Samenvatting 'Ontwikkelingspsychologie DEEL 1' : boek (editie 8) + dia's met afbeeldingen (2024)

Samenvatting: ontwikkelingspsychologie
DEEL 1: DE ONTWIKKELING VAN HET KIND

Hoofdstuk 1: inleiding in de ontwikkeling van het kind


1.1 Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
4 ontwikkelingsthema’s
1) Fysieke ontwikkeling
a. Onderzoek: effecten ondervoeding op groeitempo + motoriek kinderen, ..
2) Cognitieve ontwikkeling
a. ‘hoe beïnvloedt groei en verandering in intellectuele vermogens ons gedrag?’
b. Onderzoek: veranderingen van intellectuele vermogens in loop van kindertijd
3) Sociaal-emotionele ontwikkeling
a. Onderzoek: uitgaansgedrag adolescenten
b. Mogelijke nadruk: seksuele ontwikkeling
4) Persoonlijkheidsontwikkeling
a. ‘bezit een mens tijdens leven stabiele, duurzame karaktertrekken?’
b. Mogelijke nadruk: morele ontwikkeling
Ontwikkelingsfasen
1) Prenatale periode Conceptie – geboorte
2) Babytijd Geboorte – 2j
3) Peuter- en kleutertijd 2j - 6j
4) Schooltijd 6j – 12j
5) Adolescentie 12j - 20j
6) Ontluikende volwassenheid
7) Volwassenheid
8) Ouderdom
sociale constructies, gebaseerd op onderzoek in ‘WEIRD’ samenlevingen + individuele
verschillen
Kenmerken:
 grens tussen 2 periode gebaseerd op biologische verandering leeftijd waarop kind
adolescentie bereikt verschil
 tijdstippen gebeurtenissen variëren
o oorzaak:
 biologische: ene mens sneller volgroeit dan andere
 omgevingsfactoren
 opmerkelijke variaties = aanzienlijke afwijkingen van het gemiddelde
3 specifieke ontwikkelingsperioden
1) Puberteit = begin adolescentie
2) Prepuberteit = periode vooraf puberteit met hormonale niet-zichtbare veranderingen
3) Opkomende volwassenheid = geen adolescenten + geen volledige
verantwoordelijkheid


1

,Factoren die ontwikkeling bepalen
 Cohorten
 Normatieve gebeurtenissen
o Historisch bepaalde invloeden
 Cohorte-effecten
o Leeftijdsgebonden invloeden
o Sociaal-culturele invloeden
 Niet-normatieve gebeurtenissen
o Zelf bijdrage of geen zelf bijdrage



1.2 Kinderen: verleden, heden en toekomst

 Philippe Ariès (1914-1984)
o Ontdekker kind als voorwerp historisch onderzoek
o Cultuurhistorische studie over kind en kindertijd sinds middeleeuwen adhv
afbeeldingen en dagboeken
 Voor 1600: kind als miniatuurvolwassene
 Zelfde kleding als volwassenen + geen andere behandeling
 Kindertijd ≠ ander stadium dan volwassenen = natuurlijke
biologische vorm
 Vanaf 1600: kind eigen status
 Kindertijd = sociale constructie
Vroege denkers
 John Locke (1632-1704)
o Empirisme
o Mens geboren als ‘tabula rasa’
o Ontwikkeling door invloed van omgeving
 Geeft vorm aan gedrag kind
o “iedereen kan alles worden”
 Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
o Nativisme
o Mens geboren met inherent potentieel & talenten
o ‘nobele wilden’
o Groei in afzonderlijke fasen die automatisch ontvouwen
o Kinderen verzorgd + beschermd  bereiken vanzelf volle potentieel
o Frustratie kinderen bij ontwikkelen van aangeboren goedheid  negatieve
ontwikkelingsuitkomsten




Start van de wetenschappelijke ontwikkelingspsychologie



2

,Baby’s methodisch bestudeerd in eerste geschriften = babybiografieën 1
 Charles Darwin (1809-1882)
o Evolutietheorie
o Overtuiging: begrip ontwikkeling binnen soort helpt om te weten hoe soort is
ontwikkeld
o Schreef babybiografie over 1rste jaar zoon met gevolgen:
 Golf van babybiografieën
 Wetenschappers ontdekten mechanismen achter verwekking
 Genetici ontrafelen mysteries van erfelijkheid
 Discussie nurture vs nature
o Systematische observatie van kinderen
 Industrialisatie eind 18e, begin 19e eeuw  arbeidsproces grondig hervormd
o Verandering kijk op kinderen als goedkope arbeidskrachten
o Ontstaan wetten over bescherming kinderen tegen uitbuiting
o Onderwijs meer toegankelijk
 Kinderen vaker onderscheden van volwassenen
o Leerkrachten richten op betere manieren om info bij te brengen
o Nieuwe psychologische inzichten  mensen bewust van invloed kindertijd op
hun volwassen leven
ontwikkelingspsychologie erkend als apart vakgebied
 Alfred Binet (1857-1911)
o Frans psycholoog
o Eerste intelligentietest op vraag van ministerie van onderwijs
o Stimuleerde interesse in individuele verschillen in ontwikkeling
o Onderzoek naar geheugen en hoofdrekenen
 Granville Stanley Hall (1844-1924)
o Amerikaans psycholoog
o Geïnspireerd door Darwin
 Ontogenese als herhaling van fylogenese
o Ontwikkeling als rijpingsproces
o Stichter Child Study Movement
o Pionier gebruik vragenlijsten (normatieve benadering)
o Adolescentie = afzonderlijke ontwikkelingsfase
 Arnold Gesell (1880-1961)
o Amerikaans psycholoog en pediater
o Leerling Stanley Hall
o ‘Father of child development’
o Bestudeerde 10.000 kinderen via observatie en ouderinterviews
o Alle kinderen doorlopen zelfde stadia op eigen tempo
o Focus maturatie, beperkte rol ervaring
o Gesell Developmental Schedules




1
Eind 1700 populair in Duitsland

3

,  Leta Stetter Hollingworth (1886-1939)
o Amerikaans psycholoog
o Studie intelligentie, focus hoogbegaafdheid
o Onderwijs + omgeving = cruciale rol in ontwikkeling
o Aandacht schoolpsychologische praktijk
 Maria Montessori (1870-1952)
o Italiaans arts en docent
o Onderwijsaanpak gebaseerd op zelfredzaamheid
 Lewis Terman (1877-1956)
o Amerikaans psycholoog
o Stanford University
o Oprichter Genetic Studies of the Genius
o Gestart in 1921
o Langstlopende longitudinale studie

gemeenschappelijk doel: groei, verandering en stabiliteit tijdens kindertijd bestuderen

Klemtoon erfelijke sturing  ‘genetische psychologie’
Zodra klemtoon context  ‘ontwikkelingspsychologie’
 tijdens uitwerking: nieuwe statistische methoden + nieuwe onderzoeksparadigma’s
 nieuwe impulsen theorievorming, meer klemtoon opvoeding + ervaring
o pedagogiek
o behaviorisme
 tot halfweg 20ste eeuw: focus kindertijd, daarna interesse andere fases vanuit andere
disciplines
o sociologie: adolescentie
o geneeskunde: veroudering
 deeldisciplines los van elkaar
o kinderpsychologie
o adolescentiepsychologie
o (psycho)gerontologie
 Recent: “levensloopperspectief”




4