Begrippenlijst
Hoofdstuk 1: Inleiding
Begrip Uitleg
ontwikkelingspsychologie de wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit van
levenslooppsychologie conceptie tot aan de dood
ontwikkelen het veranderen van een aanwezige structuur (ont-wikkelt, ont-vouwt,
ont-plooit), dus een persoon in zijn geheel: lichaam en geest
gedragsverandering de verandering in de manier waarop iemand zich gedraagt
continue verandering de gedragsverandering of ontwikkeling gebeurt geleidelijk aan
discontinue verandering de gedragsverandering of ontwikkeling gebeurt in aparte stappen of
stadia
kritieke periode specifieke periode in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis
de grootste consequenties heeft
gevoelige periode periode waarin bepaalde vermogens optimaal naar voor komen
nature eigenschappen, vermogens en capaciteiten geërfd van de ouders. Het
omvat elke factor die het resultaat is van het geleidelijk ontvouwen van
voorbestemde genetische informatie
nurture omgevingsinvloeden die bepalend zijn voor ons gedrag. Ze kunnen van
biologisch of sociale aard zijn of het resultaat van maatschappelijke
factoren
ontwikkeling een dynamisch proces dat altijd verder gaat en vorm krijgt door een
complex netwerk van biologische, psychologische en sociale invloeden
multi-dimensioneel op verschillende domeinen, met interactie tussen deze domeinen
multi-directioneel ontwikkeling van vaardigheden is niet oneindig; er is telkens een toe-
en afname van vaardigheden en kennis op verschillende domeinen
plastisch wat te maken heeft met het creëren van een vorm; waarvan de vorm
kan worden veranderd, kneedbaar
cohort groep mensen die rond dezelfde leeftijd op dezelfde plek is geboren
normatieve effecten gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep
normatieve gebeurtenissen op dezelfde manier voltrekken
niet-normatieve specifieke, atypische gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van
gebeurtenissen een specifiek persoon op een tijdstip dat zulke gebeurtenissen de
meeste andere mensen niet overkomen
Lichamelijke ontwikkeling de ontwikkeling die het menselijk lichaam doormaakt
Motorische ontwikkeling het proces waarbij een kind zijn spieren leert beheersen en gebruiken
Perceptuele ontwikkeling een integraal element van ontwikkeling van de vroege kinderjaren. Het
is een essentiële vaardigheid is nodig voor het verzamelen, organiseren
en interpreteren van informatie over iemands omgeving
Sociaal-emotionele de ontwikkeling van een eigen persoonlijkheid, overeenkomstig met
ontwikkeling verwachtingen en gedragingen uit de sociale context
,Cognitie(f) wat te maken heeft met kennen of leren kennen; mentale processen bij
leren, waarnemen, herinneren, denken etc.
Affectie(f) gevoelens van genegenheid of liefde; wat te maken heeft met het
gevoelsleven
Verbaal in woorden; wat met woorden te maken heeft
Moreel in overeenstemming met de heersende overtuiging en gedragsregels
voor wat goed en netjes is en wat niet, zedelijk
Persoonlijkheidsontwikkeling de ontwikkeling van gedragingen en karaktereigenschappen waardoor
iemand tot een bepaald individu wordt
Ontwikkelingsdomein een deelgebied in de persoon van het kind, waarvan we de
ontwikkeling willen stimuleren dor het scheppen van rijke
ervaringskansen
Ontwikkelingsfase het stadium binnenin de ontwikkeling waarin het kind zit
Generatie al de individuen van eenzelfde trap in een voortplantingsreeks, mensen
of dieren van ongeveer dezelfde leeftijd die tegelijk leven
Horizontale samenhang de samenhang tussen ontwikkelingsgebieden binnen één
ontwikkelingsfase
Verticale samenhang de samenhang over de verschillende leeftijdsfasen binnen één
ontwikkelingsdomein
psychodynamisch een deelgebied van psychotherapie, die is gewijd aan de behandeling
perspectief van psychische en emotionele stoornissen, of onderbrekingen
behavioristisch perspectief een theorie waarin de gedragsreacties verklaard worden door
leerprocessen
cognitief perspectief de nadruk ligt op mentale processen zoals geheugen, perceptie
(waarneming) en denken als vormen van informatieverwerking
contextueel perspectief de geestelijke gezondheid met het vermogen om een evenwicht te
vinden tussen de eigen behoefte en die van de ander
evolutionaire psychologie psychologische aspecten van de menselijke geest en menselijk gedrag
vanuit het oogpunt van de evolutietheorie verklaard
Hoofdstuk 2: De prenatale ontwikkeling
Begrip Uitleg
moederkoek ‘doorgeefluik’ tussen de moeder en de foetus waardoor voeding en
, placenta zuurstof via de navelstreng wordt geleverd
navelstreng zorgt voor de verbinding tussen enerzijds de ongeboren baby en
anderzijds het lichaam van de moeder, meer in het bijzonder de
moederkoek
vruchtzak omgeeft het kind en is volledig gevuld met vruchtwater. Het zorgt ervoor
dat het kind veilig geborgen zit, beschermd voor de buitenwereld, tot aan
de geboorte
zygote bevruchte eicel
embryo een wezen in het eerste stadium van de ontwikkeling na de bevruchting
organogenese de ontwikkeling van de orgaansystemen
foetus het mens of dier in de buik van de moeder voor het geboren wordt
(vanaf week 40)
zwangerschapshaptonomie tijdens de zwangerschap proberen de ouders al een relatie met hun baby
te bouwen. De aanstaande ouders wordt aangeleerd hoe ze met hun
handen contact met de baby kunnen leggen en met hem kunnen spelen
miskraam vindt plaats wanneer de zwangerschap eindigt voordat het ontwikkelde
spontane abortus kind buiten de baarmoeder kan overleven. Het embryo laat los van de
baarmoederwand en wordt uitgestoten
abortus een medische ingreep waarbij een moeder er vrijwillig voor kiest om de
zwangerschap te beëindigen
onvruchtbaarheid het onvermogen om zwanger te worden (na 12 tot 18 maanden
infertiliteit proberen)
kunstmatige inseminatie een procedure waarbij de zaadcellen van een man door een arts direct in
de baarmoederhals van een vrouw worden geplaatst
in-vitrofertilisatie (IVF) een procedure waarbij een aantal eicellen uit de eierstokken van een
moeder worden verwijderd, waarna ze in een laboratorium bevrucht
worden door zaadcellen van een man
draagmoeder een vrouw die heeft toegezegd een kind te dragen als de moeder die de
donoreitjes levert niet zwanger kan worden
genetisch adviseur helpt mensen omgaan met problemen die verband houden met erfelijke
en genetische stoornissen
prenatale consultatie een bezoek aan de huisarts tijdens de 4 e tot 8e maand van de
zwangerschap waar er gepraat wordt over het verloop van de
zwangerschap, eventueel over wanneer u zich niet aan de regels hebt
gehouden (alcoholgebruik bijvoorbeeld), en u krijgt informatie over
zwangerschapscursussen
echografie de ontwikkeling van het embryo en de foetus kan worden nagegaan met
behulp van niet-hoorbare geluidsgolven die door de buikwand van de
moeder heen dringen en teruggekaatst worden door de lichaamsdelen
van de foetus
nekplooimeting echografisch onderzoek van de foetus, tussen de 11 e en 14e week van de
zwangerschap, waarbij de dikte van de nekplooi wordt gemeten
tripletest schat of heet risico op een kindje met Downsyndroom of met een open
Hoofdstuk 1: Inleiding
Begrip Uitleg
ontwikkelingspsychologie de wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit van
levenslooppsychologie conceptie tot aan de dood
ontwikkelen het veranderen van een aanwezige structuur (ont-wikkelt, ont-vouwt,
ont-plooit), dus een persoon in zijn geheel: lichaam en geest
gedragsverandering de verandering in de manier waarop iemand zich gedraagt
continue verandering de gedragsverandering of ontwikkeling gebeurt geleidelijk aan
discontinue verandering de gedragsverandering of ontwikkeling gebeurt in aparte stappen of
stadia
kritieke periode specifieke periode in de ontwikkeling waarin een bepaalde gebeurtenis
de grootste consequenties heeft
gevoelige periode periode waarin bepaalde vermogens optimaal naar voor komen
nature eigenschappen, vermogens en capaciteiten geërfd van de ouders. Het
omvat elke factor die het resultaat is van het geleidelijk ontvouwen van
voorbestemde genetische informatie
nurture omgevingsinvloeden die bepalend zijn voor ons gedrag. Ze kunnen van
biologisch of sociale aard zijn of het resultaat van maatschappelijke
factoren
ontwikkeling een dynamisch proces dat altijd verder gaat en vorm krijgt door een
complex netwerk van biologische, psychologische en sociale invloeden
multi-dimensioneel op verschillende domeinen, met interactie tussen deze domeinen
multi-directioneel ontwikkeling van vaardigheden is niet oneindig; er is telkens een toe-
en afname van vaardigheden en kennis op verschillende domeinen
plastisch wat te maken heeft met het creëren van een vorm; waarvan de vorm
kan worden veranderd, kneedbaar
cohort groep mensen die rond dezelfde leeftijd op dezelfde plek is geboren
normatieve effecten gebeurtenissen die zich voor de meeste individuen binnen een groep
normatieve gebeurtenissen op dezelfde manier voltrekken
niet-normatieve specifieke, atypische gebeurtenissen die plaatsvinden in het leven van
gebeurtenissen een specifiek persoon op een tijdstip dat zulke gebeurtenissen de
meeste andere mensen niet overkomen
Lichamelijke ontwikkeling de ontwikkeling die het menselijk lichaam doormaakt
Motorische ontwikkeling het proces waarbij een kind zijn spieren leert beheersen en gebruiken
Perceptuele ontwikkeling een integraal element van ontwikkeling van de vroege kinderjaren. Het
is een essentiële vaardigheid is nodig voor het verzamelen, organiseren
en interpreteren van informatie over iemands omgeving
Sociaal-emotionele de ontwikkeling van een eigen persoonlijkheid, overeenkomstig met
ontwikkeling verwachtingen en gedragingen uit de sociale context
,Cognitie(f) wat te maken heeft met kennen of leren kennen; mentale processen bij
leren, waarnemen, herinneren, denken etc.
Affectie(f) gevoelens van genegenheid of liefde; wat te maken heeft met het
gevoelsleven
Verbaal in woorden; wat met woorden te maken heeft
Moreel in overeenstemming met de heersende overtuiging en gedragsregels
voor wat goed en netjes is en wat niet, zedelijk
Persoonlijkheidsontwikkeling de ontwikkeling van gedragingen en karaktereigenschappen waardoor
iemand tot een bepaald individu wordt
Ontwikkelingsdomein een deelgebied in de persoon van het kind, waarvan we de
ontwikkeling willen stimuleren dor het scheppen van rijke
ervaringskansen
Ontwikkelingsfase het stadium binnenin de ontwikkeling waarin het kind zit
Generatie al de individuen van eenzelfde trap in een voortplantingsreeks, mensen
of dieren van ongeveer dezelfde leeftijd die tegelijk leven
Horizontale samenhang de samenhang tussen ontwikkelingsgebieden binnen één
ontwikkelingsfase
Verticale samenhang de samenhang over de verschillende leeftijdsfasen binnen één
ontwikkelingsdomein
psychodynamisch een deelgebied van psychotherapie, die is gewijd aan de behandeling
perspectief van psychische en emotionele stoornissen, of onderbrekingen
behavioristisch perspectief een theorie waarin de gedragsreacties verklaard worden door
leerprocessen
cognitief perspectief de nadruk ligt op mentale processen zoals geheugen, perceptie
(waarneming) en denken als vormen van informatieverwerking
contextueel perspectief de geestelijke gezondheid met het vermogen om een evenwicht te
vinden tussen de eigen behoefte en die van de ander
evolutionaire psychologie psychologische aspecten van de menselijke geest en menselijk gedrag
vanuit het oogpunt van de evolutietheorie verklaard
Hoofdstuk 2: De prenatale ontwikkeling
Begrip Uitleg
moederkoek ‘doorgeefluik’ tussen de moeder en de foetus waardoor voeding en
, placenta zuurstof via de navelstreng wordt geleverd
navelstreng zorgt voor de verbinding tussen enerzijds de ongeboren baby en
anderzijds het lichaam van de moeder, meer in het bijzonder de
moederkoek
vruchtzak omgeeft het kind en is volledig gevuld met vruchtwater. Het zorgt ervoor
dat het kind veilig geborgen zit, beschermd voor de buitenwereld, tot aan
de geboorte
zygote bevruchte eicel
embryo een wezen in het eerste stadium van de ontwikkeling na de bevruchting
organogenese de ontwikkeling van de orgaansystemen
foetus het mens of dier in de buik van de moeder voor het geboren wordt
(vanaf week 40)
zwangerschapshaptonomie tijdens de zwangerschap proberen de ouders al een relatie met hun baby
te bouwen. De aanstaande ouders wordt aangeleerd hoe ze met hun
handen contact met de baby kunnen leggen en met hem kunnen spelen
miskraam vindt plaats wanneer de zwangerschap eindigt voordat het ontwikkelde
spontane abortus kind buiten de baarmoeder kan overleven. Het embryo laat los van de
baarmoederwand en wordt uitgestoten
abortus een medische ingreep waarbij een moeder er vrijwillig voor kiest om de
zwangerschap te beëindigen
onvruchtbaarheid het onvermogen om zwanger te worden (na 12 tot 18 maanden
infertiliteit proberen)
kunstmatige inseminatie een procedure waarbij de zaadcellen van een man door een arts direct in
de baarmoederhals van een vrouw worden geplaatst
in-vitrofertilisatie (IVF) een procedure waarbij een aantal eicellen uit de eierstokken van een
moeder worden verwijderd, waarna ze in een laboratorium bevrucht
worden door zaadcellen van een man
draagmoeder een vrouw die heeft toegezegd een kind te dragen als de moeder die de
donoreitjes levert niet zwanger kan worden
genetisch adviseur helpt mensen omgaan met problemen die verband houden met erfelijke
en genetische stoornissen
prenatale consultatie een bezoek aan de huisarts tijdens de 4 e tot 8e maand van de
zwangerschap waar er gepraat wordt over het verloop van de
zwangerschap, eventueel over wanneer u zich niet aan de regels hebt
gehouden (alcoholgebruik bijvoorbeeld), en u krijgt informatie over
zwangerschapscursussen
echografie de ontwikkeling van het embryo en de foetus kan worden nagegaan met
behulp van niet-hoorbare geluidsgolven die door de buikwand van de
moeder heen dringen en teruggekaatst worden door de lichaamsdelen
van de foetus
nekplooimeting echografisch onderzoek van de foetus, tussen de 11 e en 14e week van de
zwangerschap, waarbij de dikte van de nekplooi wordt gemeten
tripletest schat of heet risico op een kindje met Downsyndroom of met een open
