Samenvatting 'Ontwikkelingspsychologie, DEEL 2: Adolescentie tot late volwassenheid'

Samenvatting Ontwikkelingspsychologie
Intro en overzicht: het levensloopperspectief

1. Inleiding
Ontwikkelingstaken
 Reeks van vaardigheden en vermogens (genetisch bepaald & ervaringen)
die mensen ontwikkelen doorheen hun levensloop
 Bronnen
o Lichamelijke (biologische) rijping
 Bv rijping en groei tijdens adolescentie, seksuele rijping
o Individuele doelen en waarden
 Keuze voor job of hobby’s, morele beslissingen
 Bv weten dat je klinische psychologie wil doen
o Culturele/maatschappelijke verwachtingen
 Leren lezen, verantwoordelijkheid voor het milieu en de
samenleving
 Bv op welke leeftijd huis kopen, wanneer kleinkinderen, ..?
o 3 aparte bronnen, maar staan niet los van elkaar
 Uitdagingen, bepalingen en kansen (‘developmental constraints’ 1)
o Havinghurst
 Brug tussen biologische facetten van ontwikkeling en
ontwikkelingsaspecten die worden gesteund door andere
mensen in het leven van het individu
 Brug tussen verschillen bronnen
Periodes van ontwikkeling
 Periodes gekoppeld aan leeftijden
o Niet willekeurig, maar ook niet betekenisvol
 Ontwikkelingstaken definiëren de periodes niet de leeftijden
 Heden: langere ontwikkeling van adolescenten dan 20j geleden
o Maatschappij moet dit steunen
o We veronderstellen dat iemand van 18j nu nog niet volwassen is
o Geldt alleen voor rijkere (westerse) landen  dus cultureel bepaald

2. Levensloopperspectief
Ontwikkeling als:
1. Levenslang
o 0-18j veel gedetailleerder want veel meer onderzocht  men denkt
dat hier de belangrijkste aspecten van ontwikkeling hier liggen
o Nood aan kennis over hele levensloop is heel groot
2. Multidimensioneel & multidirectioneel
o Dimensies: lichamelijk, cognitief, emotioneel & sociaal
o Traditionele zicht levensloop = levenstrap
 Mens ontwikkelt, bereikt piek en gaat dan achteruit
o Dia 18: iemand van 70+ heeft 2x zo lang nodig om een taak uit te
voeren dan iemand van 25


1
Randvoorwaarden

1

, o Dia 20: we gaan nooit zo ongelukkige zijn als nu, want laagtepunt in
jong-volwassenheid
3. Plastisch
o Oudere mensen kunnen ook leren
o Werkzame mensen tussen 15-64 = 70% mannen en 54% vrouwen
(dia 23)
 Old-age dependency ratio: aantal gepensioneerde mensen /
potentieel werkzame mensen (dus geen kinderen)  sinds
jaren 80 stijgt dit
 Steeds groter wordend deel van inkomsten werkzame
mensen, gaat naar de gepensioneerde
 = ontwikkeling van onze samenlevingen
4. Beïnvloed door veelvoudige, interagerende krachten
o Contexteffect/contextdualisme  sluit aan bij de 3 bronnen van
ontwikkelingstaken
o Bv reacties op menopauze
 Individuele verschillen (gekoppeld aan maatschappelijke
veranderingen)
 Ervaren als klein of groot probleem
 Jongeren generaties aanvaarden eerder
 Sociale status van de ouder wordende vrouw heeft invloed op
reacties
Individuele verschillen: Resilience
= bekwaamheid zich aan te passen aan uitdagingen en bedreigingen voor de
ontwikkeling
 Veerkracht, weerstandigheid, wilskracht, (herstellingsvermogen)
o Ervaring beschouwen als controleerbaar
o Toewijding: interesse in dagdagelijkse activiteiten
o Uitdagingen zijn normaal en kansen om te groeien
 Voorkomen/vermijden  stoppen met ontwikkelen
 Factoren
o Persoonlijkheidskenmerken
o Warme relatie ouders, sociale steun buiten de familie
o Bronnen en kansen in e samenleving
 Hoe kunnen we onze eigen veerkracht ontwikkelen?
 Bv depressie = meest verspreidde psychische probleem bij adolescentie
o Veerkracht ontwikkelen = leren wat onze ervaringen betekenen

Vragen vanuit een uitgebreid perspectief
 Hoe bepaald de lichamelijke ontwikkeling tijdens de puberteit de vorming
van een adolescente identiteit?
 Hoe verschillen vrouwen en mannen ten opzichte van mentale
vaardigheden en om welke reden?
 Wat kan een maatschappij verwachten van ouderen bij hun overgang na
de pensioenleeftijd?
 Wat betekend “normale” mentale gezondheid als 50% van de 90+ers een
dementie ontwikkelen?




2

, Adolescentie

1. Ontwikkelingstaken & Biologische rijping
Wat en wanneer?
 Overgang kindertijd en volwassenheid
 Aanvang = puberteit
o Verschillende biologische gebeurtenissen die leiden tot volwassen
lichaam en seksuele maturiteit
 3 fasen
o Vroeg 11-14j
 Snelle puberale verandering
o Midden 14-16j
 Puberteit bijna voltooid
o Laat 16-18j
 Volledig volwassen uiterlijk
 Anticipatie volwassen rollen
Opvattingen
 Biologisch
o Puberteit = rebellie & roekeloosheid
o Biologische opschudding zorgt voor verhoogde emotionaliteit &
conflict
o Freud – genitale fase: bewustwording seksuele impulsen
 Sociaal
o Sociale & culturele invloeden
o Ruime individuele en bepaalde interculturele verschillen
 Gebalanceerd standpunt
o Biologisch & sociale invloeden
o Interactie hersenontwikkeling & sociaal gedrag

Ontwikkelingstaken
 Basis ontwikkelingstaken over hele wereld dezelfde
 Duur & vereisten verschillen tussen culturen
 Korte periode in stam- en dorpsgemeenschappen
 In huidige geïndustrialiseerde samenlevingen: complex  duur =
decennium
 Welke?
o Psychologische adaptatie aan (aanvaarding van) fysieke
veranderingen
 Volgroeid lichaam, onevenwichtigheid
o Leren mannelijke of vrouwelijke sociale rol in te vullen
o Verwerven van volwassen manieren van denken
 Bv hypothetisch-deductief redeneren
o Bereiken van emotionele en economische onafhankelijkheid (tov
ouders)
o Ouders hebben minder invloed omdat peers belangrijker worden



3

, o Ontwikkeling van meer volwassen manieren van omgaan met
leeftijdsgenoten van beide geslachten
o Verwerven van waarde en ethisch kader voor gedrag
o Identiteitsconstructie
 Veilig gevoel van ‘zelf’ in seksuele, morele en
maatschappelijke termen




Puberteit
Hormonale veranderingen
 Genen beïnvloeden hormonale processen
 Groeihormoon & thyroxine
o Toename rond 8-9j
 Meisjes 2j vroeger
 2 soorten
o Algemene groei van lichaam
o maturatie van seksuele kenmerken

Geslachtsverschillen
 oestrogeen
o <meisjes
o Vrijgave door eierstokken & bijnieren
 Androgeen
o <jongens
o Vrijgave door testikels
o Oestrogeen verhoogt GH-productie bij jongens en meisjes
 Groeispurt
o Meisjes eerder
 Proporties
o Heupen breder meisjes
o Schouders breder jongens
 Spier-vet-verhouding
o Jongens meer spieren, aerobische efficiëntie
o Meisjes meer vet
 Fysieke activiteit

4