Samenvatting GGZ2027
Geschreven in academisch jaar 2021-2022
,Taak 1 – De hersenen
1. Hoe zijn zenuwcellen opgebouwd? (neuronen +
gliacellen)
Neuronen= cellen die informatie ontvangen en doorgeven
aan elkaar
Structuur van neuron
Neuronen hebben lange uitlopers en bestaan uit een
soma(celllichaam), dendrieten, axon en presynaptische
terminalen. Kleine neuronen hebben soms geen axonen en
sommige missen (duidelijke) dendrieten. Neuronen kunnen
enorm verschillen in formaat, vorm en functie. de vorm van
een neuron bepaalt zijn connecties met andere cellen en dus zijn functie. bijv. een
neuron met vele dendrieten kunnen veel informatie van verschillende neuronen opnemen
terwijl bipolaire neuronen bijv in de retina maar korte uitstulpingen heeft die maar van een
heel beperkt aantal cellen informatie ontvangt. Verschillende vormen neuronen:
- Dendrieten: vertakkingen die steeds smaller worden naar het einde toe. De
oppervlakte van dendrieten is omgeven door gespecialiseerde synaptische
receptoren waarmee de dendriet info ontvangt van andere neuronen. Veel
dendrieten bevatten dendritische stekels waarmee de oppervlakte van dendrieten
wordt vergroot voor synapsen
- Soma (cellichaam): bevat de nucleus, ribosomen en mitochondria. Het meeste
metabolische werk van een neuron gebeurt hier. Ze zijn zo’n 0,005 – 0,1 mm groot in
diameter bij zoogdieren. In veel neuronen bestaat het oppervlakte van het soma ook
uit synapsen
- Axon: dunne vezel met een constante diameter. De axon vervoert een impuls naar
een andere neuron, orgaan of spier toe. Ze kunnen wel meer dan een meter lang zijn
(zoals axon van ruggenmerg naar voet). De meeste axonen van gewervelden worden
omgeven door een myelineschede die wordt onderbroken door knopen van
Ranvier. (axonen van ongewervelden hebben geen myelineschede).
Myelineschede
myelineschede om de axonen isoleert ze waardoor de snelheid van impulsgeleiding
verhoogt. Het is gemaakt van vetten en proteïnen. De myelineschede wordt onderbroken
door korte stukjes axon genaamd knopen van Ranvier, in gemyeliniseerde axonen start
het actiepotentiaal in de eerste knoop van Ranvier. Nadat dit actiepotentiaal heeft
, plaatsgevonden springt het signaal als het ware naar de volgende knoop = saltatorische
geleiding. Naast het versnellen van impulsgeleiding zorgt het voor energiebesparing.
Een neuron kan meerdere dendrieten hebben en maar één axon, die wel uitlopers kan
hebben. Aan het einde van elke uitloper zit een zwelling: presynaptische terminaal.
Hier laat de axon chemicaliën vrij door de junctie tussen dat neuron en een andere cel.
o Afferent axon(A=admit): brengt info naar een
structuur tóe (sensorisch neuron tov rest v
zenuwstelsel)
o Efferent axon(E=exit): brengt info van een
structuur wég (motorisch neuron tov rest v
zenuwstelsel)
Binnen het zenuwstelsel is een bepaald neuron
efferent tov de ene structuur en afferent tov de
andere.
Als de dendrieten én axon beide in een enkele structuur zitten is de cel een
interneuron/intrinsieke neuron van die structuur, bijv een interneuron van de thalamus
bevindt zich in zijn geheel in de thalamus.
2 soorten neuronen:
- Motorische neuron: heeft soma in het ruggenmerg, ontvangt signalen via dendrieten
en geeft impulsen door via zijn axon aan een spier.
- Sensorische neuron: is aan een kant super gevoelig voor een bepaalde soort
stimulatie, bijv. licht, geluid of aanraking. Sensorische neuron ontvangt informatie
vanuit zintuigen die ze naar het ruggenmerg leidt. Kleine takjes leiden de impuls
vanuit de zintuigen direct naar het axon, het cellichaam bevindt zich in een soort takje
buiten deze hoofdtak.
Glia/neuroglia= meer ondersteunende cellen voor neuronen
Het andere component van het zenuwstelsel en kunnen vele functies vervullen. Er zijn
meer glia dan neuronen in de cerebrale cortex maar meer neuronen dan glia in
verschillende andere hersengebieden (vooral cerebellum)
Verschillende typen glia:
- Astrocyten: stervormig, vouwen zich om synapsen heen en functioneel gerelateerd
aan axonen. Het beschermt de connectie tussen 2 neuronen van chemicaliën die
rondzweven, helpt gerelateerde neuronen te synchroniseren door ionen en
, transmitters op te nemen en los te laten waardoor golven van berichtgeving
plaatsvinden → belangrijk om een ritme te laten ontstaan. Ze vergroten de
bloedvaten zodat er meer voedingsstoffen naar actieve hersengebieden gaan.
Tripartite synapse: top van een axon laat chemicaliën vrij die ervoor zorgen dat de
naburige astrocyt dit ook gaat doen waardoor het bericht voor de volgende neuron
vergroot of veranderd wordt. Mogelijk gerelateerd aan leren en geheugen. Astrocyten
reageren in sommige hersengebieden ook op hormonen → invloed op neuronen
- Microglia: acteren als deel van immuunsysteem door virussen en schimmels uit het
brein te verwijderen. Ze profileren na hersenschade en verwijderen dode of
beschadigde neuronen. Helpen ook bij leren door de zwakste synapsen te
verwijderen
- Oligodendrocyten: bevinden zich in hersenen en ruggenmerg en schwann cellen in
het perifere zenuwstelsel bouwen de myelineschede en zorgen voor de nodige
voedingsstoffen in axonen.
- Radiale glia: leiden de migratie van neuronen en hun axonen en dendrieten tijdens
embryotische ontwikkeling. Nadat deze ontwikkeling klaar is differentëren de meeste
radiale glia in neuronen, een deel in astrocyten en oligodendrocyten.
Neuronen worden vooral gevoed door glucose (suiker) terwijl andere celtypes vooral energie
halen uit koolhydraten en eiwitten.
2. Hoe ontstaat er een actiepotentiaal? (communicatie tussen neuronen)
In plaats van één elektrisch signaal steeds door te geven (wat t steeds zwakker maakt)
maakt een axon op elk punt steeds een nieuw elektrisch signaal aan. Hierdoor bereikt
een aanraking van je schouder je hersenen eerder dan een aanraking van je tenen maar
dit verschil is bijna niet te merken. Dit is bij aanraking ook niet nuttig om te weten. Bij
zicht is het wel nuttig om te weten welke stimulus voor de andere komt: dit maakt het
verschil tussen of het licht zich van plaats A naar plaats B op de retina of van plaats B
naar plaats A op de retina verplaatst. Het visuele systeem compenseert voor het verschil
in afstand van cellen naar de hersenen door cellen die wat verder weg liggen sneller
impulsen door te laten geven dan de cellen dichterbij.
Rustpotentiaal
Wanneer een neuron in rust is onderhoudt het membraan een elektrisch gradiënt →
polarisatie (dus verschil in lading in de binnen-(-) en buitenkant(+) van een cel). Dit
lichte ladingsverschil tussen de binnen en buitenkant heet het rustpotentiaal.
Als ionen zich vrij over het membraan konden bewegen zal er depolarisatie plaatsvinden
waardoor de binnenkant niet meer negatief zou zijn. Dit wordt voorkomen door
selectieve permeabiliteit. In een staat van rust zijn de natrium-kaliumpompen
gesloten waardoor er bijna geen doorlaatbaarheid is van natrium(gesloten kanaal) en een
Geschreven in academisch jaar 2021-2022
,Taak 1 – De hersenen
1. Hoe zijn zenuwcellen opgebouwd? (neuronen +
gliacellen)
Neuronen= cellen die informatie ontvangen en doorgeven
aan elkaar
Structuur van neuron
Neuronen hebben lange uitlopers en bestaan uit een
soma(celllichaam), dendrieten, axon en presynaptische
terminalen. Kleine neuronen hebben soms geen axonen en
sommige missen (duidelijke) dendrieten. Neuronen kunnen
enorm verschillen in formaat, vorm en functie. de vorm van
een neuron bepaalt zijn connecties met andere cellen en dus zijn functie. bijv. een
neuron met vele dendrieten kunnen veel informatie van verschillende neuronen opnemen
terwijl bipolaire neuronen bijv in de retina maar korte uitstulpingen heeft die maar van een
heel beperkt aantal cellen informatie ontvangt. Verschillende vormen neuronen:
- Dendrieten: vertakkingen die steeds smaller worden naar het einde toe. De
oppervlakte van dendrieten is omgeven door gespecialiseerde synaptische
receptoren waarmee de dendriet info ontvangt van andere neuronen. Veel
dendrieten bevatten dendritische stekels waarmee de oppervlakte van dendrieten
wordt vergroot voor synapsen
- Soma (cellichaam): bevat de nucleus, ribosomen en mitochondria. Het meeste
metabolische werk van een neuron gebeurt hier. Ze zijn zo’n 0,005 – 0,1 mm groot in
diameter bij zoogdieren. In veel neuronen bestaat het oppervlakte van het soma ook
uit synapsen
- Axon: dunne vezel met een constante diameter. De axon vervoert een impuls naar
een andere neuron, orgaan of spier toe. Ze kunnen wel meer dan een meter lang zijn
(zoals axon van ruggenmerg naar voet). De meeste axonen van gewervelden worden
omgeven door een myelineschede die wordt onderbroken door knopen van
Ranvier. (axonen van ongewervelden hebben geen myelineschede).
Myelineschede
myelineschede om de axonen isoleert ze waardoor de snelheid van impulsgeleiding
verhoogt. Het is gemaakt van vetten en proteïnen. De myelineschede wordt onderbroken
door korte stukjes axon genaamd knopen van Ranvier, in gemyeliniseerde axonen start
het actiepotentiaal in de eerste knoop van Ranvier. Nadat dit actiepotentiaal heeft
, plaatsgevonden springt het signaal als het ware naar de volgende knoop = saltatorische
geleiding. Naast het versnellen van impulsgeleiding zorgt het voor energiebesparing.
Een neuron kan meerdere dendrieten hebben en maar één axon, die wel uitlopers kan
hebben. Aan het einde van elke uitloper zit een zwelling: presynaptische terminaal.
Hier laat de axon chemicaliën vrij door de junctie tussen dat neuron en een andere cel.
o Afferent axon(A=admit): brengt info naar een
structuur tóe (sensorisch neuron tov rest v
zenuwstelsel)
o Efferent axon(E=exit): brengt info van een
structuur wég (motorisch neuron tov rest v
zenuwstelsel)
Binnen het zenuwstelsel is een bepaald neuron
efferent tov de ene structuur en afferent tov de
andere.
Als de dendrieten én axon beide in een enkele structuur zitten is de cel een
interneuron/intrinsieke neuron van die structuur, bijv een interneuron van de thalamus
bevindt zich in zijn geheel in de thalamus.
2 soorten neuronen:
- Motorische neuron: heeft soma in het ruggenmerg, ontvangt signalen via dendrieten
en geeft impulsen door via zijn axon aan een spier.
- Sensorische neuron: is aan een kant super gevoelig voor een bepaalde soort
stimulatie, bijv. licht, geluid of aanraking. Sensorische neuron ontvangt informatie
vanuit zintuigen die ze naar het ruggenmerg leidt. Kleine takjes leiden de impuls
vanuit de zintuigen direct naar het axon, het cellichaam bevindt zich in een soort takje
buiten deze hoofdtak.
Glia/neuroglia= meer ondersteunende cellen voor neuronen
Het andere component van het zenuwstelsel en kunnen vele functies vervullen. Er zijn
meer glia dan neuronen in de cerebrale cortex maar meer neuronen dan glia in
verschillende andere hersengebieden (vooral cerebellum)
Verschillende typen glia:
- Astrocyten: stervormig, vouwen zich om synapsen heen en functioneel gerelateerd
aan axonen. Het beschermt de connectie tussen 2 neuronen van chemicaliën die
rondzweven, helpt gerelateerde neuronen te synchroniseren door ionen en
, transmitters op te nemen en los te laten waardoor golven van berichtgeving
plaatsvinden → belangrijk om een ritme te laten ontstaan. Ze vergroten de
bloedvaten zodat er meer voedingsstoffen naar actieve hersengebieden gaan.
Tripartite synapse: top van een axon laat chemicaliën vrij die ervoor zorgen dat de
naburige astrocyt dit ook gaat doen waardoor het bericht voor de volgende neuron
vergroot of veranderd wordt. Mogelijk gerelateerd aan leren en geheugen. Astrocyten
reageren in sommige hersengebieden ook op hormonen → invloed op neuronen
- Microglia: acteren als deel van immuunsysteem door virussen en schimmels uit het
brein te verwijderen. Ze profileren na hersenschade en verwijderen dode of
beschadigde neuronen. Helpen ook bij leren door de zwakste synapsen te
verwijderen
- Oligodendrocyten: bevinden zich in hersenen en ruggenmerg en schwann cellen in
het perifere zenuwstelsel bouwen de myelineschede en zorgen voor de nodige
voedingsstoffen in axonen.
- Radiale glia: leiden de migratie van neuronen en hun axonen en dendrieten tijdens
embryotische ontwikkeling. Nadat deze ontwikkeling klaar is differentëren de meeste
radiale glia in neuronen, een deel in astrocyten en oligodendrocyten.
Neuronen worden vooral gevoed door glucose (suiker) terwijl andere celtypes vooral energie
halen uit koolhydraten en eiwitten.
2. Hoe ontstaat er een actiepotentiaal? (communicatie tussen neuronen)
In plaats van één elektrisch signaal steeds door te geven (wat t steeds zwakker maakt)
maakt een axon op elk punt steeds een nieuw elektrisch signaal aan. Hierdoor bereikt
een aanraking van je schouder je hersenen eerder dan een aanraking van je tenen maar
dit verschil is bijna niet te merken. Dit is bij aanraking ook niet nuttig om te weten. Bij
zicht is het wel nuttig om te weten welke stimulus voor de andere komt: dit maakt het
verschil tussen of het licht zich van plaats A naar plaats B op de retina of van plaats B
naar plaats A op de retina verplaatst. Het visuele systeem compenseert voor het verschil
in afstand van cellen naar de hersenen door cellen die wat verder weg liggen sneller
impulsen door te laten geven dan de cellen dichterbij.
Rustpotentiaal
Wanneer een neuron in rust is onderhoudt het membraan een elektrisch gradiënt →
polarisatie (dus verschil in lading in de binnen-(-) en buitenkant(+) van een cel). Dit
lichte ladingsverschil tussen de binnen en buitenkant heet het rustpotentiaal.
Als ionen zich vrij over het membraan konden bewegen zal er depolarisatie plaatsvinden
waardoor de binnenkant niet meer negatief zou zijn. Dit wordt voorkomen door
selectieve permeabiliteit. In een staat van rust zijn de natrium-kaliumpompen
gesloten waardoor er bijna geen doorlaatbaarheid is van natrium(gesloten kanaal) en een
