Week 1 – Introductie, psychische stoornis en diagnostiek
Psychiatrie vs. psychologie Psychiatrie: geest(uiting), diagnostiek en behandeling
Psychologie: leer van de psyche, volgen van
wetenschappelijke methode en gestandaardiseerde tests
voor het meten van psychische functies; kijken naar
afwijking van de normaal.
Psychologisch onderzoek Veel gestandaardiseerde tests om psychische functies
betrouwbaar te meten, intelligentietests om kenmerken
van de persoonlijkheid vast te stellen,
neuropsychologische tests die specifieke hersenfuncties
meten. Subtiele afwijkingen door organische hersenziekten
kunnen hiermee worden vastgesteld.
Psychopathologie: Pathos: ziekte
Pathologie: leer van de ziekte
Ziekte vs. stoornis Ziekte: op beschrijvend niveau in plaats van causaal, dus
we noemen het nu eerder stoornissen. De afwijking is aan
de buitenkant van de normaalverdeling, dus je wijkt af van
‘normaal’.
Syndroom + oorzaak
Stoornis: oorzaak vaak niet bekend
Psychiatrische ziekten Gekenmerkt door psychiatrische klachten en
verschijnselen, tweede aspect: waardeaspect; of klachten
en verschijnselen als tekenen van psychiatrische ziekten
beschouwd kunnen worden, wordt bepaald door sociale en
culturele normen.
Psychische functies Niet op een plaats in de hersenen te lokaliseren,
waarschijnlijk gebonden aan sterk wisselende neuronale
netwerken.
Drie hoofdgroepen Cognitieve (denken), affectieve (voelen) en conatieve
psychische functies (willen) functies
Psychiatrische stoornis Een stoornis in de cognitieve, affectieve en/of conatieve
functies, die gepaard gaat met significante lijdensdruk of
beperkingen in het sociaal functioneren
Visies op psychiatrische 1. Pathofysiologische afwijking:
stoornis 2. Verlies van betekenis: ervaring van de mens zelf,
moeilijk om bij extreme uitlatingen van de geest
pathofysiologische afwijkingen te meten
3. Schadelijke disfunctie: het disfunctioneren in denken
of voelen dat vervolgens leidt tot schade
4. Sociaal construct: er is niets zoals een psychische
stoornis, dat is wat wij zelf hebben gecreëerd om de
samenleving te kunnen ordenen, mensen met een
stoornis in een inrichting.
5. Onvermogen om het ‘goede leven’ te leiden
6. Leed: lijdensdruk
, 7. Beperkingen waar mensen zelf niet mee om kunnen
gaan
Diagnosticeren van Subjectieve ervaringen en sociale disfunctioneren van
psychiatrische stoornissen betrokkene zijn belangrijk
Stoornis in psychische Psychische functie klacht/verschijnsel symptoom
functies Optelsom van symptomen kan leiden naar een bepaald
syndroom
Cognitieve functies Bewustzijn, aandacht, oriëntatie, geheugen,
oordeelsvermogen, realiteitsbesef, ziektebesef en -inzicht,
intelligentie, waarneming, denken
Affectieve functies Stemming, affect
Conatieve functies Executieve functies, psychomotoriek, motivatie, gedrag
Doelen psychiatrische 1. Het vaststellen of er sprake is van een stoornis;
diagnostiek 2. Zo ja, welke stoornis;
3. Wat de mogelijke oorzaken zijn;
4. Wat de aangewezen behandeling is.
Kwetsbaarheid voor het Erfelijke factoren en lichamelijke factoren spelen een rol
krijgen van een
psychiatrische stoornis
Tweedeling psychiatrische Anamnese (het vragen naar psychiatrische klachten en
diagnostiek mogelijke oorzaken
Het eigenlijke onderzoek (vaststellen van psychiatrische
symptomen)
Kritiek op DSM Atheoretisch: nergens echt een stoornis verklaard, alleen
beschreven
Positivistisch/reductionistisch: een bepaald beeld wat een
mens tentoonspreidt wordt gereduceerd tot een aantal
symptomen, terwijl menselijk gedrag heel complex is
Schijn van validiteit: doordat je het in een boek zet, alsof
die stempels echte entiteiten zijn die van elkaar zijn
afgegrensd
Grens met normaliteit
Grenzen onderling: niet anderszins omschreven (NAO), en
tenzij beter verklaard door andere stoornis
Comorbiditeit
Cultuurgebondenheid: stoornissen presenteren zich
anders en worden verschillend gelabeld in verschillende
culturen
Belangen: meest winstgevende industrie?
Psychische stoornis volgens - Klinische significante symptomen in psychische
DSM-5 functies;
- Disfunctie in psychologie, biologie, ontwikkeling
- Significante lijdensdruk, beperkingen in functioneren
op sociaal of beroepsmatig gebied
- Reactie op stressor of verlies
o Passend binnen cultuur niet)
- Sociaal deviant gedrag (politiek, religieus, seksueel)
, o Conflict individu met maatschappij niet, tenzij het
gevolg van individueel disfunctioneren
Doel diagnose Het verklaren en begrijpen van de toestand van de
betrokkene om een doeltreffende behandeling te kunnen
kiezen
Diagnose Beschrijft stoornis en geeft mogelijke oorzakelijke
verklaring van een syndroom in bio-psycho-sociaal
perspectief
- Op individueel niveau
- Omvat factoren van invloed op beloop en
behandeling
- Bepalend of behandeling is geïndiceerd
Syndroomdiagnose/ Beschrijvend, geeft geen informatie over de redenen en
descriptieve diagnose mechanismen van ontstaan
Structuurdiagnose/ Beschrijft behalve symptomen ook de oorzaak ervan. Gaat
diagnostische formulering in op somatische, psychologische en sociale oorzaken
(biopsychosociale model). Hierbij wordt aandacht
geschonken aan:
- Predisponerende factoren: factoren die iemand
kwetsbaar maken;
- Precipiterende factoren: factoren die de stoornis
uitlokken;
- Onderhoudende factoren: factoren die de stoornis
onderhouden of versterken.
Factoren die een rol spelen - Een zekere tijd tussen onderzoeken van meerdere
bij betrouwbaarheid van een gedragsdeskundigen;
diagnose - Context waarbinnen het onderzoek plaatsvindt kan
invloed hebben op manifestatie van psychiatrische
symptomen;
- Het contact tussen betrokkene en gedragsdeskundige;
- Sekseverschillen tussen gedragsdeskundigen.
Classificatie Beschrijft de stoornis en geeft geen informatie over
(mogelijke) oorzaken:
- Op groepsniveau
- Bedoeld voor onderzoek
- Niet bepalend of behandeling is geïndiceerd
- Classificatie is onderdeel van de diagnostiek
Descriptieve classificatie Voornamelijk gebaseerd op het beschrijven van de
syndromen
Categoriale classificatie Gaat uit van een kwalitatief onderscheid tussen
gezondheid en ziekte
Dimensionale classificatie Men beschouwt ziekte als een uitsluitend kwantitatief
afwijkende variant van gezondheid. De aandoening wordt
geplaatst op een continuüm: onder of boven een
afgesproken grenswaarde spreken we van een stoornis
Bezwaren categoriale Ten onrechte een te groot waarheidsgehalte toekennen
classificatiesystemen aan de betreffende indeling in ziektebeelden (reïficatie)
, Psychiatrische stoornissen zijn opgesplitst in grote
aantallen verschillende categorieën. Betrokkenen krijgen
meer dan één diagnose.
Reïficatie Het tot ‘dingen’ terugbrengen van psychiatrische
stoornissen
Voordelen descriptieve - Duidelijk wat er met een psychiatrische classificatie
classificatie wordt bedoeld
- Tussenbeoordelaarsbetrouwbaarheid groter dan
vroeger, vooral van belang voor wetenschappelijk
onderzoek naar de werkzaamheid van
psychofarmaca.
Natuurwetenschappelijke Gaat uit van meetbare materie die zich gedraagt volgens
methode de natuurwetenschappelijke wetten en verklaringen
(materiewetenschap) waarom
Geesteswetenschappelijke Gaat uit van gebeurtenissen die een betrokkene
methode beïnvloeden omdat ze een bepaalde betekenis hebben
(betekeniswetenschap) waardoor
Methodisch dualisme Psychiatrie heeft niet gekozen voor het dualisme in de
filosofie, maar wel voor het pragmatisch tegelijkertijd en
geïntegreerd toepassen van twee methoden om de
werkelijkheid te benaderen (materie- en
betekeniswetenschappelijke aanpak)
Multifactorieel perspectief Gedrag wordt bepaald door een complex proces van
wederzijdse beïnvloeding tussen gestoorde en intacte
psychische functies en de context. Al deze factoren
werken onderling op elkaar in.
Comorbiditeit Tegelijkertijd voorkomen van twee of meer aandoeningen
of stoornissen bij één persoon
Psychiatrie vs. psychologie Psychiatrie: geest(uiting), diagnostiek en behandeling
Psychologie: leer van de psyche, volgen van
wetenschappelijke methode en gestandaardiseerde tests
voor het meten van psychische functies; kijken naar
afwijking van de normaal.
Psychologisch onderzoek Veel gestandaardiseerde tests om psychische functies
betrouwbaar te meten, intelligentietests om kenmerken
van de persoonlijkheid vast te stellen,
neuropsychologische tests die specifieke hersenfuncties
meten. Subtiele afwijkingen door organische hersenziekten
kunnen hiermee worden vastgesteld.
Psychopathologie: Pathos: ziekte
Pathologie: leer van de ziekte
Ziekte vs. stoornis Ziekte: op beschrijvend niveau in plaats van causaal, dus
we noemen het nu eerder stoornissen. De afwijking is aan
de buitenkant van de normaalverdeling, dus je wijkt af van
‘normaal’.
Syndroom + oorzaak
Stoornis: oorzaak vaak niet bekend
Psychiatrische ziekten Gekenmerkt door psychiatrische klachten en
verschijnselen, tweede aspect: waardeaspect; of klachten
en verschijnselen als tekenen van psychiatrische ziekten
beschouwd kunnen worden, wordt bepaald door sociale en
culturele normen.
Psychische functies Niet op een plaats in de hersenen te lokaliseren,
waarschijnlijk gebonden aan sterk wisselende neuronale
netwerken.
Drie hoofdgroepen Cognitieve (denken), affectieve (voelen) en conatieve
psychische functies (willen) functies
Psychiatrische stoornis Een stoornis in de cognitieve, affectieve en/of conatieve
functies, die gepaard gaat met significante lijdensdruk of
beperkingen in het sociaal functioneren
Visies op psychiatrische 1. Pathofysiologische afwijking:
stoornis 2. Verlies van betekenis: ervaring van de mens zelf,
moeilijk om bij extreme uitlatingen van de geest
pathofysiologische afwijkingen te meten
3. Schadelijke disfunctie: het disfunctioneren in denken
of voelen dat vervolgens leidt tot schade
4. Sociaal construct: er is niets zoals een psychische
stoornis, dat is wat wij zelf hebben gecreëerd om de
samenleving te kunnen ordenen, mensen met een
stoornis in een inrichting.
5. Onvermogen om het ‘goede leven’ te leiden
6. Leed: lijdensdruk
, 7. Beperkingen waar mensen zelf niet mee om kunnen
gaan
Diagnosticeren van Subjectieve ervaringen en sociale disfunctioneren van
psychiatrische stoornissen betrokkene zijn belangrijk
Stoornis in psychische Psychische functie klacht/verschijnsel symptoom
functies Optelsom van symptomen kan leiden naar een bepaald
syndroom
Cognitieve functies Bewustzijn, aandacht, oriëntatie, geheugen,
oordeelsvermogen, realiteitsbesef, ziektebesef en -inzicht,
intelligentie, waarneming, denken
Affectieve functies Stemming, affect
Conatieve functies Executieve functies, psychomotoriek, motivatie, gedrag
Doelen psychiatrische 1. Het vaststellen of er sprake is van een stoornis;
diagnostiek 2. Zo ja, welke stoornis;
3. Wat de mogelijke oorzaken zijn;
4. Wat de aangewezen behandeling is.
Kwetsbaarheid voor het Erfelijke factoren en lichamelijke factoren spelen een rol
krijgen van een
psychiatrische stoornis
Tweedeling psychiatrische Anamnese (het vragen naar psychiatrische klachten en
diagnostiek mogelijke oorzaken
Het eigenlijke onderzoek (vaststellen van psychiatrische
symptomen)
Kritiek op DSM Atheoretisch: nergens echt een stoornis verklaard, alleen
beschreven
Positivistisch/reductionistisch: een bepaald beeld wat een
mens tentoonspreidt wordt gereduceerd tot een aantal
symptomen, terwijl menselijk gedrag heel complex is
Schijn van validiteit: doordat je het in een boek zet, alsof
die stempels echte entiteiten zijn die van elkaar zijn
afgegrensd
Grens met normaliteit
Grenzen onderling: niet anderszins omschreven (NAO), en
tenzij beter verklaard door andere stoornis
Comorbiditeit
Cultuurgebondenheid: stoornissen presenteren zich
anders en worden verschillend gelabeld in verschillende
culturen
Belangen: meest winstgevende industrie?
Psychische stoornis volgens - Klinische significante symptomen in psychische
DSM-5 functies;
- Disfunctie in psychologie, biologie, ontwikkeling
- Significante lijdensdruk, beperkingen in functioneren
op sociaal of beroepsmatig gebied
- Reactie op stressor of verlies
o Passend binnen cultuur niet)
- Sociaal deviant gedrag (politiek, religieus, seksueel)
, o Conflict individu met maatschappij niet, tenzij het
gevolg van individueel disfunctioneren
Doel diagnose Het verklaren en begrijpen van de toestand van de
betrokkene om een doeltreffende behandeling te kunnen
kiezen
Diagnose Beschrijft stoornis en geeft mogelijke oorzakelijke
verklaring van een syndroom in bio-psycho-sociaal
perspectief
- Op individueel niveau
- Omvat factoren van invloed op beloop en
behandeling
- Bepalend of behandeling is geïndiceerd
Syndroomdiagnose/ Beschrijvend, geeft geen informatie over de redenen en
descriptieve diagnose mechanismen van ontstaan
Structuurdiagnose/ Beschrijft behalve symptomen ook de oorzaak ervan. Gaat
diagnostische formulering in op somatische, psychologische en sociale oorzaken
(biopsychosociale model). Hierbij wordt aandacht
geschonken aan:
- Predisponerende factoren: factoren die iemand
kwetsbaar maken;
- Precipiterende factoren: factoren die de stoornis
uitlokken;
- Onderhoudende factoren: factoren die de stoornis
onderhouden of versterken.
Factoren die een rol spelen - Een zekere tijd tussen onderzoeken van meerdere
bij betrouwbaarheid van een gedragsdeskundigen;
diagnose - Context waarbinnen het onderzoek plaatsvindt kan
invloed hebben op manifestatie van psychiatrische
symptomen;
- Het contact tussen betrokkene en gedragsdeskundige;
- Sekseverschillen tussen gedragsdeskundigen.
Classificatie Beschrijft de stoornis en geeft geen informatie over
(mogelijke) oorzaken:
- Op groepsniveau
- Bedoeld voor onderzoek
- Niet bepalend of behandeling is geïndiceerd
- Classificatie is onderdeel van de diagnostiek
Descriptieve classificatie Voornamelijk gebaseerd op het beschrijven van de
syndromen
Categoriale classificatie Gaat uit van een kwalitatief onderscheid tussen
gezondheid en ziekte
Dimensionale classificatie Men beschouwt ziekte als een uitsluitend kwantitatief
afwijkende variant van gezondheid. De aandoening wordt
geplaatst op een continuüm: onder of boven een
afgesproken grenswaarde spreken we van een stoornis
Bezwaren categoriale Ten onrechte een te groot waarheidsgehalte toekennen
classificatiesystemen aan de betreffende indeling in ziektebeelden (reïficatie)
, Psychiatrische stoornissen zijn opgesplitst in grote
aantallen verschillende categorieën. Betrokkenen krijgen
meer dan één diagnose.
Reïficatie Het tot ‘dingen’ terugbrengen van psychiatrische
stoornissen
Voordelen descriptieve - Duidelijk wat er met een psychiatrische classificatie
classificatie wordt bedoeld
- Tussenbeoordelaarsbetrouwbaarheid groter dan
vroeger, vooral van belang voor wetenschappelijk
onderzoek naar de werkzaamheid van
psychofarmaca.
Natuurwetenschappelijke Gaat uit van meetbare materie die zich gedraagt volgens
methode de natuurwetenschappelijke wetten en verklaringen
(materiewetenschap) waarom
Geesteswetenschappelijke Gaat uit van gebeurtenissen die een betrokkene
methode beïnvloeden omdat ze een bepaalde betekenis hebben
(betekeniswetenschap) waardoor
Methodisch dualisme Psychiatrie heeft niet gekozen voor het dualisme in de
filosofie, maar wel voor het pragmatisch tegelijkertijd en
geïntegreerd toepassen van twee methoden om de
werkelijkheid te benaderen (materie- en
betekeniswetenschappelijke aanpak)
Multifactorieel perspectief Gedrag wordt bepaald door een complex proces van
wederzijdse beïnvloeding tussen gestoorde en intacte
psychische functies en de context. Al deze factoren
werken onderling op elkaar in.
Comorbiditeit Tegelijkertijd voorkomen van twee of meer aandoeningen
of stoornissen bij één persoon
