Technologisch design orthesen 1
1. Plantaire voetorthesen: inlegzolen
Plantaire voetorthesen = orthesen die via de plantaire zijde inwerken met als doel het gangpatroon te
bevorderen, mogelijke voetziekten te verlichten en om complicaties bij afwijkingen te voorkomen.
→ inlegzolen en voetbedden: beiden in schoenen gedragen en vormen zo één geheel.
Voorbeelden waarbij inlegzolen zijn aangewezen:
• Standsafwijkingen van de voet:
o Pes cavus (holvoet) of pes planus (platvoet)
o Pes planovalgus (knikvoet)
o Pes transversoplanus (spreidvoet)
o Pes equinus (spitsvoet)
o Pes equinovarus adductus (klompvoet)
• Standsafwijkingen van het lichaam:
o Knieën
o Heupen
o Wervelkolom
o Spierdysbalans
• Deformiteiten als gevolg van een pathologie:
o Diabetes
o Artrose
o Reumatoïde artritis
1.1. Doelen van een inlegzool
1.1.1. Ondersteunende werking (Supporting foot orthoses)
Ondersteunende plantaire voetorthesen = voetorthesen met een passieve werking: voetgewelven in
stand houden, ook wanneer de voet belast wordt. Ze ondersteunen de voet waardoor de gewelven
opnieuw in een optimale stand komen.
Ingezet bij:
• afwijkende lichaamshouding, knieproblemen, slechte voetposities zoals pes planovalgus of
een pes transversoplanus of pathologische veranderingen van de voet.
• Gewrichtsbanden en/of spieren die zijn verzwakt waardoor de gewelfstructuren van de voet
niet behouden blijven.
Voorgeschreven bij personen van middelbare leeftijd.
1
, Voorbeelden van plantaire voetorthesen met een ondersteunende werking
1.1.1.1. Ondersteuning van het transversaal gewelf
Druppelpelotte bovenaanzicht (links) en mediaal aanzicht (rechts)
Ondersteuningen van MTP II – IV: T-pelotte of druppelpelotte (voorvoetsteun).
Ondersteuning van MTP I – V: retrocapitaalsteun(bar) (RCTB) of transversaalsteun. Ondersteuning aan
alle metatarsaalkoppen waardoor het een effect heeft op de volledige transversaalboog.
Vereiste materiaaleigenschappen: Zachte materialen die weinig kruip vertonen, zoals schuimen.
Beschikbaar in verschillende hardheden, grootte en worden na het positioneren op de inlegzool
bijgeschuurd tot ze een mooi geheel vormen. Bij afwijkende vormen: opgebouwd uit plaatmateriaal.
1.1.1.2. Ondersteuning van het mediaal gewelf
Aan de mediale zijde is de middenvoet opgehoogd met als doel het lengtegewelf te ondersteunen. De
opgehoogde laterale rand fungeert dan als tegendruk om het afglijden van de voet te voorkomen.
Ondersteuning van het mediaal gewelf heeft het doel om een optimale stand van gewelfstructuren en
gewrichten te bereiken.
Valgus ondersteuning met metatarsaalsteun
Vereiste materiaaleigenschappen: Weinig kruip. Volgende materialen kunnen gebruikt worden:
• Kurk
• Schuimen (o.a. freesblokken)
• Thermoplasten
2
, 1.1.2. Corrigerende werking
Corrigerende werking = vervorming van de voet te stoppen, verminderen of verbeteren. Door gebruik
te maken van drukvlakken (driepuntsprincipe) tracht je de voet naar de neutrale stand te brengen.
Opgelet: een voet kan enkel gecorrigeerd worden als de weke delen en botstructuren dat toelaten. Dit
test je door een klinisch onderzoek uit te voeren.
• Bij kinderen gebruikt in groeifase om voetmisvormingen tegen te gaan
• Volwassenen verdragen minder correctie omdat ze niet meer zo flexibel zijn
Opgelet: Als er over gecorrigeerd wordt, kan er een secundair letsel ontstaan.
Schaal – of schelpvormige plantaire voetorthesen worden toegepast wanneer er drukverlagend
gewerkt moet worden ter hoogte van de mediale structuren van de voet.
Corrigerende inlegzolen worden toegepast bij:
• Voetafwijkingen die corrigeerbaar zijn
• Voetmisvormingen
• Afwijkende lichaamshouding
Links: pes planovalgus met toevoeging van het driepuntsprincipe; rechts: reststand van pes equinovarusadductus
met toepassing van het driepuntsprincipe.
De bovenste metatarsaallijn (ist) geeft het verloop van de metatarsaalkoppen weer.
De onderste metatarsaallijn (soll) geeft de positie van de retrocapitaalsteun weer.
Vereiste materiaaleigenschappen:
• Sterk
• Thermoplastisch vervormbaar
• Licht in gewicht
• Geen plastische vervorming mogelijk na verwerking, niet kruipgevoelig.
Thermoplasten en vezelcomposietstoffen. Er kunnen ook extra elementen toegevoegd worden voor
extra correctie.
3
, 1.1.3. Ontlastende werking
Ontlastende plantaire voetorthesen = met een zachte vulling zorgen deze ervoor dat de voet
beschermd is tegen letsels of ulceraties. Ze helpen de druk op de voet te herverdelen en geven
comfort. Bepaalde punten zullen extra belast worden om pijnlijke plaatsen te kunnen ontlasten.
Toegepast bij personen met:
• Gevoelige voeten
• Slechte voetposities waarbij correcties niet verdragen worden (bv. reumatoïde artritis)
• Pijnklachten (vaak ten gevolge van de slechte voetposities)
Blauwafdruk met overdruk op caput meta I en V.
Vereiste materiaaleigenschappen: zachte materialen zoals schuimen met een lage shorewaarde. De
inbedding en de drukvermindering op de voet kan op die manier beter gegarandeerd worden.
De onderlaag heeft een schokabsorberend effect en dient vormvast te zijn.
1.1.3.1. Diabetici
Diabetes adapted footbed (DAF) behoort tot de plantaire voetorthesen met zachte vulling
(beschermende werking).
Inlegzolen voor diabetici worden opgebouwd uit meerdere lagen schuimen van verschillende
shorewaarden = sandwichproces. Hierdoor worden piekdrukken herverdeeld.
• Distaal: hogere shorewaarde (vormvast materiaal)
• Proximaal: lagere shorewaarde die wel voldoende drukverdeling geeft
Het oppervlak dat contact maakt met de voetzool moet afwasbaar en/of te desinfecteren zijn. Leder is
daardoor niet geschikt. Om de werking van de zool te garanderen, is het aangeraden om op maat te
werken en niet met een halffabricaat.
1.1.4. Stimulerende werking
Bij inlegzolen met een stimulerende werking plaatst men elementen zodat de spieren en spierketens
worden gestimuleerd of afgeremd.
Posturale inlegzolen = reorganiseren de tonus van spierketens en beïnvloeden de lichaamshouding.
Door het gebruik van wiggen en andere elementen worden de receptoren in de voetzool geactiveerd
waardoor signalen worden beïnvloed. Deze inlegzolen zijn gebaseerd op het principe van Nancy Hilton
en worden vooral toegepast bij kinderen met hypotonie (CP, syndroom van Down) of met een lichte
spastische di- of hemiplegie met een grote mate van zelfstandigheid (GMFCS I of II).
4
1. Plantaire voetorthesen: inlegzolen
Plantaire voetorthesen = orthesen die via de plantaire zijde inwerken met als doel het gangpatroon te
bevorderen, mogelijke voetziekten te verlichten en om complicaties bij afwijkingen te voorkomen.
→ inlegzolen en voetbedden: beiden in schoenen gedragen en vormen zo één geheel.
Voorbeelden waarbij inlegzolen zijn aangewezen:
• Standsafwijkingen van de voet:
o Pes cavus (holvoet) of pes planus (platvoet)
o Pes planovalgus (knikvoet)
o Pes transversoplanus (spreidvoet)
o Pes equinus (spitsvoet)
o Pes equinovarus adductus (klompvoet)
• Standsafwijkingen van het lichaam:
o Knieën
o Heupen
o Wervelkolom
o Spierdysbalans
• Deformiteiten als gevolg van een pathologie:
o Diabetes
o Artrose
o Reumatoïde artritis
1.1. Doelen van een inlegzool
1.1.1. Ondersteunende werking (Supporting foot orthoses)
Ondersteunende plantaire voetorthesen = voetorthesen met een passieve werking: voetgewelven in
stand houden, ook wanneer de voet belast wordt. Ze ondersteunen de voet waardoor de gewelven
opnieuw in een optimale stand komen.
Ingezet bij:
• afwijkende lichaamshouding, knieproblemen, slechte voetposities zoals pes planovalgus of
een pes transversoplanus of pathologische veranderingen van de voet.
• Gewrichtsbanden en/of spieren die zijn verzwakt waardoor de gewelfstructuren van de voet
niet behouden blijven.
Voorgeschreven bij personen van middelbare leeftijd.
1
, Voorbeelden van plantaire voetorthesen met een ondersteunende werking
1.1.1.1. Ondersteuning van het transversaal gewelf
Druppelpelotte bovenaanzicht (links) en mediaal aanzicht (rechts)
Ondersteuningen van MTP II – IV: T-pelotte of druppelpelotte (voorvoetsteun).
Ondersteuning van MTP I – V: retrocapitaalsteun(bar) (RCTB) of transversaalsteun. Ondersteuning aan
alle metatarsaalkoppen waardoor het een effect heeft op de volledige transversaalboog.
Vereiste materiaaleigenschappen: Zachte materialen die weinig kruip vertonen, zoals schuimen.
Beschikbaar in verschillende hardheden, grootte en worden na het positioneren op de inlegzool
bijgeschuurd tot ze een mooi geheel vormen. Bij afwijkende vormen: opgebouwd uit plaatmateriaal.
1.1.1.2. Ondersteuning van het mediaal gewelf
Aan de mediale zijde is de middenvoet opgehoogd met als doel het lengtegewelf te ondersteunen. De
opgehoogde laterale rand fungeert dan als tegendruk om het afglijden van de voet te voorkomen.
Ondersteuning van het mediaal gewelf heeft het doel om een optimale stand van gewelfstructuren en
gewrichten te bereiken.
Valgus ondersteuning met metatarsaalsteun
Vereiste materiaaleigenschappen: Weinig kruip. Volgende materialen kunnen gebruikt worden:
• Kurk
• Schuimen (o.a. freesblokken)
• Thermoplasten
2
, 1.1.2. Corrigerende werking
Corrigerende werking = vervorming van de voet te stoppen, verminderen of verbeteren. Door gebruik
te maken van drukvlakken (driepuntsprincipe) tracht je de voet naar de neutrale stand te brengen.
Opgelet: een voet kan enkel gecorrigeerd worden als de weke delen en botstructuren dat toelaten. Dit
test je door een klinisch onderzoek uit te voeren.
• Bij kinderen gebruikt in groeifase om voetmisvormingen tegen te gaan
• Volwassenen verdragen minder correctie omdat ze niet meer zo flexibel zijn
Opgelet: Als er over gecorrigeerd wordt, kan er een secundair letsel ontstaan.
Schaal – of schelpvormige plantaire voetorthesen worden toegepast wanneer er drukverlagend
gewerkt moet worden ter hoogte van de mediale structuren van de voet.
Corrigerende inlegzolen worden toegepast bij:
• Voetafwijkingen die corrigeerbaar zijn
• Voetmisvormingen
• Afwijkende lichaamshouding
Links: pes planovalgus met toevoeging van het driepuntsprincipe; rechts: reststand van pes equinovarusadductus
met toepassing van het driepuntsprincipe.
De bovenste metatarsaallijn (ist) geeft het verloop van de metatarsaalkoppen weer.
De onderste metatarsaallijn (soll) geeft de positie van de retrocapitaalsteun weer.
Vereiste materiaaleigenschappen:
• Sterk
• Thermoplastisch vervormbaar
• Licht in gewicht
• Geen plastische vervorming mogelijk na verwerking, niet kruipgevoelig.
Thermoplasten en vezelcomposietstoffen. Er kunnen ook extra elementen toegevoegd worden voor
extra correctie.
3
, 1.1.3. Ontlastende werking
Ontlastende plantaire voetorthesen = met een zachte vulling zorgen deze ervoor dat de voet
beschermd is tegen letsels of ulceraties. Ze helpen de druk op de voet te herverdelen en geven
comfort. Bepaalde punten zullen extra belast worden om pijnlijke plaatsen te kunnen ontlasten.
Toegepast bij personen met:
• Gevoelige voeten
• Slechte voetposities waarbij correcties niet verdragen worden (bv. reumatoïde artritis)
• Pijnklachten (vaak ten gevolge van de slechte voetposities)
Blauwafdruk met overdruk op caput meta I en V.
Vereiste materiaaleigenschappen: zachte materialen zoals schuimen met een lage shorewaarde. De
inbedding en de drukvermindering op de voet kan op die manier beter gegarandeerd worden.
De onderlaag heeft een schokabsorberend effect en dient vormvast te zijn.
1.1.3.1. Diabetici
Diabetes adapted footbed (DAF) behoort tot de plantaire voetorthesen met zachte vulling
(beschermende werking).
Inlegzolen voor diabetici worden opgebouwd uit meerdere lagen schuimen van verschillende
shorewaarden = sandwichproces. Hierdoor worden piekdrukken herverdeeld.
• Distaal: hogere shorewaarde (vormvast materiaal)
• Proximaal: lagere shorewaarde die wel voldoende drukverdeling geeft
Het oppervlak dat contact maakt met de voetzool moet afwasbaar en/of te desinfecteren zijn. Leder is
daardoor niet geschikt. Om de werking van de zool te garanderen, is het aangeraden om op maat te
werken en niet met een halffabricaat.
1.1.4. Stimulerende werking
Bij inlegzolen met een stimulerende werking plaatst men elementen zodat de spieren en spierketens
worden gestimuleerd of afgeremd.
Posturale inlegzolen = reorganiseren de tonus van spierketens en beïnvloeden de lichaamshouding.
Door het gebruik van wiggen en andere elementen worden de receptoren in de voetzool geactiveerd
waardoor signalen worden beïnvloed. Deze inlegzolen zijn gebaseerd op het principe van Nancy Hilton
en worden vooral toegepast bij kinderen met hypotonie (CP, syndroom van Down) of met een lichte
spastische di- of hemiplegie met een grote mate van zelfstandigheid (GMFCS I of II).
4
