Samenvatting praktisch staatsrecht Hoofdstuk 1 t/m 5 en 7 HBO Rechten Inholland jaar 1

Samenvatting Staatsrecht

Hoofdstuk 1

Kenmerken van de staat
- De samenleving bestaat uit mensen die ieder hun individuele belangen nastreven
 Daarnaast zijn er ook collectieve belangen
- Om al die verschillende belangen met elkaar in evenwicht te brengen, is een zekere
ordening van de samenleving nodig
- Het is een staat als er een gemeenschap is van mensen op een bepaald grondgebied,
waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent
- Er zijn drie elementen van de kenmerken van de staat:
1. Grondgebied
 Het grondgebied van een staat, het territorium, kent grenzen die soms na talloze
oorlogen tot stand zijn gekomen en in een verdrag zijn vastgelegd
2. Gemeenschap
 De gemeenschap wordt gevormd door mensen die daartoe behoren vanwege
hun afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit van de staat hebben
verkregen
3. Gezag
 De staat heeft exclusieve zeggenschap op en over zijn gehele grondgebied
 Het hoogste gezag van de staat is gericht op het scheppen en handhaven van
orde en recht
 Om te voorkomen dat burgers voor eigen rechter gaan spelen, mag alleen het
hoogste gezag van de staat geweld gebruiken
 Geweldsmonopolie
 Gezag kan in twee betekenissen gebruikt worden:
a. Land
 Het grondgebied met bevolking van de staat
b. Staat
 Het gezag in de staat bedoeld, de overheid dus
 De staat kan in beide betekenissen worden beschouwd als een
zelfstandige en ondeelbare eenheid
 de staat is soeverein
 art. 2:1 BW: de Nederlandse staat is een rechtspersoon naar burgerlijk
recht
4. +- erkenning van een staat
- De staat zorgt voor bescherming van de burgers door de landsgrenzen te verdedigen
en de orde te handhaven
- De overheid zorgt ervoor dat het algemeen belang wordt gediend
- De overheid vervult haar taken door als wetgever op te treden, door de staat te
besturen en door middel van rechtspraak

Hoofdlijnen van het staatsrecht:
1. Inrichting van de staat en verdeling van bevoegdheden
2. Handhaving individuele vrijheden van de burger
3. Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid

, 4. Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht

Koninkrijk der Nederlanden
- Nederland maakt deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden
 De basis hiervoor is gelegd in de zeventiende eeuw toen Nederland gebieden
elders in de wereld veroverde die rijk waren aan grondstoffen en deze
koloniseerde door ze onder Nederlands staatsgezag te brengen
- Een van de gekoloniseerde gebieden was Aruba
 In 1986 werd het een zelfstandige staat, maar heeft verklaard bij het Koninkrijk te
willen blijven horen
- Curaçao en Sint Maarten zijn zelfstandige staten binnen het Koninkrijk geworden
- Bonaire, Sint Eustatius en Saba hebben de status gekregen van openbaar lichaam
(art. 134 Gw)
- Het Statuut is een staatsregeling waarin afspraken zijn vastgelegd over de onderlinge
verhoudingen in het Koninkrijk en de samenwerking
- Wetten die van toepassing zijn in het gehele Koninkrijk heten rijkswetten
- De Nederlandse overheid heeft feitelijk de grootste stem in het Koninkrijk
- Het Koninkrijk der Nederlanden is een statenbond
 Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat
- De afzonderlijke staten mogen hun eigen aangelegenheden zelf behartigen (art. 41
lid 1 Statuut)
 Aruba, Curaçao en Sint Maarten hebben daarom een eigen bestuur (regering),
wetgever en rechterlijke macht

Nederlanderschap
- Burgers die tot het Koninkrijk der Nederlanden behoren, hebben de Nederlandse
nationaliteit
 Zij bezitten Nederlanderschap
- De rechtsgevolgen van het Nederlanderschap zijn:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij verblijven
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook van toepassing op Nederlanders
die buiten het territorium van het Koninkrijk bepaalde misdrijven hebben
gepleegd, exterritoriale werking
3. De Nederlander die in het buitenland gevangen genomen wordt, geniet
diplomatieke bescherming.
 vertegenwoordigers van Nederland kunnen zich inzetten dat hij door
buitenlandse staat goed wordt behandeld
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd, als niet zeker is dat zij
na hun veroordeling hun straf mogen uitzitten in Nederland
5. Art. 4 Gw geeft Nederlanders het recht om onder anderen de leden van de
Tweede Kamer te kiezen. Ook kunnen Nederlanders zelf gekozen worden.
6. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden vervuld
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of uitkeringen
- Nederlanders kunnen het Nederlanderschap ook verliezen (art. 14 lid 2 RWN)
- Art. 1 van de Wet op de identificatieplicht geeft aan met welke documenten iemand
zijn identiteit, dus ook zijn nationaliteit, kan aantonen
 Dit zijn het paspoort, het rijbewijs en vreemdelingsdocumenten

, Vreemdeling
- Een vreemdeling heeft de eerste zes rechten niet en de laatste alleen als hij
rechtmatig in Nederland verblijft
- Een vreemdeling is volgens art. 1 lid 1 sub e Rijkswet op het Nederlanderschap: hij
die de Nederlandse nationaliteit niet bezit.
- De staat bepaalt zelf hoe iemand de nationaliteit van die staat verkrijgt of verliest:
1. Het Nederlanderschap wordt doorgegeven voor de ouders.
 Kinderen van de derde generatie, niet-Nederlandse ouders in het Koninkrijk zijn
geboren uit hier woonachtige vreemdelingen, krijgen ook het Nederlanderschap
(art. 3 RWN)
2. Minderjarigen die geadopteerd worden door een Nederlander krijgen de
Nederlandse nationaliteit (Art. 5 RWN)
3. Vreemdelingen die voldoen aan de voorwaarden in art. 6 RWN kunnen het
Nederlanderschap verkrijgen door optie
 De vreemdeling legt op het gemeentehuis in zijn woonplaats een optieverklaring
af die na onderzoek door de burgemeester kan worden bevestigd
4. Een vreemdeling die niet voor optie in aanmerking komt kan een verzoek tot
naturalisatie indienen bij de Immigratie- en Naturalisatie dienst die na onderzoek
kan instemmen met het verzoek (Art. 7 RWN)
 De vreemdeling moet in een naturalisatietoets laten zien dat hij is ingeburgerd in
de Nederlandse samenleving
 Is de optie bevestigd dan moet de vreemdeling deelnemen aan een
naturalisatieceremonie waar hij een verklaring van verbondenheid uitspreekt
 Hiermee geeft hij aan dat hij de vrijheden en rechten van de Nederlandse
staat eerbiedigt
- Omdat de eigen nationaliteit van de vreemdeling wordt gezien als een belemmering
voor de inpassing in de Nederlandse samenleving, geldt voor degene die zich tot
Nederland wil laten naturaliseren een afstandsplicht
 Hij moet zijn uiterste best doen om zijn eigen nationaliteit kwijt te raken (Art. 9
lid 1 RWN)
- Voor vreemdelingen geldt het koppelingsbeginsel
 Volgens art. 10 lid 1 Vreemdelingenwet kan een vreemdeling die niet rechtmatig
in Nederland verblijft geen aanspraak maken op de toekenning van
verstrekkingen, voorzieningen en uitkeringen
- Art. 3 Vw verhindert de toegang tot Nederland aan een vreemdeling die geen geldig
identiteitsbewijs is, die een gevaar is voor de openbare orde en veiligheid of die geen
geld heeft voor zijn verblijf in Nederland en zijn terugreis
- Voor een kort verblijf, moet de vreemdeling in zijn eigen land een visum aanvragen
bij de Nederlandse ambassade
 Met een visum verleent Nederland toestemming aan een vreemdeling om
gedurende korte tijd in Nederland te verblijven
 Dit is drie maanden
- Voor een langer verblijf moet de vreemdeling een machtiging tot voorlopig verblijf
aanvragen
- In Nederland kan daarna een verblijfsvergunning regulier aangevraagd worden (art.
14 Vw)