H1: Geschiedenis, mythes en casuïstiek
1.1 Criminologische psychologie
- Criminologische psychologie:
❖ Onderzoek naar psychologische fenomenen
→ die relevant zijn in de:
▪ Criminologie
▪ Rechtbank
▪ Forensische context
❖ Zeer divers
❖ Verdachten, getuigen, en slachtoffers
❖ Professionals
bv: politie, rechters, advocatuur,…
❖ Crimineel gedrag
❖ Verklaringen van:
▪ Getuigen
▪ Slachtoffers
▪ Verdachten
❖ De relatie tussen ”psychology and crime”
→ kent meerdere namen:
a) Rechtspsychologie
b) Forensische psychologie
c) Criminologische psychologie
→ in dit blok zullen jullie verschillende thema’s vanuit deze disciplines leren
- Onderscheid:
Psychologie Recht
Wetenschappelijke methode A priori methode (logica, redeneren)
(experimenten)
Prospectief = onderzoek om nieuwe Retrospectief = er gebeurd iets en
inzichten te krijgen. mensen gaan kijken hoe dit kon
gebeuren, m’n gaat terugkijken.
bv: moord
Nomotetisch = algemene principes, Idiografisch= specifieke zaak of
ideeën. persoon
bv: hoe het geheugen werkt, hoe
stoornissen ontstaan
- Criminologische psychologie kan gezien worden als een verzamelnaam van
verschillende disciplines
,- Rechtspsychologie vs. forensische psychologie:
Rechtspsychologie Forensische psychologie
Op basis van experimentele Op basis van klinische psychologie
psychologie → meer nadruk op behandeling of
→ komt voort uit psychologen die stoornissen
experimenten gingen doen Bv: psychopathie
bv: hoe mensen daders erkennen
Op basis van empirisch en Op basis van empirisch en
veldonderzoek veldonderzoek
Bv: geheugen, Bv: persoonlijkheid van verdachte,
ooggetuigenidentificatie, PTSS, recidivisme, behandeling
leugendetectie
- Actueel onderwerp:
Don’t fuck with cats
Night Stalker
The innocence files
Michael Jackson
- Steve Titus:
o 12 Oktober, 1980
o Nancy was verkracht
o Ze identificeerde Steve tijdens een (suggestieve) line-up
o Steve werd veroordeeld
o Edward Lee King was de verkrachter
- De zaak “Picasso”:
o Zaak over vermeend misbruik aan basisschool Picasso
o Criminologische psychologische analyse
o Bijna elke week wordt een deel v/d zaak bekeken
→ het college heeft betrekking op dat deel v/d zaak
1.2 Experimenteel onderzoek
- Experimenteel onderzoek:
o Identificatie kan gemanipuleerd worden
bv: 1 groep daar wordt tegen verteld ‘volgens mij is het nummer 4’, ze
proberen je te misleiden en te manipuleren, een andere groep studenten
krijgt deze manipulatie niet. Er wordt gewoon gezegd ‘de dader kan er
tussen zitten’. Gaat de gemanipuleerd groep vaker nummer 4 aanduiden
dan de niet gemanipuleerde groep?
→ er wordt gebruik gemaakt v/e onafhankelijke variabele
o Onafhankelijke variabele
→ dat wat je manipuleert
bv: politie die suggestie geeft of niet
o Afhankelijke variabele
→ dat wat je meet
bv: prestatie op de lineup
,- Verschillende designs:
1) Between subjects design
= 2 verschillende groepen mensen, 1 groep krijgt een manipulatie de
andere niet (controlegroep).
→ het voorbeeld van daarnet
2) Within subjects design
= iedereen maakt dezelfde volgorde mee.
bv: studenten worden eerst misleid en daarna iemand aanwijzen zonder
misleiding
1.3 Geschiedenis van de criminologische psychologie
- Geschiedenis v/d criminologische psychologie:
o Er is niet 1 duidelijke geschiedenis van deze tak van psychologie
o Komt omdat de geschiedenis hiervan overlapt
→ met de geschiedenis van bijvoorbeeld rechtspsychologie en forensische
psychologie
o (onvolledig) overzicht v/e aantal “keyplayers”
o Vaak begonnen als de psychologie van verklaringen
(Psychology of Testimony)
o Al in de 5e eeuw voor Christus
→ zei de Griekse historicus Thucydides het volgende hierover:
”coincidence between accounts of the same occurrences by different
eyewitnesses, arising sometimes from imperfect memory, sometimes from
undue partiality for one side or the other”
- Geschiedenis:
o Oostenrijkse jurist Hans Gross’
→ tekstboek (KriminalPsychologie) in 1889
➔ ging grotendeels over psychologie van ooggetuigenverklaringen
o Amerikaanse psycholoog Münsterberg (1908)’s boek
→ ”On the Witness Stand” wordt vaak gezien
➔ als belangrijkste werk over psychologie en recht (en toegepaste
psychologie)
▪ Geschreven werk van Münsterberg
→ was niet onomstreden
➔ schreef o.a. dat vrouwen niet geschikt waren als juryleden
▪ Veel kritiek op het werk van Münsterberg
, o Duitse psycholoog Stern introduceerde in 1901
→ de “Psychologie der Aussage1”
➔ verklaringen, suggestibiliteit2, geheugen
▪ Introduceerde als een v/d eerste het drama experiment/reality
experiment (staged event)
bv: een student moet in de aula kwaad weglopen, daarna moeten
de studenten op foto’s kunnen aanduiden wie deze persoon was,
lukt vaak niet goed
▪ Zulke experimenten werden ook uitgevoerd
→ door Duitse criminoloog van Listzt (1902)
▪ Stern’s werk was vaak experimenteel
→ nog steeds actueel: ”The children (juveniles) should be
questioned, if at all possible, only once, in an anxiety-free
atmosphere, as soon as possible after the experience in question,
and only by a particularly apt personality’.
o De Franse psycholoog Binet (1900)
→ schreef La Suggestibilité3
➔ dat gelinkt was aan het werk van Stern
o Psychologen zoals Stern waren Joods
→ hadden door de oorlogen het moeilijk om verder les te geven
▪ Lange tijd stil in het werk rond psychologie en verklaringen
→ rond 1970-1980 weer toename in dit onderzoek
o Amerikaanse psycholoog Hans Toch
→ was redacteur op een v/d eerste overzichtsboeken
➔ getiteld ”Legal and Criminal Psychology” (1961)
o Britse psycholoog Eysenck
→ schreef als één v/d eerste over Crime and Personality
o Psychiater Cleckley was een v/d eerste
→ die schreef over psychopathie
➔ Robert Hare is nu één v/d meeste beroemde onderzoekers op dit terrein
o België en Nederland spelen ook een belangrijke rol
o Belgische psycholoog Varendonck
→ benoemde al in 1911 gevaren van suggestie op verklaringen van
kinderen
o Van Geuns verdedigde in 1914 in Amsterdam
→ welke factoren verklaringen kunnen aantasten
bv: drugs
1
Ooggetuige
2
Hoe vatbaar zijn mensen
3
Vatbaarheid voor suggestieve vragen
1.1 Criminologische psychologie
- Criminologische psychologie:
❖ Onderzoek naar psychologische fenomenen
→ die relevant zijn in de:
▪ Criminologie
▪ Rechtbank
▪ Forensische context
❖ Zeer divers
❖ Verdachten, getuigen, en slachtoffers
❖ Professionals
bv: politie, rechters, advocatuur,…
❖ Crimineel gedrag
❖ Verklaringen van:
▪ Getuigen
▪ Slachtoffers
▪ Verdachten
❖ De relatie tussen ”psychology and crime”
→ kent meerdere namen:
a) Rechtspsychologie
b) Forensische psychologie
c) Criminologische psychologie
→ in dit blok zullen jullie verschillende thema’s vanuit deze disciplines leren
- Onderscheid:
Psychologie Recht
Wetenschappelijke methode A priori methode (logica, redeneren)
(experimenten)
Prospectief = onderzoek om nieuwe Retrospectief = er gebeurd iets en
inzichten te krijgen. mensen gaan kijken hoe dit kon
gebeuren, m’n gaat terugkijken.
bv: moord
Nomotetisch = algemene principes, Idiografisch= specifieke zaak of
ideeën. persoon
bv: hoe het geheugen werkt, hoe
stoornissen ontstaan
- Criminologische psychologie kan gezien worden als een verzamelnaam van
verschillende disciplines
,- Rechtspsychologie vs. forensische psychologie:
Rechtspsychologie Forensische psychologie
Op basis van experimentele Op basis van klinische psychologie
psychologie → meer nadruk op behandeling of
→ komt voort uit psychologen die stoornissen
experimenten gingen doen Bv: psychopathie
bv: hoe mensen daders erkennen
Op basis van empirisch en Op basis van empirisch en
veldonderzoek veldonderzoek
Bv: geheugen, Bv: persoonlijkheid van verdachte,
ooggetuigenidentificatie, PTSS, recidivisme, behandeling
leugendetectie
- Actueel onderwerp:
Don’t fuck with cats
Night Stalker
The innocence files
Michael Jackson
- Steve Titus:
o 12 Oktober, 1980
o Nancy was verkracht
o Ze identificeerde Steve tijdens een (suggestieve) line-up
o Steve werd veroordeeld
o Edward Lee King was de verkrachter
- De zaak “Picasso”:
o Zaak over vermeend misbruik aan basisschool Picasso
o Criminologische psychologische analyse
o Bijna elke week wordt een deel v/d zaak bekeken
→ het college heeft betrekking op dat deel v/d zaak
1.2 Experimenteel onderzoek
- Experimenteel onderzoek:
o Identificatie kan gemanipuleerd worden
bv: 1 groep daar wordt tegen verteld ‘volgens mij is het nummer 4’, ze
proberen je te misleiden en te manipuleren, een andere groep studenten
krijgt deze manipulatie niet. Er wordt gewoon gezegd ‘de dader kan er
tussen zitten’. Gaat de gemanipuleerd groep vaker nummer 4 aanduiden
dan de niet gemanipuleerde groep?
→ er wordt gebruik gemaakt v/e onafhankelijke variabele
o Onafhankelijke variabele
→ dat wat je manipuleert
bv: politie die suggestie geeft of niet
o Afhankelijke variabele
→ dat wat je meet
bv: prestatie op de lineup
,- Verschillende designs:
1) Between subjects design
= 2 verschillende groepen mensen, 1 groep krijgt een manipulatie de
andere niet (controlegroep).
→ het voorbeeld van daarnet
2) Within subjects design
= iedereen maakt dezelfde volgorde mee.
bv: studenten worden eerst misleid en daarna iemand aanwijzen zonder
misleiding
1.3 Geschiedenis van de criminologische psychologie
- Geschiedenis v/d criminologische psychologie:
o Er is niet 1 duidelijke geschiedenis van deze tak van psychologie
o Komt omdat de geschiedenis hiervan overlapt
→ met de geschiedenis van bijvoorbeeld rechtspsychologie en forensische
psychologie
o (onvolledig) overzicht v/e aantal “keyplayers”
o Vaak begonnen als de psychologie van verklaringen
(Psychology of Testimony)
o Al in de 5e eeuw voor Christus
→ zei de Griekse historicus Thucydides het volgende hierover:
”coincidence between accounts of the same occurrences by different
eyewitnesses, arising sometimes from imperfect memory, sometimes from
undue partiality for one side or the other”
- Geschiedenis:
o Oostenrijkse jurist Hans Gross’
→ tekstboek (KriminalPsychologie) in 1889
➔ ging grotendeels over psychologie van ooggetuigenverklaringen
o Amerikaanse psycholoog Münsterberg (1908)’s boek
→ ”On the Witness Stand” wordt vaak gezien
➔ als belangrijkste werk over psychologie en recht (en toegepaste
psychologie)
▪ Geschreven werk van Münsterberg
→ was niet onomstreden
➔ schreef o.a. dat vrouwen niet geschikt waren als juryleden
▪ Veel kritiek op het werk van Münsterberg
, o Duitse psycholoog Stern introduceerde in 1901
→ de “Psychologie der Aussage1”
➔ verklaringen, suggestibiliteit2, geheugen
▪ Introduceerde als een v/d eerste het drama experiment/reality
experiment (staged event)
bv: een student moet in de aula kwaad weglopen, daarna moeten
de studenten op foto’s kunnen aanduiden wie deze persoon was,
lukt vaak niet goed
▪ Zulke experimenten werden ook uitgevoerd
→ door Duitse criminoloog van Listzt (1902)
▪ Stern’s werk was vaak experimenteel
→ nog steeds actueel: ”The children (juveniles) should be
questioned, if at all possible, only once, in an anxiety-free
atmosphere, as soon as possible after the experience in question,
and only by a particularly apt personality’.
o De Franse psycholoog Binet (1900)
→ schreef La Suggestibilité3
➔ dat gelinkt was aan het werk van Stern
o Psychologen zoals Stern waren Joods
→ hadden door de oorlogen het moeilijk om verder les te geven
▪ Lange tijd stil in het werk rond psychologie en verklaringen
→ rond 1970-1980 weer toename in dit onderzoek
o Amerikaanse psycholoog Hans Toch
→ was redacteur op een v/d eerste overzichtsboeken
➔ getiteld ”Legal and Criminal Psychology” (1961)
o Britse psycholoog Eysenck
→ schreef als één v/d eerste over Crime and Personality
o Psychiater Cleckley was een v/d eerste
→ die schreef over psychopathie
➔ Robert Hare is nu één v/d meeste beroemde onderzoekers op dit terrein
o België en Nederland spelen ook een belangrijke rol
o Belgische psycholoog Varendonck
→ benoemde al in 1911 gevaren van suggestie op verklaringen van
kinderen
o Van Geuns verdedigde in 1914 in Amsterdam
→ welke factoren verklaringen kunnen aantasten
bv: drugs
1
Ooggetuige
2
Hoe vatbaar zijn mensen
3
Vatbaarheid voor suggestieve vragen
