament......................................................................27
3. Grondvereisten......................................................................................................... 27
3.1 Toestemming....................................................................................................... 27
3.2 Bekwaamheid...................................................................................................... 29
3.3 Voorwerp............................................................................................................. 32
3.4 Oorzaak............................................................................................................... 32
4. Testamentvormen..................................................................................................... 33
4.1 Eigenhandig testament.......................................................................................33
4.2 Notarieel/ openbaar/ authentiek testament.........................................................34
4.3 Internationaal testament.....................................................................................35
4.4 Herkwalificatie..................................................................................................... 36
4.5 Voor- en nadelen................................................................................................. 36
4.6 Fysische onbekwaamheden.................................................................................37
5. Publiciteit.................................................................................................................. 39
6. Erfkeuze = optierecht...............................................................................................39
7. Inhoud....................................................................................................................... 40
7.1 De verschillende soorten legaten !!!...................................................................40
7.2 Verdere inhoud v/h testament.............................................................................44
7.3 Herroeping.......................................................................................................... 49
7.4 Interpretatie........................................................................................................ 51
7.5 Nietigheid testament of legaat............................................................................52
7.6 Gerechtelijke ontbinding of herroeping................................................................52
7.7 Verval v/h legaat................................................................................................. 52
Hoofdstuk 3. Schenkingen en contractuele erfstellingen................................53
1. Inleiding.................................................................................................................... 53
2. Begrip....................................................................................................................... 53
3. Constitutieve bestanddelen......................................................................................53
4. Grondvereisten......................................................................................................... 54
5. Vorm- en geldigheidsvereisten.................................................................................59
5.1 Notariële akte (= rechtstreekse schenking)........................................................59
5.2 Drie alternatieve schenkingsvormen...................................................................60
6. Inhoud v/d schenkingsakte.......................................................................................66
1
, 7. Schenkingen van tegenwoordige goederen tussen echtgenoten..............................68
8. Schenkingen aan rechtspersonen.............................................................................69
9. Gerechtelijke ontbinding of herroeping v/e schenking..............................................70
10. Contractuele erfstellingen.......................................................................................70
Hoofdstuk 4. Financiele aspecten: erfbelasting en schenkbelasting................71
1. Inleiding.................................................................................................................... 71
2. Erfbelasting............................................................................................................... 72
2.1 Gewestelijke erfbelasting....................................................................................72
2.2 Tarieven (art. 2.7.4.1.1 VCF)................................................................................72
2.3 Bijzondere regels................................................................................................. 75
3. Schenkbelasting....................................................................................................... 76
3.1 Gewestelijke erfbelasting....................................................................................76
3.2 Schenking onroerend goed (art. 2.8.4.1.1 VCF)...................................................77
3.3 Schenking roerend goed......................................................................................78
Hoofdstuk 5. Huwelijksvermogensrecht.........................................................80
1. Inleiding.................................................................................................................... 80
2. Wettelijk stelsel (zelfstudie)......................................................................................80
2.1 Activa.................................................................................................................. 80
2.2 Passiva................................................................................................................ 80
2.3 Bestuur................................................................................................................ 81
3. Zuivere scheiding van goederen...............................................................................82
3.1 Activa.................................................................................................................. 82
3.2 Passiva................................................................................................................ 83
3.3 Bestuur................................................................................................................ 83
4. Vergelijking voor-en nadelen wettelijk stelsel en scheiding van goederen................83
4.1 Wettelijk stelsel (solidariteit)...............................................................................83
4.2 Zuivere scheiding van goederen (autonomie).....................................................84
4.3 Verdere vergelijkingen......................................................................................... 85
4.4 Wat speelt verder een rol bij de keuze v/h stelsel van scheiding van goederen?.87
5. Verdere mogelijkheden............................................................................................. 87
5.1 Als keuze voor wettelijk stelsel............................................................................87
5.2 Als keuze voor scheiding van goederen...............................................................95
6. Stelsel van gemeenschap van aanwinsten en roerend goed....................................97
7. Stelsel van algehele gemeenschap...........................................................................97
8. Opmaken v/e huwelijksovereenkomst......................................................................98
9. Wijziging huwelijksvermogensregeling tijdens het huwelijk....................................100
Hoofdstuk 6. Inbreng en inkorting, verdeling v/d nalatenschap.....................101
1. Inbreng................................................................................................................... 101
1.1 Te verdelen boedel............................................................................................ 101
1.2 In te brengen gift, of vrijgesteld van inbreng?...................................................101
1.3 De (vordering tot) inbreng van giften................................................................102
1.4 Titularissen v/d inbrengvordering......................................................................102
1.5 Kwalificatie als in te brengen gift......................................................................102
1.6 Voorwerp v/d inbrengvordering.........................................................................104
1.7 Hoe gebeurt de inbreng?...................................................................................104
2
, 1.8 Inbreng van schulden........................................................................................107
1.9 Voorbeelden...................................................................................................... 108
2. De reserve en de vordering tot inkorting................................................................112
2.1 Wat is de reserve?............................................................................................. 112
2.2 Wie zijn de reservataire erfgenamen?...............................................................112
2.3 Verschillende stappen bij de uitoefening v/d reservataire aanspraken..............114
2.4 Voorbeelden...................................................................................................... 130
2.5 Mogelijkheden tot het ontnemen v/d reserve a/d LLE........................................135
3. Verdeling................................................................................................................. 138
Hoofdstuk 7. Erfovereenkomsten................................................................140
1. Omvang v/h verbod van bedingen betreffende toekomstige nalatenschappen (art.
4.242 en 4.243 BW).................................................................................................... 140
1.1 Voor 1 september 2018.....................................................................................140
1.2 Sinds 1 september 2018....................................................................................141
1.3 Verhouding tussen beide...................................................................................141
2. Welke overeenkomsten en rechtshandelingen met uitwerking bij of na overlijden v/e
persoon vallen er onder het huidig verbod van erfovereenkomsten?.........................142
2.1 Bedingen betreffende (een bestanddeel van) een toekomstige nalatenschap v/e
derde....................................................................................................................... 142
2.2 Bedingen betreffende rechten die men eventueel zal hebben in de toekomstige
nalatenschap v/e derde, die te beschouwen zijn als een attribuut v/d hoedanigheid
van erfgenaam of legataris.....................................................................................142
2.3 Overeenkomsten of bedingen onder bezwarende titel, betreffend eeen
bestanddeel van) de eigen toekomstige nalatenschap (‘OBT-OBT’)........................143
2.4 Overeenkomsten of bedingen onder kosteloze titel, betreffende (een bestanddeel
van) de eigen toekomstige nalatenschap................................................................144
3. Niet-toegelaten erfovereenkomsten.......................................................................144
4. Wettelijk toegelaten erfovereenkomsten................................................................145
4.1 Bekwaamheid (art. 4.244 BW)...........................................................................145
4.2 Vormvereisten................................................................................................... 146
4.3 Publiciteit (art. 4.253 BW)..................................................................................147
4.4 De globale erfovereenkomst (art. 4.254 t.e.m. 4.259 BW).................................147
4.5 Punctuele uitzonderingen op het verbod...........................................................149
4.6 Gevolgen v/d toegelaten erfovereenkomsten (art. 4.246 t.e.m. 4.248 W)........150
3
