Cybercrime (R_CYBCR6)
Aantekeningen Cybercrime (R_CYBCR6)
Cybercrime: Aantekeningen
van de hoorcolleges en
werkgroepen
Aantekeningen van de hoorcolleges en werkgroepen van het
vak Cybercrime, onderdeel van de minor Recht van de
Toekomst (Vrije Universiteit Amsterdam)
Periode: 3
Collegejaar: 2022-2023
Examen Type: Essay opdracht
1
,Cybercrime (R_CYBCR6)
Cybercrime 20222023
Aantekeningen van de hoorcolleges en werkgroepen
Belangrijk: soms is een onderdeel van de aantekeningen van een later hoorcollege bij het eerdere
hoorcollege gezet. Hiervoor is gekozen omdat de docent soms geen tijd had om de desbetreffende week
af te maken, dit vervolgens een hoorcollege verder heeft gedaan, maar deze lesstof nog wel bij de vorige
week hoorde.
Inhoudsopgave
Week 1A (1) – Inleiding en introductie cybercrime ...................................................................................... 5
Recente incidenten ................................................................................................................................... 5
Hacken (computervredebreuk) ............................................................................................................. 5
Malware ................................................................................................................................................ 5
Online handel in illegale producten ...................................................................................................... 5
Fraude ................................................................................................................................................... 5
Online Seksuele Delicten + Uitings-communicatiedelicten .................................................................. 5
NCTV + NCSC: CSBN .................................................................................................................................. 6
Cybercrimesecurity landschap .................................................................................................................. 6
Indeling cybercrimedelicten: categorieën ................................................................................................ 7
Geschiedenis ............................................................................................................................................. 7
Menselijke eigenschappen........................................................................................................................ 8
Internet ..................................................................................................................................................... 8
Prevalentie ................................................................................................................................................ 8
Slachtoffers ........................................................................................................................................... 9
Waarom strafbaar stellen? ....................................................................................................................... 9
Waar strafbaar gesteld? (rechtsbronnen & ontwikkeling) ................................................................... 9
Week 1B (2) – Cybercrimedelicten ............................................................................................................. 11
Categorie 1: Computergerichte criminaliteit .......................................................................................... 11
Actuele casus: Wachtwoord Trump .................................................................................................... 11
Actuele casus: GGD-coronaregistratiesysteem................................................................................... 11
Doelen ..................................................................................................................................................... 11
Oorzaken slachtofferschap en remedies ............................................................................................ 11
Wettenbundel ......................................................................................................................................... 12
2
,Cybercrime (R_CYBCR6)
Computervredebreuk (art. 138ab lid 1 Sr) .......................................................................................... 12
Malware (art. 139d lid 2 Sr) ................................................................................................................ 13
Ransomeware (art. 350a SR)............................................................................................................... 13
Botnet (art. 138ab lid 3 sub a Sr) ........................................................................................................ 14
Week 1C (3) – Cybercrimedelicten ............................................................................................................. 15
Categorie 1: Computergerichte criminaliteit .......................................................................................... 15
Botnet (art. 138AB lid 3 sub a SR) ....................................................................................................... 15
Ddos-aanval (art.138b, 161sexies) ...................................................................................................... 15
Spam ................................................................................................................................................... 15
Phising ................................................................................................................................................. 16
Samenvattend ..................................................................................................................................... 17
Categorie 2: computergerelateerd ......................................................................................................... 17
Strafbaarheid digitaal bedrog (vervalsing, oplichting) ........................................................................ 17
Categorie 3: computerrelevante/content gerelateerde delicten (online uitings- en zedendelicten) .... 18
Content gerelateerde of computerrelevante delicten ....................................................................... 18
Computerrelevante delicten (online uitingsdelicten) ......................................................................... 19
Computerrelevante delicten (online zedendelicten) .............................................................................. 20
Week 2A - Tussentijdse opdracht 1 (werkgroep) ....................................................................................... 26
1. Prevalentie van cybercrime ................................................................................................................ 26
2. Coinvault (ransomware)...................................................................................................................... 27
3. Preventiemaatregelen tegen cybercrime ........................................................................................... 29
Week 2B (4) – Digitale Opsporing ............................................................................................................... 32
WCST ....................................................................................................................................................... 32
Encrochat ................................................................................................................................................ 33
Opsporing als inbreuk op de privacy....................................................................................................... 33
Strafvorderlijk legaliteitsbeginsel ....................................................................................................... 33
Rechtsbronnen ........................................................................................................................................ 34
Politiewet 2012 ................................................................................................................................... 34
Wetboek van Strafrecht ...................................................................................................................... 34
Doorzoeking, onderzoek van gegevens .................................................................................................. 35
Biometrische ontsluiting ..................................................................................................................... 35
Week 2C (5) – Digitale Opsporing ............................................................................................................... 36
3
,Cybercrime (R_CYBCR6)
Actualiteit ................................................................................................................................................ 36
Lokpuber/ virtuele creatie ...................................................................................................................... 36
Online undercover opsporingsmethoden ............................................................................................... 36
Week 3A (6) – Digitale Opsporing ............................................................................................................... 39
Art. 35 Cybercrime Verdrag .................................................................................................................... 39
Vergaren publiekelijk toegankelijke online gegevens (OSINT) ............................................................... 39
Bewijsmateriaal....................................................................................................................................... 39
Open-bronnenonderezoek art.3 POLW, 126g of 126j ........................................................................ 40
Stelselmatigheid bij het onderzoek van gegevens .............................................................................. 41
Stelselmatig overnemen persoonsgegevens uit publiek toegankelijke bronnen ............................... 41
Vorderen gegevens ................................................................................................................................. 41
Grensoverschrijdend vorderen van gegevens .................................................................................... 42
Onderzoek in een geautomatiseerd werk .............................................................................................. 42
Hack-bevoegdheid (art 126nba Sv: onderzoek in een geautomatiseerd werk) ..................................... 43
Digitale opsporing encrochat .................................................................................................................. 44
Virtualiteit – virtuele criminaliteit en digitale opsporing in de metaverse ......................................... 44
Virtuele werelden ................................................................................................................................... 44
Klassieke misdrijven en haar wetgeving ten opzichte van cybercrime .................................................. 44
Virtuele diefstal (of: diefstal van een virtueel object) ........................................................................ 44
Ontucht/ feitelijke aanranding (art. 246 Sr)........................................................................................ 45
Lokpuber bij online grooming (virtueel opsporingsmiddel) (art. 248e Sr) ......................................... 45
Week 3B – Tussentijdse opdracht 2 (werkgroep) ....................................................................................... 46
1. Onderzoek in een geautomatiseerd werk, de “hackbevoegdheid”. ................................................... 46
2. Onderzoek naar online sexchatten ..................................................................................................... 47
4
, Cybercrime (R_CYBCR6)
Week 1A (1) – Inleiding en introductie cybercrime
Twee tussentijdse opdrachten die worden besproken tijdens de werkgroepen. Het is verplicht om deze in
te leveren. Hier krijg je geen cijfer voor. Voor de eindopdracht, welk een essay opdracht zal worden, zal
wel een cijfer voor worden gegeven.
Recente incidenten
Hacken (computervredebreuk)
Allerlei instellingen en personen kunnen worden gehackt. Dit heeft veel invloed op het bedrijfsleven: niet
alleen omdat ze gehackt zijn, maar ook omdat ze slecht in het nieuws komen met betrekking tot de
veiligheid van hun software. Hacken blijft een strafbaar feit. Tegenwoordig is het niet meer nodig om een
super slim mens te zijn, je kan cybercrimes zelfs kopen (cybercrimes als een dienst). Het pijnlijke is vaak
dat persoonsgegevens op straat komen liggen.
Malware
Bestanden worden gegijzeld, en je moet losgeld betalen om hier weer toegang tot te krijgen. Die malware
wordt gemaakt op de illegale markt. Ook het maken van dit soort malware is een strafbaar feit. Het is
relatief goedkoop op malware te kopen, zeker ten aanzien van wat je er van kan verdienen.
Online handel in illegale producten
Hier heb je het vaak over het dark web met betrekking tot de illegale dingen die te koop worden
aangeboden. Vroeger werd dit wellicht persoonlijk nog verhandeld.
Fraude
Mailtjes die je krijgt van je bank bijvoorbeeld. Het zijn de bekende internetfraude voorbeelden. Een ander
voorbeeld is ook frauduleuze webwinkels, wat een vorm is van cybercrimehandelsfraude. Dit is zeker
lucuratief.
Online Seksuele Delicten + Uitings-communicatiedelicten
Een voorbeeld hiervan is kinderporno. Het lijkt een steeds belangrijkere/grotere vorm van cybercrime te
worden. Door het internet kunnen daders ook slachtoffers die ver weg wonen bereiken. Deze vorm van
criminaliteit bestond al, maar het is door het internet uitgebreider geworden. Andere voorbeelden zijn
naaktfoto’s (vanuit sexting).
5
Aantekeningen Cybercrime (R_CYBCR6)
Cybercrime: Aantekeningen
van de hoorcolleges en
werkgroepen
Aantekeningen van de hoorcolleges en werkgroepen van het
vak Cybercrime, onderdeel van de minor Recht van de
Toekomst (Vrije Universiteit Amsterdam)
Periode: 3
Collegejaar: 2022-2023
Examen Type: Essay opdracht
1
,Cybercrime (R_CYBCR6)
Cybercrime 20222023
Aantekeningen van de hoorcolleges en werkgroepen
Belangrijk: soms is een onderdeel van de aantekeningen van een later hoorcollege bij het eerdere
hoorcollege gezet. Hiervoor is gekozen omdat de docent soms geen tijd had om de desbetreffende week
af te maken, dit vervolgens een hoorcollege verder heeft gedaan, maar deze lesstof nog wel bij de vorige
week hoorde.
Inhoudsopgave
Week 1A (1) – Inleiding en introductie cybercrime ...................................................................................... 5
Recente incidenten ................................................................................................................................... 5
Hacken (computervredebreuk) ............................................................................................................. 5
Malware ................................................................................................................................................ 5
Online handel in illegale producten ...................................................................................................... 5
Fraude ................................................................................................................................................... 5
Online Seksuele Delicten + Uitings-communicatiedelicten .................................................................. 5
NCTV + NCSC: CSBN .................................................................................................................................. 6
Cybercrimesecurity landschap .................................................................................................................. 6
Indeling cybercrimedelicten: categorieën ................................................................................................ 7
Geschiedenis ............................................................................................................................................. 7
Menselijke eigenschappen........................................................................................................................ 8
Internet ..................................................................................................................................................... 8
Prevalentie ................................................................................................................................................ 8
Slachtoffers ........................................................................................................................................... 9
Waarom strafbaar stellen? ....................................................................................................................... 9
Waar strafbaar gesteld? (rechtsbronnen & ontwikkeling) ................................................................... 9
Week 1B (2) – Cybercrimedelicten ............................................................................................................. 11
Categorie 1: Computergerichte criminaliteit .......................................................................................... 11
Actuele casus: Wachtwoord Trump .................................................................................................... 11
Actuele casus: GGD-coronaregistratiesysteem................................................................................... 11
Doelen ..................................................................................................................................................... 11
Oorzaken slachtofferschap en remedies ............................................................................................ 11
Wettenbundel ......................................................................................................................................... 12
2
,Cybercrime (R_CYBCR6)
Computervredebreuk (art. 138ab lid 1 Sr) .......................................................................................... 12
Malware (art. 139d lid 2 Sr) ................................................................................................................ 13
Ransomeware (art. 350a SR)............................................................................................................... 13
Botnet (art. 138ab lid 3 sub a Sr) ........................................................................................................ 14
Week 1C (3) – Cybercrimedelicten ............................................................................................................. 15
Categorie 1: Computergerichte criminaliteit .......................................................................................... 15
Botnet (art. 138AB lid 3 sub a SR) ....................................................................................................... 15
Ddos-aanval (art.138b, 161sexies) ...................................................................................................... 15
Spam ................................................................................................................................................... 15
Phising ................................................................................................................................................. 16
Samenvattend ..................................................................................................................................... 17
Categorie 2: computergerelateerd ......................................................................................................... 17
Strafbaarheid digitaal bedrog (vervalsing, oplichting) ........................................................................ 17
Categorie 3: computerrelevante/content gerelateerde delicten (online uitings- en zedendelicten) .... 18
Content gerelateerde of computerrelevante delicten ....................................................................... 18
Computerrelevante delicten (online uitingsdelicten) ......................................................................... 19
Computerrelevante delicten (online zedendelicten) .............................................................................. 20
Week 2A - Tussentijdse opdracht 1 (werkgroep) ....................................................................................... 26
1. Prevalentie van cybercrime ................................................................................................................ 26
2. Coinvault (ransomware)...................................................................................................................... 27
3. Preventiemaatregelen tegen cybercrime ........................................................................................... 29
Week 2B (4) – Digitale Opsporing ............................................................................................................... 32
WCST ....................................................................................................................................................... 32
Encrochat ................................................................................................................................................ 33
Opsporing als inbreuk op de privacy....................................................................................................... 33
Strafvorderlijk legaliteitsbeginsel ....................................................................................................... 33
Rechtsbronnen ........................................................................................................................................ 34
Politiewet 2012 ................................................................................................................................... 34
Wetboek van Strafrecht ...................................................................................................................... 34
Doorzoeking, onderzoek van gegevens .................................................................................................. 35
Biometrische ontsluiting ..................................................................................................................... 35
Week 2C (5) – Digitale Opsporing ............................................................................................................... 36
3
,Cybercrime (R_CYBCR6)
Actualiteit ................................................................................................................................................ 36
Lokpuber/ virtuele creatie ...................................................................................................................... 36
Online undercover opsporingsmethoden ............................................................................................... 36
Week 3A (6) – Digitale Opsporing ............................................................................................................... 39
Art. 35 Cybercrime Verdrag .................................................................................................................... 39
Vergaren publiekelijk toegankelijke online gegevens (OSINT) ............................................................... 39
Bewijsmateriaal....................................................................................................................................... 39
Open-bronnenonderezoek art.3 POLW, 126g of 126j ........................................................................ 40
Stelselmatigheid bij het onderzoek van gegevens .............................................................................. 41
Stelselmatig overnemen persoonsgegevens uit publiek toegankelijke bronnen ............................... 41
Vorderen gegevens ................................................................................................................................. 41
Grensoverschrijdend vorderen van gegevens .................................................................................... 42
Onderzoek in een geautomatiseerd werk .............................................................................................. 42
Hack-bevoegdheid (art 126nba Sv: onderzoek in een geautomatiseerd werk) ..................................... 43
Digitale opsporing encrochat .................................................................................................................. 44
Virtualiteit – virtuele criminaliteit en digitale opsporing in de metaverse ......................................... 44
Virtuele werelden ................................................................................................................................... 44
Klassieke misdrijven en haar wetgeving ten opzichte van cybercrime .................................................. 44
Virtuele diefstal (of: diefstal van een virtueel object) ........................................................................ 44
Ontucht/ feitelijke aanranding (art. 246 Sr)........................................................................................ 45
Lokpuber bij online grooming (virtueel opsporingsmiddel) (art. 248e Sr) ......................................... 45
Week 3B – Tussentijdse opdracht 2 (werkgroep) ....................................................................................... 46
1. Onderzoek in een geautomatiseerd werk, de “hackbevoegdheid”. ................................................... 46
2. Onderzoek naar online sexchatten ..................................................................................................... 47
4
, Cybercrime (R_CYBCR6)
Week 1A (1) – Inleiding en introductie cybercrime
Twee tussentijdse opdrachten die worden besproken tijdens de werkgroepen. Het is verplicht om deze in
te leveren. Hier krijg je geen cijfer voor. Voor de eindopdracht, welk een essay opdracht zal worden, zal
wel een cijfer voor worden gegeven.
Recente incidenten
Hacken (computervredebreuk)
Allerlei instellingen en personen kunnen worden gehackt. Dit heeft veel invloed op het bedrijfsleven: niet
alleen omdat ze gehackt zijn, maar ook omdat ze slecht in het nieuws komen met betrekking tot de
veiligheid van hun software. Hacken blijft een strafbaar feit. Tegenwoordig is het niet meer nodig om een
super slim mens te zijn, je kan cybercrimes zelfs kopen (cybercrimes als een dienst). Het pijnlijke is vaak
dat persoonsgegevens op straat komen liggen.
Malware
Bestanden worden gegijzeld, en je moet losgeld betalen om hier weer toegang tot te krijgen. Die malware
wordt gemaakt op de illegale markt. Ook het maken van dit soort malware is een strafbaar feit. Het is
relatief goedkoop op malware te kopen, zeker ten aanzien van wat je er van kan verdienen.
Online handel in illegale producten
Hier heb je het vaak over het dark web met betrekking tot de illegale dingen die te koop worden
aangeboden. Vroeger werd dit wellicht persoonlijk nog verhandeld.
Fraude
Mailtjes die je krijgt van je bank bijvoorbeeld. Het zijn de bekende internetfraude voorbeelden. Een ander
voorbeeld is ook frauduleuze webwinkels, wat een vorm is van cybercrimehandelsfraude. Dit is zeker
lucuratief.
Online Seksuele Delicten + Uitings-communicatiedelicten
Een voorbeeld hiervan is kinderporno. Het lijkt een steeds belangrijkere/grotere vorm van cybercrime te
worden. Door het internet kunnen daders ook slachtoffers die ver weg wonen bereiken. Deze vorm van
criminaliteit bestond al, maar het is door het internet uitgebreider geworden. Andere voorbeelden zijn
naaktfoto’s (vanuit sexting).
5
