Samenvatting
‘Cancer: screening,
diagnosis and
targeted therapy’
Daan Beers
CSI – Q5
,Inhoudsopgave
Cancer: Screening .............................................................................................................................. 3
Immunisatie............................................................................................................................... 3
Screening................................................................................................................................... 3
Leefstijlverbetering .................................................................................................................... 3
Chemopreventie ........................................................................................................................ 3
Screeningscriteria .......................................................................................................................... 3
Cancer: Diagnosis .............................................................................................................................. 5
Positieve voorspellende waarde ..................................................................................................... 5
PVW vs. sensitiviteit................................................................................................................... 5
Negatieve voorspellende waarde ................................................................................................... 5
NVW vs. specificiteit .................................................................................................................. 6
Likelihood ratios............................................................................................................................. 6
Odds en probability ................................................................................................................... 6
Gebruik van likelihood ratio ....................................................................................................... 6
Cancer: Targeted therapy .................................................................................................................. 7
Chemotherapie en de celcyclus....................................................................................................... 7
Wisselwerking tussen de chemotherapie en de tumorbiologie ........................................................ 7
Resistentie tegen behandelingen.................................................................................................... 8
Cellulaire resistentie .................................................................................................................. 8
Klinische resistentie ................................................................................................................. 10
Het kankerstamcelmodel ......................................................................................................... 11
Indeling en werkingsmechanismen van cytostatica ...................................................................... 11
Celdodend door genomische DNA beschadigen ....................................................................... 12
Topo-isomerase-inhibitoren..................................................................................................... 12
Microtubulaire inhibitoren....................................................................................................... 13
Antimetabolieten..................................................................................................................... 14
2
, Cancer: Screening
Screening verschilt van diagnostiek op twee belangrijke punten: screening gebeurt per
definitie bij mensen die klachtenvrij zijn en aan screening ligt geen individuele arts-
patiëntbeslissing ten grondslag, maar een beslissing op populatieniveau. De kans op het
vinden van ziekte is bij ieder gescreend individu per definitie veel kleiner dan bij een individu
met klachten. Bij screening zijn er immers nog geen klachten of symptomen.
Er zijn vier hoofdgroepen klinische preventiemethoden: immunisatie, screening,
leefstijlverbetering en chemopreventie. Alle vier gelden de gehele levensduur.
Immunisatie
Vaccinatie van de jeugd wordt gedaan om verschillende infectieziekten grootschalig tegen te
gaan. Dit gebeurt al vanaf de eerste maanden van het leven van een baby. Ook de HPV-
vaccinatie van adolescente meisjes valt onder vaccinatie. Vaccinatie bij volwassenen komt
vooral voor bij het voorkomen van influenza en hepatitis A en B.
Screening
Bij screening worden asymptomatische ziekte of risicofactoren geïdentificeerd.
Screeningstesten beginnen in de prenatale periode en worden doorgaans het hele leven
uitgevoerd (bevolkingsonderzoeken).
Leefstijlverbetering
Artsen kunnen effectieve gedragsadviezen geven om levensstijlveranderingen te motiveren.
Artsen adviseren patiënten om te stoppen met roken, een voorzichtig dieet te eten, etc.
Hierbij is het belangrijk dat er bewijs is dat de gedragsverandering het risico op een bepaalde
ziekte doet afnemen.
Chemopreventie
Hierbij wordt het gebruik van medicijnen bedoeld om een ziekte te voorkomen. Het wordt
gebruikt om ziekte op relatief jonge leeftijd tegen te gaan (bijvoorbeeld foliumzuur bij
zwangerschap), maar ook op later leeftijd (zoals lage doseringen aspirine om een
myocardinfarct te voorkomen).
Screeningscriteria
1. De desbetreffende aandoening dient een belangrijk gezondheidsprobleem te zijn.
2. Er moet een aanvaarde behandeling zijn voor patiënten met de bevestigde ziekte.
3. Faciliteiten voor diagnose en behandeling moeten beschikbaar zijn.
4. Er moet een herkenbare latente of vroege symptomatische fase zijn.
5. Er moet een passende test of onderzoek zijn.
6. De test moet voor de bevolking aanvaardbaar zijn.
7. De natuurlijke geschiedenis van de aandoening, inclusief ontwikkeling van latente tot
verklaarde ziekte, moet voldoende worden begrepen.
8. Er moet een consistent beleid zijn over wie als patiënt moet worden behandeld.
3
‘Cancer: screening,
diagnosis and
targeted therapy’
Daan Beers
CSI – Q5
,Inhoudsopgave
Cancer: Screening .............................................................................................................................. 3
Immunisatie............................................................................................................................... 3
Screening................................................................................................................................... 3
Leefstijlverbetering .................................................................................................................... 3
Chemopreventie ........................................................................................................................ 3
Screeningscriteria .......................................................................................................................... 3
Cancer: Diagnosis .............................................................................................................................. 5
Positieve voorspellende waarde ..................................................................................................... 5
PVW vs. sensitiviteit................................................................................................................... 5
Negatieve voorspellende waarde ................................................................................................... 5
NVW vs. specificiteit .................................................................................................................. 6
Likelihood ratios............................................................................................................................. 6
Odds en probability ................................................................................................................... 6
Gebruik van likelihood ratio ....................................................................................................... 6
Cancer: Targeted therapy .................................................................................................................. 7
Chemotherapie en de celcyclus....................................................................................................... 7
Wisselwerking tussen de chemotherapie en de tumorbiologie ........................................................ 7
Resistentie tegen behandelingen.................................................................................................... 8
Cellulaire resistentie .................................................................................................................. 8
Klinische resistentie ................................................................................................................. 10
Het kankerstamcelmodel ......................................................................................................... 11
Indeling en werkingsmechanismen van cytostatica ...................................................................... 11
Celdodend door genomische DNA beschadigen ....................................................................... 12
Topo-isomerase-inhibitoren..................................................................................................... 12
Microtubulaire inhibitoren....................................................................................................... 13
Antimetabolieten..................................................................................................................... 14
2
, Cancer: Screening
Screening verschilt van diagnostiek op twee belangrijke punten: screening gebeurt per
definitie bij mensen die klachtenvrij zijn en aan screening ligt geen individuele arts-
patiëntbeslissing ten grondslag, maar een beslissing op populatieniveau. De kans op het
vinden van ziekte is bij ieder gescreend individu per definitie veel kleiner dan bij een individu
met klachten. Bij screening zijn er immers nog geen klachten of symptomen.
Er zijn vier hoofdgroepen klinische preventiemethoden: immunisatie, screening,
leefstijlverbetering en chemopreventie. Alle vier gelden de gehele levensduur.
Immunisatie
Vaccinatie van de jeugd wordt gedaan om verschillende infectieziekten grootschalig tegen te
gaan. Dit gebeurt al vanaf de eerste maanden van het leven van een baby. Ook de HPV-
vaccinatie van adolescente meisjes valt onder vaccinatie. Vaccinatie bij volwassenen komt
vooral voor bij het voorkomen van influenza en hepatitis A en B.
Screening
Bij screening worden asymptomatische ziekte of risicofactoren geïdentificeerd.
Screeningstesten beginnen in de prenatale periode en worden doorgaans het hele leven
uitgevoerd (bevolkingsonderzoeken).
Leefstijlverbetering
Artsen kunnen effectieve gedragsadviezen geven om levensstijlveranderingen te motiveren.
Artsen adviseren patiënten om te stoppen met roken, een voorzichtig dieet te eten, etc.
Hierbij is het belangrijk dat er bewijs is dat de gedragsverandering het risico op een bepaalde
ziekte doet afnemen.
Chemopreventie
Hierbij wordt het gebruik van medicijnen bedoeld om een ziekte te voorkomen. Het wordt
gebruikt om ziekte op relatief jonge leeftijd tegen te gaan (bijvoorbeeld foliumzuur bij
zwangerschap), maar ook op later leeftijd (zoals lage doseringen aspirine om een
myocardinfarct te voorkomen).
Screeningscriteria
1. De desbetreffende aandoening dient een belangrijk gezondheidsprobleem te zijn.
2. Er moet een aanvaarde behandeling zijn voor patiënten met de bevestigde ziekte.
3. Faciliteiten voor diagnose en behandeling moeten beschikbaar zijn.
4. Er moet een herkenbare latente of vroege symptomatische fase zijn.
5. Er moet een passende test of onderzoek zijn.
6. De test moet voor de bevolking aanvaardbaar zijn.
7. De natuurlijke geschiedenis van de aandoening, inclusief ontwikkeling van latente tot
verklaarde ziekte, moet voldoende worden begrepen.
8. Er moet een consistent beleid zijn over wie als patiënt moet worden behandeld.
3
