Samenvatting personen-, familie- en relatievermogensrecht deel

PERSONEN- FAMILIE EN
RELATIEVERMOGENSRECHT
Prof. Gerd Verschelden




2023 - 2024

,Inhoudsopgave
DEEL I. VERTICALE RELATIES........................................................................................................................... 2
Titel I. Afstamming...............................................................................................................................................2
Hoofdstuk 1. Algemeen...................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2. Vaststelling v/d afstamming.......................................................................................................6
Hoofdstuk 3. Betwisting v/d afstamming......................................................................................................18
Hoofdstuk 4. Gevolgen v/d afstaming...........................................................................................................26
Titel II. Adoptie...................................................................................................................................................47
Hoofdstuk 1. Algemeen.................................................................................................................................47
Hoofdstuk 2. Grondvoorwaarden voor adoptie............................................................................................48
Hoofdstuk 3. Adoptieprocedure....................................................................................................................54
Hoofdstuk 4. Gevolgen v/d gewone adoptie.................................................................................................58
Hoofdstuk 4. Gevolgen v/d volle adoptie......................................................................................................61
Hoofdstuk 5. Herziening v/d adoptie (art. 351 oud BW)...............................................................................62
Hoofdstuk 6. Nieuwe adoptie........................................................................................................................62
Hoofdstuk 7. Vaststelling v/d afstamming na adoptie (art. 350 oud BW).....................................................63
Hoofdstuk 8. Omzetting van gewone adoptie in volle adoptie.....................................................................64
Titel III. Beschermingsstatuten voor minderjarigen...........................................................................................64
Hoofdstuk 1. IVRK..........................................................................................................................................64
Hoofdstuk 2. Handelings(on)bekwaamheid v/d minderjarige......................................................................65
Hoofdstuk 3. Ouderlijk gezag.........................................................................................................................67
Hoofdstuk 4. Pleegouders..............................................................................................................................74
Hoofdstuk 5. Broers en zussen......................................................................................................................78
Hoofdstuk 6. Voogdij......................................................................................................................................78
Hoofdstuk 7. Pleegvoogdij.............................................................................................................................81
Hoofdstuk 8. Ontvoogding.............................................................................................................................82
Titel IV. Beschermde meerderjarigen.................................................................................................................84
Hoofdstuk 1. Publiekrechtelijke maatregelen houdende vrijheidsberoving.................................................85
Hoofdstuk 2. Privaatrechtelijke bescherming................................................................................................86




1

,DEEL I. VERTICALE RELATIES
Titel I. Afstamming
Hoofdstuk 1. Algemeen
1. Begrip en grondslagen
Verschillende betekenissen v/h begrip
 Algemeen => bloedverwantschap (grondslag moederschap = bevalling >< grondslag vaderschap =
biologische band (genetische verwantschap tussen man en kind))
 Bijzonder => ouderschap (individuele betekenis)

Biologische vs. juridische afstamming
 In de les: juridisch vastgestelde oorspronkelijke afstamming
 Biologische afstamming wordt niet altijd juridisch vertaald (uitzondering: moederschap)
o Soms mag de biologische afstamming niet juridisch vertaald worden (vb. kind
verwekken bij zus => incestueuze afstamming => afstammingsband mag juridisch niet vertaald
worden; vb. kind verwekken met dochter van 14 jaar)
 Juridische afstamming heeft niet altijd een biologische grondslag (vb. vaststellen van niet-
biologisch vaderschap) (vb. kind geboren binnen huwelijk moeder = echtgenoot is automatisch de
vader (vaderschapsregel). Dit wil niet zeggen dat je het kind automatisch verwekt hebt)
 Wanneer deze niet samensporen, krijgen we zaken rond afstamming (vb. betwisting v/e
vaderlijke erkenning)


Verschillende grondslagen voor juridische afstamming
 Bloedband tussen ouder en kind (= biologische realiteit)
o Belangrijkste grondslag
o Bij betwisting = bewijzen dat er geen biologische grondslag is
 Sociaal gedrag als ouder (= bezit van staat)
o Ouderschap bewijzen door gedrag en ook verhinderen dat een bestaande juridische
afstammingsband betwist wordt
 Wil of intentie om ouder te worden (= volitieve realiteit)
o Grondslag meemoederschap

Belang v/h kind (collectief om in een bepaalde procedure de voorrang te geven a/e bepaalde grondslag;
belang meerderjarig kind (vb. Zaak Boël))
 Functie afstammingsrecht = kind ouders geven + ouders krijgen rechten en plichten
 Wie is het best geplaatst om het kind op te voeden? Normaal = biologische ouders
 Wat determineerd? Biologische of juridische band?
o Biologisch ouderschap = gegeven
o Sociaal ouderschap = sociaal feit
o Intentioneel ouderschap
 Cumul van ouderschap is mogelijk

Elke wetgevende hervorming biedt een nieuw evenwicht
 GwH speelt voor een stuk wetgever => prof vindt dat de politiek een belangrijkere rol speelt
 Het recht is niet alleen de wetgeving, maar ook de hoogste rechtspraak


2

, Diverse gevolgen
Gekoppeld a/e juridisch vastgestelde afstammingsband:
 Familienaam: rechtstreeks gevolg v/d oorspronkelijke afstamming
 Erfrecht: juridisch vastgestelde oorspronkelijke afstammingsband
 Alimentatie: ouderschap o.g.v. juridisch vastgestelde afstammingsband
 Ouderlijk gezag: juridisch vastgestelde oorspronkelijke of adoptieve afstammingsband
o Momenteel: niet mogelijk zonder oorspronkelijk of adoptieve afstamming
 …

Afstamming vs. adoptie
Afstamming Adoptie
Declaratief van aard = bevestigt iets wat altijd Constitutief van aard = vestigt iets nieuws
heeft bestaan (werkt terug tot de verwekking (vestigt iets wat voor de adoptie niet bestond –
v/h kind – retroactief, vader wordt vermoed beperkte retroactiviteit, werkt terug tot de
vanaf de verwekking de vader te zien) neerlegging v/h verzoekschrift tot adoptie)

Als een man een kind erkent, wordt hij vermoed
de vader te zijn vanaf de verwekking v/h kind
Biologisch concept Socio-affectief concept = adoptie geeft ouders
a/e kind => ouders moeten voor kind zorgen
Laatste onderscheid is relatief


2. Openbaar karakter v/h afstammingsrecht
Afstammingsrecht raakt integraal de openbare orde
 Betreft de staat v/d persoon in de familie (ouder-kindrelatie)
 Men kan er niet van afwijken bij overeenkomst (bv. draagmoederschapscontract in strijd met de
inhoud v/d artikelen 312-333 oud BW = nietig)
o Gevolg: absolute nietigheid


3. Bloed- en aanverwanten
3.1 Bloedverwanten
2 soorten:
In rechte lijn = stammen van elkaar af (bv. uw vader, grootvader, overgrootvader…)
 In stamboom = verticaal
o Descendenten = naar beneden
o Ascendenten = naar boven

In de zijlijn = hebben een gemeenschappelijke stamouder (bv. uw broer of zus, oom, tante, neef of nicht)
 In stamboom = horizontaal
o Collateralen

Bestaat er een recht om zijn bloedverwanten te kennen? Het recht op afstammingsinformatie is in
België niet consistent gewaarborgd (deels geregeld, maar niet volledig)
 MBV-wet (2007)

3