Samenvatting Arbeid & Tewerkstelling - A6. welvaartstaat

Welvaartsstaat
1. Concept, evolutie en uitdagingen
Welvaartsstaat, traditionele definitie:
Een systeem waarin de overheid de hoofdverantwoordelijkheid draagt voor het voorzien in de
sociale en economische zekerheid van de bevolking, meestal door middel van
werkloosheidsverzekeringen, ouderdomspensioenen en andere
socialezekerheidsmaatregelen.
OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) over sociaal beleid:
“Sociaal beleid richt zich op sociale behoeften en beschermt mensen tegen risico's, zoals
werkloosheid, armoede en discriminatie, terwijl het ook het individuele en collectieve welzijn
en gelijke kansen bevordert, en samenlevingen in staat stelt efficiënter te functioneren. De
OESO analyseert sociale risico's en behoeften en promoot maatregelen om deze aan te
pakken en het maatschappelijk welzijn in het algemeen te verbeteren.”
OESO over ‘Economie en Maatschappij’: “Effectief sociaal beleid beschermt individuen en hun
families en helpt hen een bevredigend leven te leiden. We identificeren beleid dat individuen
en hun families helpt en samenlevingen en economieën effectiever laat werken.”

Waarom/ welke overheid?
Waarom produceert/distribueert de overheid bepaalde goederen (zoals gezondheid en
onderwijs) en laat andere goederen (zoals voedsel) over aan de private sectore?
 De Economische theorie biedt een kader om dit te verklaren/rechtvaardigen, de
belangrijke argumenten zijn:
 Efficiëntie
 Sociale rechtvaardigheid

Evolutie van sociale uitgaven:

, Update – Sociale uitgaven OESO (als % van het BBP):
 “Sociale uitgaven omvatten geldelijke uitkeringen, directe in natura levering van
goederen en diensten, en belastingvoordelen met sociale doeleinden.”
 Sociale uitgaven | OESO (20222): Je kan verschillende landen, metingen, data, …
vergelijken

“Geschiedenis van sociaal beleid” – van compensatie tot …
Na de tweede Wereldoorlog – de ‘golden sixties’
Gevoelens voor nationale solidariteit (gedeeld door alle klassen) + economische groei en
welvaart  genereus en onvoorwaardelijk systeem van sociale zekerheid

 Curatie en compensatie (voor schade, bv inkomensverlies door sociale risico’s) mbv
inkomensvoordelen
 ‘After the fact” sociale verzekering
Na 1973/79 (oliecrisis en economische recessie)
Bezuinigingen/ toenemende sociale behoeften/ inactiviteit en armoede/ …  Preventie en
activering en (sociale) investering
 Begrip sociale investering: In plaats van de gevolgen van sociale risico’s achteraf te
verhelpen, is het beter om te voorkomen dat ze zich in de 1 e plaats voordoen

Uitdagingen voor sociale zekerheid
“Sinds 2000”, de wereld is aan het veranderen

 Technologie (gezondheid/ communicatie/ AI/ …)
 Arbeid (situaties/ relaties/ …)
 Internationalisering (handel/ migratie/ …)
 Cultuur (bv gezinssamenstelling/ arbeidsparticipatie)
 Vergrijzing in moderne economieën
 Hoge kosten (bv technologie in gezondheidszorg, vergrijzing, …)
 …
Veranderingen  nieuwe uitdagingen voor de “nieuwe welvaartsstaat”:

 Meer onzekerheid (economisch/ sociaal/ politiek)
 Meer ongelijkheid
 Meer aanpassing nodig (bv veranderende arbeid en vaardigheden)
 Inzetbaarheid is belangrijk (in contact blijven met de veranderende arbeidsmarkt/ met
de veranderende wereld in het algemeen)
 Meer flexibiliteit
 …
Let op! Ondertussen zijn de “oude risico’s” (ziekte, pensioen, …) er nog steeds


De “nieuwe welvaartsstaat” streeft naar:
 Het creëren van jobs
 Actief arbeidsmarktparticipatiebeleid (ALM)
 Aanpassing aan de “nieuwe economie” (diensten, delen, internet, flexibiliteit, …)