Samenvatting Traumasensitief lesgeven:
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Trauma en veerkracht bij kinderen: .................................................................................. 9
1.1 Wat is trauma: ........................................................................................................................ 9
Definitie: ......................................................................................................................................... 9
Niet alles resulteert in een trauma: ................................................................................................ 9
1.2 Wat is veerkracht: ........................................................................................................................ 9
Definitie: ......................................................................................................................................... 9
Veerkracht kan ontwikkeld worden: .............................................................................................. 9
1.3 Vormen van een trauma: ........................................................................................................ 9
Interpersoonlijk trauma: ................................................................................................................ 9
Secundair trauma: ........................................................................................................................ 10
1.4 Onderzoek naar meegemaakte ingrijpende gebeurtenissen bij basisschoolleerlingen: ....... 10
1.5 Uitingen van gedrag: .................................................................................................................. 10
1.6 PTSS: ........................................................................................................................................... 10
Definitie: Post Traumatische Stress Stoornis ................................................................................ 10
PTSS bij kinderen: ......................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 2: Mogelijke oorzaken van een trauma: ............................................................................. 12
2.1 Trauma door kindermishandeling: ............................................................................................. 12
Definitie: ....................................................................................................................................... 12
Hoe vaak komt het voor: .............................................................................................................. 12
Vormen van Kindermishandeling: ................................................................................................ 12
Risicofactoren bij ouders: ............................................................................................................. 13
Risicofactoren gezinssamenstelling: ............................................................................................. 13
Wijk: ............................................................................................................................................. 13
Risicofactoren bij kinderen: .......................................................................................................... 13
Beschermende factoren bij ouders: ............................................................................................. 13
Beschermende factoren kinderen: ............................................................................................... 14
Beschermende factoren gezin: ..................................................................................................... 14
Beschermende factoren omgeving: .............................................................................................. 14
2.2 Trauma bij Nieuwkomers: .......................................................................................................... 14
Hebben soms geen afscheid kunnen nemen van omgeving en dierbaren! .................................. 14
Soms gevlucht zonder ouders ...................................................................................................... 14
Soms zelf geweld meegemaakt of getuige geweest van geweld. ................................................. 14
Stress-soorten hangen samen met: .............................................................................................. 14
Nieuwkomers midden en oost Europese landen: ......................................................................... 15
2.3 Trauma door opgroeien in armoede: ......................................................................................... 15
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Grote bron van stress voor gezinnen: .......................................................................................... 15
Wie lopen dit risico/waardoor groter risico: ................................................................................ 15
Uitwerking bij kinderen: ............................................................................................................... 15
Uitwerking bij ouders: .................................................................................................................. 15
2.4 Trauma door racisme: ................................................................................................................ 16
Wat is racisme: ............................................................................................................................. 16
Kan resulteren in: ......................................................................................................................... 16
Microagressie: .............................................................................................................................. 16
Kan ook gebeuren als kinderen getuigen zijn van deze vorm van racisme ................................... 16
2.5 Trauma bij kinderen met een (verstandelijke) beperking: .......................................................... 16
Grotere kans op een ingrijpende ervaring: ................................................................................... 16
Risico op traumaklachten: ............................................................................................................ 17
2.6 Trauma bij jonge kinderen:......................................................................................................... 17
Wordt vaak onderkend!: .............................................................................................................. 17
Kinderen kunnen in de buik al dingen meemaken en die opslaan: .............................................. 17
Meer kans om slachtoffer te worden van mishandeling: ............................................................. 17
Bij geen of onjuiste behandeling kunnen kinderen chronische klachten ontwikkelen!: ............... 17
Zelfde symptomen als volwassenen, sommige uiten zich anders: ............................................... 17
2.7 Optelsom van stressoren: ........................................................................................................... 17
Gevolg: ......................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: De ontwikkeling van de hersenen: .................................................................................. 18
3.1 Ervaringen vormen de hersenen ................................................................................................ 18
Neurale verbindingen: informatie uitwisselen tussen de hersenhelften ...................................... 18
Hersenontwikkeling: ..................................................................................................................... 18
Serve and returninteracties: ......................................................................................................... 18
3.2 Belang herhaling en vaste routines: ........................................................................................... 18
Omgeving is van invloed op de ontwikkeling: .............................................................................. 18
Herhaling van de ervaring zorg voor ............................................................................................ 18
Door nieuwe ervaringen worden nieuwe paden gevormd ........................................................... 18
3.3 Structuur van de hersenen: ........................................................................................................ 19
Hersenstam: ................................................................................................................................. 19
Limbisch gebied: ........................................................................................................................... 19
De cortex: ..................................................................................................................................... 19
3.4 Samenwerking tussen de verschillende delen van de hersenen: ............................................... 20
Informatie gaat van onder naar boven in de hersenen: ............................................................... 20
Netwerken als wegen in verbinding met elkaar ........................................................................... 20
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Werkt samen met andere biologische systemen: ........................................................................ 20
Systemen in verbinding onlosmakelijk met elkaar verbonden ..................................................... 20
Vermogen om eigen gedrag, emoties en gedachten te reguleren, hangt af met kwaliteit van
neurale integratie. ........................................................................................................................ 20
3.5 Zelfregulatie ............................................................................................................................... 20
Het leren begint in de vroegste ontwikkeling ............................................................................... 20
Later leer je verbanden leggen tussen je gevoel, gedachten en gedrag. ...................................... 20
Voorwaarde om tot leren te kunnen komen ................................................................................ 20
3.6 Gehechtheid: .............................................................................................................................. 21
Gehechtheidsgedrag=zoeken naar contact met hechtingsfiguur: ................................................ 21
Duurzame en emotionele band die kind opbouwt met ouder ..................................................... 21
Veilige hechting=beschermende belangrijke factor in de ontwikkeling! ...................................... 21
Voorwaarden voor veilige gehechtheid ........................................................................................ 21
Hoofdstuk 4: Effecten van trauma en toxische stress op de ontwikkeling van kinderen: .................... 22
4.1 Verschillende soorten stress en stressreacties: .......................................................................... 22
Positieve stress: ............................................................................................................................ 22
Negatieve stress: .......................................................................................................................... 22
Verdraagbare stress: .................................................................................................................... 22
Neutrale prikkels worden triggers ................................................................................................ 22
4.2 Stressreacties: ............................................................................................................................ 23
Amygdala:..................................................................................................................................... 23
Hyper-arousel: .............................................................................................................................. 23
Hypo-arousel: ............................................................................................................................... 24
Dissociatie: ................................................................................................................................... 24
Zorgen beide voor uitschakeling bovenste hersenhelften: .......................................................... 24
4.2.3 Window of tolerance: .............................................................................................................. 25
4.3 Hersenen in overlevingsstand: ................................................................................................... 25
Stressreactie houdt aan als er steeds stresservaring is en steun vertrouwde volwassene die helpt
bij verwerking blijft uit, of wanneer volwassene veroorzaker is van de stress: ............................ 25
Toxische stress: ............................................................................................................................ 25
4.4 Negatieve uitwerking op de cognitieve functies:........................................................................ 26
Gebrekkige executieve functies, dus moeite met de volgende zaken: ......................................... 26
Gebrekkige geheugenfuncties: ..................................................................................................... 26
Gebrekkig functioneren in de taal: ............................................................................................... 26
Leiden later weer tot: ................................................................................................................... 26
4.5 Gebrekkige zelfregulatie: (gevolg van 4.4) ................................................................................. 26
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Definitie zelfregulatie: .................................................................................................................. 26
Zelfregulatie en ontwikkeling: ...................................................................................................... 26
4.6 Onveilige gehechtheid: ............................................................................................................... 27
Ouders zonder veilige hechting = lastiger om kind veilig te laten hechten! ................................. 27
Vermijdende hechtingsstijl: .......................................................................................................... 27
Ambivalente hechtingsstijl: .......................................................................................................... 27
Gedesorganiseerde gehechtheid: ................................................................................................. 27
4.7 De onzichtbare koffer: ................................................................................................................ 28
Alle ervaringen die kind opdoet, zitten hierin .............................................................................. 28
Bij getraumatiseerde kinderen gevuld met negativiteit: .............................................................. 28
Wat je zegt of doet, roept reactie op vanuit dingen uit de koffer: ............................................... 28
Hebben weinig vertrouwen in de toekomst: ................................................................................ 28
Wat kun je zoal aan gedragingen zien: ......................................................................................... 28
Hoe kun je als leerkracht helpen de koffer opnieuw te vullen: .................................................... 29
4.8 Moeite met metalliseren: ........................................................................................................... 29
Of kind het leert, hangt ook af van de ouders: ............................................................................. 29
Ouder die taal inzetten als instrument om gedrag te controleren: .............................................. 29
Door chronische stress ander functioneren waardoor brein dit niet goed kan ontwikkelen ....... 29
Kind kan stilstaan bij emoties ook vermijden door een trauma! .................................................. 29
Wat merk je in de klas: ................................................................................................................. 29
Hoofdstuk 5: Kijken door een traumabril: ............................................................................................ 30
5.1 Trauma herkennen: .................................................................................................................... 30
Welk gedrag kun je tegenkomen: ................................................................................................. 30
Wat kun je doen als school om het te leren herkennen: .............................................................. 30
Durf met ouders in gesprek te gaan: ............................................................................................ 30
Durf met kinderen te praten over thuis: ...................................................................................... 30
Kinderen steunen: ........................................................................................................................ 31
5.2 Trauma erkennen: Gedrag van getraumatiseerde kinderen door een traumabril bekijken: ...... 31
Gedrag heeft hen geholpen om te overleven in de stresssituatie. Daarom eigen gemaakt: ........ 31
Koppel het gedrag los. Het is een onvermogen!!! ........................................................................ 31
Erken dat een kind zich onveilig voelt! ......................................................................................... 31
5.3 De ijsberg en de GGG-driehoek: ................................................................................................. 31
De onzichtbare koffer is hierbij van belang: ................................................................................. 31
De GGG-driehoek ......................................................................................................................... 31
5.4 Nieuwe verbindingen aanleggen in de hersenen: ...................................................................... 32
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Door positieve ervaringen, herstellende ervaringen kunnen nieuwe verbindingen worden
gevormd: ...................................................................................................................................... 32
Babytijd=sensitieve periode: ........................................................................................................ 32
Window of tolerance vergroten: .................................................................................................. 33
Veerkracht van kinderen vergroten: ............................................................................................ 33
Door traumasensitief lesgeven bereik je veel bij kinderen: .......................................................... 33
5.5 Ondersteuning bij het leren: ...................................................................................................... 33
Stress belemmert het leren: ......................................................................................................... 33
Help door zelf kalm te blijven: ...................................................................................................... 33
Waar moet op gelet worden m.b.t. de leerstof: ........................................................................... 34
Structuur in de dag is belangrijk: .................................................................................................. 34
Aanpassingen in de omgeving: ..................................................................................................... 34
Aanpassing in het geven van feedback: ........................................................................................ 35
5.6 Weerstand tegen trauma sensitieve benadering: ...................................................................... 35
Kinderen moeten alle invloed kunnen uitoefenen: ...................................................................... 35
Als jij kinderen met een trauma niet zo benadert, kunnen ze niet tot leren komen! ................... 35
Omslag in het denken nodig: ........................................................................................................ 35
Hoofdstuk 6: Veiligheid en relaties: ..................................................................................................... 36
6.1 Relaties met de leerling verbeteren: .......................................................................................... 36
Waar zorgt het voor: .................................................................................................................... 36
Voor getraumatiseerd kind is een volwassene onbetrouwbaar: .................................................. 36
Beïnvloeden van de relatie (positief):........................................................................................... 36
Kracht van non-verbale communicatie:........................................................................................ 36
6.2 Relaties tussen kinderen onderling verbeteren: ......................................................................... 37
Hoe verbeter je de relaties tussen kinderen: ............................................................................... 37
6.3 De onzichtbare koffer opnieuw inpakken: .................................................................................. 37
Hoe pak je de onzichtbare koffer opnieuw in: .............................................................................. 37
Schaamte maakt het lastig om de koffer opnieuw in te pakken:.................................................. 38
Kinderen met de overtuiging ‘Ik kan niks’: ................................................................................... 38
6.4 Verwachtingen van kinderen behouden: ................................................................................... 38
Waarom en hoe houd je hoge verwachtingen van kinderen: ....................................................... 38
6.5 Aansluiten bij interesses en talenten: ........................................................................................ 39
6.6 Sociale vaardigheden vergroten: ................................................................................................ 39
Eerst verbanden zien tussen gedrag en de stress: ........................................................................ 39
Eerst basale vaardigheden vergroten: .......................................................................................... 39
Nodig ter voorkoming van pesten: ............................................................................................... 39
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Trauma en veerkracht bij kinderen: .................................................................................. 9
1.1 Wat is trauma: ........................................................................................................................ 9
Definitie: ......................................................................................................................................... 9
Niet alles resulteert in een trauma: ................................................................................................ 9
1.2 Wat is veerkracht: ........................................................................................................................ 9
Definitie: ......................................................................................................................................... 9
Veerkracht kan ontwikkeld worden: .............................................................................................. 9
1.3 Vormen van een trauma: ........................................................................................................ 9
Interpersoonlijk trauma: ................................................................................................................ 9
Secundair trauma: ........................................................................................................................ 10
1.4 Onderzoek naar meegemaakte ingrijpende gebeurtenissen bij basisschoolleerlingen: ....... 10
1.5 Uitingen van gedrag: .................................................................................................................. 10
1.6 PTSS: ........................................................................................................................................... 10
Definitie: Post Traumatische Stress Stoornis ................................................................................ 10
PTSS bij kinderen: ......................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 2: Mogelijke oorzaken van een trauma: ............................................................................. 12
2.1 Trauma door kindermishandeling: ............................................................................................. 12
Definitie: ....................................................................................................................................... 12
Hoe vaak komt het voor: .............................................................................................................. 12
Vormen van Kindermishandeling: ................................................................................................ 12
Risicofactoren bij ouders: ............................................................................................................. 13
Risicofactoren gezinssamenstelling: ............................................................................................. 13
Wijk: ............................................................................................................................................. 13
Risicofactoren bij kinderen: .......................................................................................................... 13
Beschermende factoren bij ouders: ............................................................................................. 13
Beschermende factoren kinderen: ............................................................................................... 14
Beschermende factoren gezin: ..................................................................................................... 14
Beschermende factoren omgeving: .............................................................................................. 14
2.2 Trauma bij Nieuwkomers: .......................................................................................................... 14
Hebben soms geen afscheid kunnen nemen van omgeving en dierbaren! .................................. 14
Soms gevlucht zonder ouders ...................................................................................................... 14
Soms zelf geweld meegemaakt of getuige geweest van geweld. ................................................. 14
Stress-soorten hangen samen met: .............................................................................................. 14
Nieuwkomers midden en oost Europese landen: ......................................................................... 15
2.3 Trauma door opgroeien in armoede: ......................................................................................... 15
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Grote bron van stress voor gezinnen: .......................................................................................... 15
Wie lopen dit risico/waardoor groter risico: ................................................................................ 15
Uitwerking bij kinderen: ............................................................................................................... 15
Uitwerking bij ouders: .................................................................................................................. 15
2.4 Trauma door racisme: ................................................................................................................ 16
Wat is racisme: ............................................................................................................................. 16
Kan resulteren in: ......................................................................................................................... 16
Microagressie: .............................................................................................................................. 16
Kan ook gebeuren als kinderen getuigen zijn van deze vorm van racisme ................................... 16
2.5 Trauma bij kinderen met een (verstandelijke) beperking: .......................................................... 16
Grotere kans op een ingrijpende ervaring: ................................................................................... 16
Risico op traumaklachten: ............................................................................................................ 17
2.6 Trauma bij jonge kinderen:......................................................................................................... 17
Wordt vaak onderkend!: .............................................................................................................. 17
Kinderen kunnen in de buik al dingen meemaken en die opslaan: .............................................. 17
Meer kans om slachtoffer te worden van mishandeling: ............................................................. 17
Bij geen of onjuiste behandeling kunnen kinderen chronische klachten ontwikkelen!: ............... 17
Zelfde symptomen als volwassenen, sommige uiten zich anders: ............................................... 17
2.7 Optelsom van stressoren: ........................................................................................................... 17
Gevolg: ......................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: De ontwikkeling van de hersenen: .................................................................................. 18
3.1 Ervaringen vormen de hersenen ................................................................................................ 18
Neurale verbindingen: informatie uitwisselen tussen de hersenhelften ...................................... 18
Hersenontwikkeling: ..................................................................................................................... 18
Serve and returninteracties: ......................................................................................................... 18
3.2 Belang herhaling en vaste routines: ........................................................................................... 18
Omgeving is van invloed op de ontwikkeling: .............................................................................. 18
Herhaling van de ervaring zorg voor ............................................................................................ 18
Door nieuwe ervaringen worden nieuwe paden gevormd ........................................................... 18
3.3 Structuur van de hersenen: ........................................................................................................ 19
Hersenstam: ................................................................................................................................. 19
Limbisch gebied: ........................................................................................................................... 19
De cortex: ..................................................................................................................................... 19
3.4 Samenwerking tussen de verschillende delen van de hersenen: ............................................... 20
Informatie gaat van onder naar boven in de hersenen: ............................................................... 20
Netwerken als wegen in verbinding met elkaar ........................................................................... 20
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Werkt samen met andere biologische systemen: ........................................................................ 20
Systemen in verbinding onlosmakelijk met elkaar verbonden ..................................................... 20
Vermogen om eigen gedrag, emoties en gedachten te reguleren, hangt af met kwaliteit van
neurale integratie. ........................................................................................................................ 20
3.5 Zelfregulatie ............................................................................................................................... 20
Het leren begint in de vroegste ontwikkeling ............................................................................... 20
Later leer je verbanden leggen tussen je gevoel, gedachten en gedrag. ...................................... 20
Voorwaarde om tot leren te kunnen komen ................................................................................ 20
3.6 Gehechtheid: .............................................................................................................................. 21
Gehechtheidsgedrag=zoeken naar contact met hechtingsfiguur: ................................................ 21
Duurzame en emotionele band die kind opbouwt met ouder ..................................................... 21
Veilige hechting=beschermende belangrijke factor in de ontwikkeling! ...................................... 21
Voorwaarden voor veilige gehechtheid ........................................................................................ 21
Hoofdstuk 4: Effecten van trauma en toxische stress op de ontwikkeling van kinderen: .................... 22
4.1 Verschillende soorten stress en stressreacties: .......................................................................... 22
Positieve stress: ............................................................................................................................ 22
Negatieve stress: .......................................................................................................................... 22
Verdraagbare stress: .................................................................................................................... 22
Neutrale prikkels worden triggers ................................................................................................ 22
4.2 Stressreacties: ............................................................................................................................ 23
Amygdala:..................................................................................................................................... 23
Hyper-arousel: .............................................................................................................................. 23
Hypo-arousel: ............................................................................................................................... 24
Dissociatie: ................................................................................................................................... 24
Zorgen beide voor uitschakeling bovenste hersenhelften: .......................................................... 24
4.2.3 Window of tolerance: .............................................................................................................. 25
4.3 Hersenen in overlevingsstand: ................................................................................................... 25
Stressreactie houdt aan als er steeds stresservaring is en steun vertrouwde volwassene die helpt
bij verwerking blijft uit, of wanneer volwassene veroorzaker is van de stress: ............................ 25
Toxische stress: ............................................................................................................................ 25
4.4 Negatieve uitwerking op de cognitieve functies:........................................................................ 26
Gebrekkige executieve functies, dus moeite met de volgende zaken: ......................................... 26
Gebrekkige geheugenfuncties: ..................................................................................................... 26
Gebrekkig functioneren in de taal: ............................................................................................... 26
Leiden later weer tot: ................................................................................................................... 26
4.5 Gebrekkige zelfregulatie: (gevolg van 4.4) ................................................................................. 26
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Definitie zelfregulatie: .................................................................................................................. 26
Zelfregulatie en ontwikkeling: ...................................................................................................... 26
4.6 Onveilige gehechtheid: ............................................................................................................... 27
Ouders zonder veilige hechting = lastiger om kind veilig te laten hechten! ................................. 27
Vermijdende hechtingsstijl: .......................................................................................................... 27
Ambivalente hechtingsstijl: .......................................................................................................... 27
Gedesorganiseerde gehechtheid: ................................................................................................. 27
4.7 De onzichtbare koffer: ................................................................................................................ 28
Alle ervaringen die kind opdoet, zitten hierin .............................................................................. 28
Bij getraumatiseerde kinderen gevuld met negativiteit: .............................................................. 28
Wat je zegt of doet, roept reactie op vanuit dingen uit de koffer: ............................................... 28
Hebben weinig vertrouwen in de toekomst: ................................................................................ 28
Wat kun je zoal aan gedragingen zien: ......................................................................................... 28
Hoe kun je als leerkracht helpen de koffer opnieuw te vullen: .................................................... 29
4.8 Moeite met metalliseren: ........................................................................................................... 29
Of kind het leert, hangt ook af van de ouders: ............................................................................. 29
Ouder die taal inzetten als instrument om gedrag te controleren: .............................................. 29
Door chronische stress ander functioneren waardoor brein dit niet goed kan ontwikkelen ....... 29
Kind kan stilstaan bij emoties ook vermijden door een trauma! .................................................. 29
Wat merk je in de klas: ................................................................................................................. 29
Hoofdstuk 5: Kijken door een traumabril: ............................................................................................ 30
5.1 Trauma herkennen: .................................................................................................................... 30
Welk gedrag kun je tegenkomen: ................................................................................................. 30
Wat kun je doen als school om het te leren herkennen: .............................................................. 30
Durf met ouders in gesprek te gaan: ............................................................................................ 30
Durf met kinderen te praten over thuis: ...................................................................................... 30
Kinderen steunen: ........................................................................................................................ 31
5.2 Trauma erkennen: Gedrag van getraumatiseerde kinderen door een traumabril bekijken: ...... 31
Gedrag heeft hen geholpen om te overleven in de stresssituatie. Daarom eigen gemaakt: ........ 31
Koppel het gedrag los. Het is een onvermogen!!! ........................................................................ 31
Erken dat een kind zich onveilig voelt! ......................................................................................... 31
5.3 De ijsberg en de GGG-driehoek: ................................................................................................. 31
De onzichtbare koffer is hierbij van belang: ................................................................................. 31
De GGG-driehoek ......................................................................................................................... 31
5.4 Nieuwe verbindingen aanleggen in de hersenen: ...................................................................... 32
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
, Door positieve ervaringen, herstellende ervaringen kunnen nieuwe verbindingen worden
gevormd: ...................................................................................................................................... 32
Babytijd=sensitieve periode: ........................................................................................................ 32
Window of tolerance vergroten: .................................................................................................. 33
Veerkracht van kinderen vergroten: ............................................................................................ 33
Door traumasensitief lesgeven bereik je veel bij kinderen: .......................................................... 33
5.5 Ondersteuning bij het leren: ...................................................................................................... 33
Stress belemmert het leren: ......................................................................................................... 33
Help door zelf kalm te blijven: ...................................................................................................... 33
Waar moet op gelet worden m.b.t. de leerstof: ........................................................................... 34
Structuur in de dag is belangrijk: .................................................................................................. 34
Aanpassingen in de omgeving: ..................................................................................................... 34
Aanpassing in het geven van feedback: ........................................................................................ 35
5.6 Weerstand tegen trauma sensitieve benadering: ...................................................................... 35
Kinderen moeten alle invloed kunnen uitoefenen: ...................................................................... 35
Als jij kinderen met een trauma niet zo benadert, kunnen ze niet tot leren komen! ................... 35
Omslag in het denken nodig: ........................................................................................................ 35
Hoofdstuk 6: Veiligheid en relaties: ..................................................................................................... 36
6.1 Relaties met de leerling verbeteren: .......................................................................................... 36
Waar zorgt het voor: .................................................................................................................... 36
Voor getraumatiseerd kind is een volwassene onbetrouwbaar: .................................................. 36
Beïnvloeden van de relatie (positief):........................................................................................... 36
Kracht van non-verbale communicatie:........................................................................................ 36
6.2 Relaties tussen kinderen onderling verbeteren: ......................................................................... 37
Hoe verbeter je de relaties tussen kinderen: ............................................................................... 37
6.3 De onzichtbare koffer opnieuw inpakken: .................................................................................. 37
Hoe pak je de onzichtbare koffer opnieuw in: .............................................................................. 37
Schaamte maakt het lastig om de koffer opnieuw in te pakken:.................................................. 38
Kinderen met de overtuiging ‘Ik kan niks’: ................................................................................... 38
6.4 Verwachtingen van kinderen behouden: ................................................................................... 38
Waarom en hoe houd je hoge verwachtingen van kinderen: ....................................................... 38
6.5 Aansluiten bij interesses en talenten: ........................................................................................ 39
6.6 Sociale vaardigheden vergroten: ................................................................................................ 39
Eerst verbanden zien tussen gedrag en de stress: ........................................................................ 39
Eerst basale vaardigheden vergroten: .......................................................................................... 39
Nodig ter voorkoming van pesten: ............................................................................................... 39
Samenvatting | Esmee de Vries | Lesgeven aan getraumatiseerde kinderen | 30 oktober 2023
