SAMENVATTING - antwoorden
Hoofdstuk 6
De Geo LRN-line 3 havo
, 6. Landschap in je eigen omgeving
§1 Sporen uit de ijstijd
Het Pleistoceen
► Pleistoceen: 2,5 miljoen jaar geleden. Afwisseling van ijstijden (glacialen) en perioden met een
warmer klimaat (interglacialen).
● Tijdens een ijstijd viel de meeste neerslag als sneeuw. Die werd samengedrukt tot ijs. Veel water
werd vastgehouden als landijs. Daardoor viel de Noordzee droog. In Scandinavië groeiden de
gletsjers aan die zich uitbreidden naar het zuiden.
Rivierenland
► Tijdens het Pleistoceen waren er meer dan twintig ijstijden. Nederland bleef meestal ijsvrij. Wel
was er een koud klimaat, zoals nu op de toendra.
● Er waren vlechtende rivieren met veel waterlopen die veel zand en grind aanvoerden uit de
Europese middelgebergten. Daardoor ontstond een brede puinwaaier met afzettingen van zand en
grind. Door de vorst waren er grote schommelingen in de waterafvoer (regiem).
Oprukkend ijs
► De voorlaatste ijstijd was de Saale-ijstijd. De noordelijke helft van Nederland was bedekt met een
dikke laag landijs.
● In de eerste fase kwam het ijs tot de lijn Texel-Coevorden. Onderweg nam het landijs zand, klei en
stenen mee. Dat materiaal werd verpulverd onder het gewicht van het bewegende ijs en er ontstond
keileem. Het keileem is opgedrukt tot lage heuvels, de keileemkoppen.
● In de tweede fase kwam het ijs tot de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen. De rand van het ijs bestond
uit tongen die de rivierdalen breder en dieper maakten, de tongbekkens. Het ijs drukte het rivierzand
en -grind omhoog tot stuwwallen. Tongbekkens: tot 125 m onder NAP; stuwwallen: tot ongeveer 100
m hoog.
Poolwoestijn
► In de laatste ijstijd bereikte het ijs Nederland niet. De Noordzee viel droog en Nederland
veranderde in een poolwoestijn of -steppe. De westenwind blies zand van de kale (zee)bodem weg.
Dat zand kwam verderop neer en bedekte de ondergrond: dekzand. De fijnere stofdeeltjes kwamen
het verst: afzetting van löss in Limburg en over de grens met België en Duitsland.
© 2021 ThiemeMeulenhoff – Samenvatting antwoorden H6 De Geo LRN-line 3 havo
Hoofdstuk 6
De Geo LRN-line 3 havo
, 6. Landschap in je eigen omgeving
§1 Sporen uit de ijstijd
Het Pleistoceen
► Pleistoceen: 2,5 miljoen jaar geleden. Afwisseling van ijstijden (glacialen) en perioden met een
warmer klimaat (interglacialen).
● Tijdens een ijstijd viel de meeste neerslag als sneeuw. Die werd samengedrukt tot ijs. Veel water
werd vastgehouden als landijs. Daardoor viel de Noordzee droog. In Scandinavië groeiden de
gletsjers aan die zich uitbreidden naar het zuiden.
Rivierenland
► Tijdens het Pleistoceen waren er meer dan twintig ijstijden. Nederland bleef meestal ijsvrij. Wel
was er een koud klimaat, zoals nu op de toendra.
● Er waren vlechtende rivieren met veel waterlopen die veel zand en grind aanvoerden uit de
Europese middelgebergten. Daardoor ontstond een brede puinwaaier met afzettingen van zand en
grind. Door de vorst waren er grote schommelingen in de waterafvoer (regiem).
Oprukkend ijs
► De voorlaatste ijstijd was de Saale-ijstijd. De noordelijke helft van Nederland was bedekt met een
dikke laag landijs.
● In de eerste fase kwam het ijs tot de lijn Texel-Coevorden. Onderweg nam het landijs zand, klei en
stenen mee. Dat materiaal werd verpulverd onder het gewicht van het bewegende ijs en er ontstond
keileem. Het keileem is opgedrukt tot lage heuvels, de keileemkoppen.
● In de tweede fase kwam het ijs tot de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen. De rand van het ijs bestond
uit tongen die de rivierdalen breder en dieper maakten, de tongbekkens. Het ijs drukte het rivierzand
en -grind omhoog tot stuwwallen. Tongbekkens: tot 125 m onder NAP; stuwwallen: tot ongeveer 100
m hoog.
Poolwoestijn
► In de laatste ijstijd bereikte het ijs Nederland niet. De Noordzee viel droog en Nederland
veranderde in een poolwoestijn of -steppe. De westenwind blies zand van de kale (zee)bodem weg.
Dat zand kwam verderop neer en bedekte de ondergrond: dekzand. De fijnere stofdeeltjes kwamen
het verst: afzetting van löss in Limburg en over de grens met België en Duitsland.
© 2021 ThiemeMeulenhoff – Samenvatting antwoorden H6 De Geo LRN-line 3 havo
