Samenvatting
Huizinga, H. (2016). Aanvankelijk en technisch lezen. (4e druk)
Hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 7.3, 8.
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Lezen in de basisschool.................................................................................................2
1.1......................................................................................................................................................2
1.2......................................................................................................................................................2
1.3......................................................................................................................................................2
1.4......................................................................................................................................................3
1.5......................................................................................................................................................3
1.6......................................................................................................................................................3
Hoofdstuk 2 Het leesproces...............................................................................................................4
2.1......................................................................................................................................................4
2.2......................................................................................................................................................4
2.2......................................................................................................................................................5
2.3......................................................................................................................................................5
2.4......................................................................................................................................................5
2.5......................................................................................................................................................6
2.6......................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Geletterdheid bij peuters en kleuters............................................................................6
3.1......................................................................................................................................................6
3.2......................................................................................................................................................7
3.3......................................................................................................................................................7
3.4......................................................................................................................................................7
3.6......................................................................................................................................................8
Hoofdstuk 4 Doelstellingen en leerstofordening...............................................................................8
4.1......................................................................................................................................................8
4.2......................................................................................................................................................9
4.3....................................................................................................................................................10
Hoofdstuk 5 Instructie.....................................................................................................................10
5.1....................................................................................................................................................10
5.2....................................................................................................................................................11
5.3....................................................................................................................................................12
5.4....................................................................................................................................................12
5.5....................................................................................................................................................12
Hoofdstuk 7 Evaluatie van het leesonderwijs..................................................................................12
7.3....................................................................................................................................................12
Hoofdstuk 8.....................................................................................................................................13
8.1....................................................................................................................................................13
8.2....................................................................................................................................................13
8.3....................................................................................................................................................14
8.4....................................................................................................................................................15
8.5....................................................................................................................................................16
8.6....................................................................................................................................................17
8.7....................................................................................................................................................17
1
,Hoofdstuk 1 Lezen in de basisschool
1.1
Functioneel analfabeten: mensen die wel een beetje kunnen lezen, maar niet
voldoende om zich in het dagelijkse leven te redden met lezen en schrijven.
Dit zijn vaak mensen bij wie het proces van leren niet optimaal is verlopen.
Lezen kan worden gezien als:
- Ondersteunende taalactiviteit: als de activiteit het doel heeft om de
leesvaardigheid van leerlingen te vergroten. Traditionele leeslessen.
- Functionele taalactiviteit: als de leerlingen hun taalvaardigheid moeten
toepassen.
Lezen is belangrijk voor schoolsucces, maatschappelijke redzaamheid, maar ook het
leesplezier dat kinderen beleven is belangrijk.
1.2
Vormen/domeinen van lezen: technisch lezen, begrijpend en studerend lezen,
belevend lezen & expressief en vloeiend lezen.
Technisch lezen: decoderen (voorbeeld: lettermuur bij kleuters)
Begrijpend en studerend lezen: achterhalen van de betekenis van de tekst,
het gaat om het begrip. Bij studerend lezen moet het kind daarnaast de
informatie vastleggen in een schema/samenvatting.
Belevend lezen: de emotionele betrokkenheid staat centraal. Kinderen leren
zich in te leven in de personages. (Belevend lezen wordt ook wel
leesbevordering genoemd).
Expressief en vloeiend lezen:
o Expressief/ voordrachtslezen: accenten/emotie in de zin.
o Vloeiend lezen: snel en accuraat en met begrip en expressie kunnen
lezen.
1.3
Fasen van lezen:
1. Voorbereidend lezen (groep 1, 2): Waarbij kinderen niet zelf lezen, maar zich
wel op een andere manier voorbereiden op het lezen.
Beginnende geletterdheid ontwikkeld zich. (Spontane belangstelling
voor het geschreven woord.)
2. Aanvankelijk lezen (groep 3): Alle letters leren, het zich eigen maken van
leestechnieken.
3. Voortgezet lezen (groep 4 t/m 8): Zowel technisch lezen, als begrijpend en
belevend lezen. In deze periode gaat de meeste aandacht uit naar begrijpend
lezen.
2
, 1.4
Geletterdheid: Spontane belangstelling voor het geschreven woord en de inzichten
die kinderen ontwikkelen in de functies van taal.
Boekoriëntatie
Verhaalbegrip
Functies van geschreven taal
Relatie tussen gesproken en geschreven taal
Taalbewustzijn
Alfabetisch principe
Functioneel ‘schrijven’ & ‘lezen’
Technisch lezen & schrijven: start
Technisch lezen & schrijven: vervolg
Begrijpend lezen en schrijven
Fasen geletterdheid:
1. Ontluikende geletterdheid (0 tot 4 jaar): Ontwikkeling van de geletterdheid in
de voorschoolse periode.
2. Beginnende geletterdheid (groep 1 t/m 3): Voorlezen, taalspelletjes,
boekenhoek. Dit hoort bij het aanvankelijk lezen.
3. Gevorderde geletterdheid (groep 4 t/m 8): Voortgezet lezen. Tijdens deze
periode oefenen de kinderen met bijvoorbeeld stellen. Ze gaan woorden
sneller herkennen en de aandacht wordt gericht op de betekenis.
1.5
Stillezen: zachtjes, voor jezelf lezen. Dit is vooral belangrijk in het dagelijks lezen.
Hardop lezen: tijdens het hardop lezen ligt de nadruk vaak op de voordracht (accent,
articulatie, klemtoom). Belang: de leerkracht krijgt op deze manier zicht op het
technisch lezen van de leerlingen.
Groepering: vrij lezen, duolezen, groepslezen, niveaulezen.
Voorbeeld individueel lezen: leeskring 1 kind leest iets voor en verteld iets
over het boek, de rest van de kring luistert.
Voorbeeld groepslezen: forumlezen groepje leest een tekst voor aan de
rest van de klas.
1.6
Ondersteunend of functioneel: keuze voor welke activiteiten.
Methodisch of niet-methodisch: al dan niet gebruiken van een methode voor
aanvankelijk lezen. Als er geen methode wordt gebruikt is de visie om aan te
sluiten op de natuurlijke leesontwikkeling van een kind. De auteurs vinden het
beter met een methode te werken, omdat een kind dan gestructureerd alles
aangeleerd krijgt, daarnaast is het niet goed om te lang te wachten met leren
lezen.
Geïsoleerd of geïntegreerd: Je kunt de leestechniek bijvoorbeeld geïsoleerd
aanleren (aandacht vooral decoderen, niet op betekenis). Daarnaast kun je
ook aandacht besteden aan verschillende taalvaardigheden (geïntegreerd).
3
Huizinga, H. (2016). Aanvankelijk en technisch lezen. (4e druk)
Hoofdstuk 1, 2, 3, 4, 5, 7.3, 8.
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Lezen in de basisschool.................................................................................................2
1.1......................................................................................................................................................2
1.2......................................................................................................................................................2
1.3......................................................................................................................................................2
1.4......................................................................................................................................................3
1.5......................................................................................................................................................3
1.6......................................................................................................................................................3
Hoofdstuk 2 Het leesproces...............................................................................................................4
2.1......................................................................................................................................................4
2.2......................................................................................................................................................4
2.2......................................................................................................................................................5
2.3......................................................................................................................................................5
2.4......................................................................................................................................................5
2.5......................................................................................................................................................6
2.6......................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 3 Geletterdheid bij peuters en kleuters............................................................................6
3.1......................................................................................................................................................6
3.2......................................................................................................................................................7
3.3......................................................................................................................................................7
3.4......................................................................................................................................................7
3.6......................................................................................................................................................8
Hoofdstuk 4 Doelstellingen en leerstofordening...............................................................................8
4.1......................................................................................................................................................8
4.2......................................................................................................................................................9
4.3....................................................................................................................................................10
Hoofdstuk 5 Instructie.....................................................................................................................10
5.1....................................................................................................................................................10
5.2....................................................................................................................................................11
5.3....................................................................................................................................................12
5.4....................................................................................................................................................12
5.5....................................................................................................................................................12
Hoofdstuk 7 Evaluatie van het leesonderwijs..................................................................................12
7.3....................................................................................................................................................12
Hoofdstuk 8.....................................................................................................................................13
8.1....................................................................................................................................................13
8.2....................................................................................................................................................13
8.3....................................................................................................................................................14
8.4....................................................................................................................................................15
8.5....................................................................................................................................................16
8.6....................................................................................................................................................17
8.7....................................................................................................................................................17
1
,Hoofdstuk 1 Lezen in de basisschool
1.1
Functioneel analfabeten: mensen die wel een beetje kunnen lezen, maar niet
voldoende om zich in het dagelijkse leven te redden met lezen en schrijven.
Dit zijn vaak mensen bij wie het proces van leren niet optimaal is verlopen.
Lezen kan worden gezien als:
- Ondersteunende taalactiviteit: als de activiteit het doel heeft om de
leesvaardigheid van leerlingen te vergroten. Traditionele leeslessen.
- Functionele taalactiviteit: als de leerlingen hun taalvaardigheid moeten
toepassen.
Lezen is belangrijk voor schoolsucces, maatschappelijke redzaamheid, maar ook het
leesplezier dat kinderen beleven is belangrijk.
1.2
Vormen/domeinen van lezen: technisch lezen, begrijpend en studerend lezen,
belevend lezen & expressief en vloeiend lezen.
Technisch lezen: decoderen (voorbeeld: lettermuur bij kleuters)
Begrijpend en studerend lezen: achterhalen van de betekenis van de tekst,
het gaat om het begrip. Bij studerend lezen moet het kind daarnaast de
informatie vastleggen in een schema/samenvatting.
Belevend lezen: de emotionele betrokkenheid staat centraal. Kinderen leren
zich in te leven in de personages. (Belevend lezen wordt ook wel
leesbevordering genoemd).
Expressief en vloeiend lezen:
o Expressief/ voordrachtslezen: accenten/emotie in de zin.
o Vloeiend lezen: snel en accuraat en met begrip en expressie kunnen
lezen.
1.3
Fasen van lezen:
1. Voorbereidend lezen (groep 1, 2): Waarbij kinderen niet zelf lezen, maar zich
wel op een andere manier voorbereiden op het lezen.
Beginnende geletterdheid ontwikkeld zich. (Spontane belangstelling
voor het geschreven woord.)
2. Aanvankelijk lezen (groep 3): Alle letters leren, het zich eigen maken van
leestechnieken.
3. Voortgezet lezen (groep 4 t/m 8): Zowel technisch lezen, als begrijpend en
belevend lezen. In deze periode gaat de meeste aandacht uit naar begrijpend
lezen.
2
, 1.4
Geletterdheid: Spontane belangstelling voor het geschreven woord en de inzichten
die kinderen ontwikkelen in de functies van taal.
Boekoriëntatie
Verhaalbegrip
Functies van geschreven taal
Relatie tussen gesproken en geschreven taal
Taalbewustzijn
Alfabetisch principe
Functioneel ‘schrijven’ & ‘lezen’
Technisch lezen & schrijven: start
Technisch lezen & schrijven: vervolg
Begrijpend lezen en schrijven
Fasen geletterdheid:
1. Ontluikende geletterdheid (0 tot 4 jaar): Ontwikkeling van de geletterdheid in
de voorschoolse periode.
2. Beginnende geletterdheid (groep 1 t/m 3): Voorlezen, taalspelletjes,
boekenhoek. Dit hoort bij het aanvankelijk lezen.
3. Gevorderde geletterdheid (groep 4 t/m 8): Voortgezet lezen. Tijdens deze
periode oefenen de kinderen met bijvoorbeeld stellen. Ze gaan woorden
sneller herkennen en de aandacht wordt gericht op de betekenis.
1.5
Stillezen: zachtjes, voor jezelf lezen. Dit is vooral belangrijk in het dagelijks lezen.
Hardop lezen: tijdens het hardop lezen ligt de nadruk vaak op de voordracht (accent,
articulatie, klemtoom). Belang: de leerkracht krijgt op deze manier zicht op het
technisch lezen van de leerlingen.
Groepering: vrij lezen, duolezen, groepslezen, niveaulezen.
Voorbeeld individueel lezen: leeskring 1 kind leest iets voor en verteld iets
over het boek, de rest van de kring luistert.
Voorbeeld groepslezen: forumlezen groepje leest een tekst voor aan de
rest van de klas.
1.6
Ondersteunend of functioneel: keuze voor welke activiteiten.
Methodisch of niet-methodisch: al dan niet gebruiken van een methode voor
aanvankelijk lezen. Als er geen methode wordt gebruikt is de visie om aan te
sluiten op de natuurlijke leesontwikkeling van een kind. De auteurs vinden het
beter met een methode te werken, omdat een kind dan gestructureerd alles
aangeleerd krijgt, daarnaast is het niet goed om te lang te wachten met leren
lezen.
Geïsoleerd of geïntegreerd: Je kunt de leestechniek bijvoorbeeld geïsoleerd
aanleren (aandacht vooral decoderen, niet op betekenis). Daarnaast kun je
ook aandacht besteden aan verschillende taalvaardigheden (geïntegreerd).
3
