Toetsstof kwartiel 4 Operatieassistent
Neurologie
Neurochirurgie (2019)
1. Positionering van de patiënt
1.2.2 Liggingen bij wervelkolomchirurgie
Figuur 1 concordepositie
Concordepositie
De concordepositie is in de wervelkolomchirurgie vooral bedoeld voor chirurgie aan de cervicale
wervelkolom en is gelijk aan de ligging bij de craniotomie. Een verschil kan zijn dat het hoofd van de
patiënt niet in de mayfield komt te liggen maar wordt gepositioneerd op de horseshoe.
Buikligging
Buikligging wordt veel toegepast bij ingrepen aan de thoracale en de lumbale wervelkolom. Net als
bij de concordepositie wordt de patiënt meestal in bed in slaap gebracht en vervolgens vanuit bed op
de operatietafel gekanteld. De patiënt komt te liggen op bijvoorbeeld een buikkussen, op twee rollen
(één onder de bekkenkam en één onder de thorax), of op een frame, bijvoorbeeld het wilsonframe.
Het voordeel van een frame is dat de wervelkolom meer of minder kan worden geflecteerd doordat
de bocht van het frame, die in lengterichting verloopt, instelbaar is. Bovendien is het frame
röntgendoorlaatbaar.
Figuur 2 Wilsonframe
Salaamhouding
De salaamhouding wordt vooral gebruikt bij chirurgie aan de
lumbosacrale wervelkolom. Ook hierbij wordt de slapende
patiënt van het bed op de operatietafel gekanteld. Onder de
thorax worden kussens of een kussenrol geplaatst. De benen van
de patiënt worden onder het lichaam gepositioneerd, maximaal
Figuur 3 salaamhouding
, geflecteerd in heupen en knieën. Een steun tegen de billen zorgt ervoor dat de patiënt niet naar
achteren kan wegzakken. Door een rolletje onder de voeten te leggen zullen de voeten niet
overstrekken en liggen tevens de tenen vrij.
Wanneer een patiënt stijve gewrichten heeft of een heup- of knieprothese, zal veelal worden
gekozen voor buikligging.
3. Apparatuur
3.1.2 Warmteontwikkeling
Bij bipolaire diathermie vindt de warmteontwikkeling plaats tussen de poten van het pincet.
Afhankelijk van de instelling van de intensiteit en de duur van het coaguleren zal warmteontwikkeling
ook meer of minder in de directe omgeving plaatsvinden. Bij coagulatie in de (directe) nabijheid van
kwetsbare structuren wordt de coagulatieplek extra gekoeld door te spoelen met een fysiologische
zoutoplossing in een spuit met spoelnaald.
Tegenwoordig zijn bipolaire pincetten beschikbaar die, vanwege het metaal waarvan ze zijn gemaakt,
de warmte sneller afvoeren dan de ‘standaard’ bipolaire pincetten. Vaak zullen deze worden gebruikt
bij een craniotomie of een ingreep aan het ruggenmerg. Door de snelle warmteafvoer is spoelen
tijdens het coaguleren in principe niet nodig.
18. HNP-operaties
18.1 Cervicale anterieure discectomie
Tijdens de operatie wordt de tussenwervelschijf en de hernia verwijderd via de voorkant van de hals.
Deze techniek noemen we anterieure cervicale discectomie (anterieur = van voren, cervicale = nek,
discectomie). Als de zenuw weer vrij ligt, plaatsen we tussen de wervels een kunststof ring (’cage’)
zodat de nekwervels in de juiste stand blijven staan en waardoor de zenuw loopt. Rond en door de
cage groeit er bot zodat de twee wervels aan elkaar vastgroeien.
Bij een discectomie verwijdert de neurochirurg het deel van de tussenwervelschijf dat de zenuw
beklemt, meestal de uitstulping of hernia.
18.1.2 Peroperatieve fase
Mogelijke complicaties peroperatief
- Beschadiging van de zenuwworte.
- Duraperforatie.
- Myelumlaesie.
- laesie aan structuren als oesofagus, trachea, nervus vagus, nervus recurrens.
- bloeding van vooral de veneuze plexus.
18.1.3 Postoperatieve fase
Patiënten kunnen postoperatief slikklachten hebben. Hoe deze slikklachten ontstaan, is nog altijd
niet echt duidelijk. Gewoonlijk gaan deze klachten snel weer over.
Kortetermijncomplicaties
- (Tijdelijke) heesheid kan ontstaan doordat tractie is uitgevoerd op de nervus recurrens. Dit
komt bij 4–11 % van de patiënten voor. De nervus recurrens is een aftakking van de nervus
vagus. Door tractie aan het weefsel kan de nervus recurrens onder spanning komen te staan.
De stemband aan de betreffende zijde kan stil komen te staan. Meestal herstelt dit zich. De
heesheid is blijvend bij ernstige laesie van de nervus recurrens.
Neurologie
Neurochirurgie (2019)
1. Positionering van de patiënt
1.2.2 Liggingen bij wervelkolomchirurgie
Figuur 1 concordepositie
Concordepositie
De concordepositie is in de wervelkolomchirurgie vooral bedoeld voor chirurgie aan de cervicale
wervelkolom en is gelijk aan de ligging bij de craniotomie. Een verschil kan zijn dat het hoofd van de
patiënt niet in de mayfield komt te liggen maar wordt gepositioneerd op de horseshoe.
Buikligging
Buikligging wordt veel toegepast bij ingrepen aan de thoracale en de lumbale wervelkolom. Net als
bij de concordepositie wordt de patiënt meestal in bed in slaap gebracht en vervolgens vanuit bed op
de operatietafel gekanteld. De patiënt komt te liggen op bijvoorbeeld een buikkussen, op twee rollen
(één onder de bekkenkam en één onder de thorax), of op een frame, bijvoorbeeld het wilsonframe.
Het voordeel van een frame is dat de wervelkolom meer of minder kan worden geflecteerd doordat
de bocht van het frame, die in lengterichting verloopt, instelbaar is. Bovendien is het frame
röntgendoorlaatbaar.
Figuur 2 Wilsonframe
Salaamhouding
De salaamhouding wordt vooral gebruikt bij chirurgie aan de
lumbosacrale wervelkolom. Ook hierbij wordt de slapende
patiënt van het bed op de operatietafel gekanteld. Onder de
thorax worden kussens of een kussenrol geplaatst. De benen van
de patiënt worden onder het lichaam gepositioneerd, maximaal
Figuur 3 salaamhouding
, geflecteerd in heupen en knieën. Een steun tegen de billen zorgt ervoor dat de patiënt niet naar
achteren kan wegzakken. Door een rolletje onder de voeten te leggen zullen de voeten niet
overstrekken en liggen tevens de tenen vrij.
Wanneer een patiënt stijve gewrichten heeft of een heup- of knieprothese, zal veelal worden
gekozen voor buikligging.
3. Apparatuur
3.1.2 Warmteontwikkeling
Bij bipolaire diathermie vindt de warmteontwikkeling plaats tussen de poten van het pincet.
Afhankelijk van de instelling van de intensiteit en de duur van het coaguleren zal warmteontwikkeling
ook meer of minder in de directe omgeving plaatsvinden. Bij coagulatie in de (directe) nabijheid van
kwetsbare structuren wordt de coagulatieplek extra gekoeld door te spoelen met een fysiologische
zoutoplossing in een spuit met spoelnaald.
Tegenwoordig zijn bipolaire pincetten beschikbaar die, vanwege het metaal waarvan ze zijn gemaakt,
de warmte sneller afvoeren dan de ‘standaard’ bipolaire pincetten. Vaak zullen deze worden gebruikt
bij een craniotomie of een ingreep aan het ruggenmerg. Door de snelle warmteafvoer is spoelen
tijdens het coaguleren in principe niet nodig.
18. HNP-operaties
18.1 Cervicale anterieure discectomie
Tijdens de operatie wordt de tussenwervelschijf en de hernia verwijderd via de voorkant van de hals.
Deze techniek noemen we anterieure cervicale discectomie (anterieur = van voren, cervicale = nek,
discectomie). Als de zenuw weer vrij ligt, plaatsen we tussen de wervels een kunststof ring (’cage’)
zodat de nekwervels in de juiste stand blijven staan en waardoor de zenuw loopt. Rond en door de
cage groeit er bot zodat de twee wervels aan elkaar vastgroeien.
Bij een discectomie verwijdert de neurochirurg het deel van de tussenwervelschijf dat de zenuw
beklemt, meestal de uitstulping of hernia.
18.1.2 Peroperatieve fase
Mogelijke complicaties peroperatief
- Beschadiging van de zenuwworte.
- Duraperforatie.
- Myelumlaesie.
- laesie aan structuren als oesofagus, trachea, nervus vagus, nervus recurrens.
- bloeding van vooral de veneuze plexus.
18.1.3 Postoperatieve fase
Patiënten kunnen postoperatief slikklachten hebben. Hoe deze slikklachten ontstaan, is nog altijd
niet echt duidelijk. Gewoonlijk gaan deze klachten snel weer over.
Kortetermijncomplicaties
- (Tijdelijke) heesheid kan ontstaan doordat tractie is uitgevoerd op de nervus recurrens. Dit
komt bij 4–11 % van de patiënten voor. De nervus recurrens is een aftakking van de nervus
vagus. Door tractie aan het weefsel kan de nervus recurrens onder spanning komen te staan.
De stemband aan de betreffende zijde kan stil komen te staan. Meestal herstelt dit zich. De
heesheid is blijvend bij ernstige laesie van de nervus recurrens.
