lOMoARcPSD|11911780
Geschiedenis van het publiekrecht en
de politiek
Handboek: niet meer up-to-date (bv Brexit)
Chronologie van de periodes door het handboek kennen!
Franse woorden achteraan in handboek kennen (NL->FR en FR->NL)
Wetboeken in de JUSTEL- databank
Voorbeeld grondwet: alle Belgen = gelijk voor de wet (codex
publiekrecht) 1831: alle Belgen = alle mannen met
Belgische nat.
⇨ Sociale ongelijkheid (rijk-arm/mannen-vrouwen)
2021: alle Belgen = mannen + vrouwen
Aanpassing (1993): art. 6 => art. 10
Tekst in loop vd geschiedenis
veranderd
Afkortingen
- Ger. w. = gerechtelijk wetboek
- Sw = strafwetboek
- Sv = wetboek van strafvordering
- Bw = burgerlijk wetboek
Officiële publicatie: publicatie die uitgaat van de overheid met de bedoeling afdwingbaar te
worden, krijgt een wetkrachtige norm (ministerieel besluit)
!! het Belgisch Staatsblad !! (enige officiële publ.)
Officieuze publicatie: geen kracht van wet (bv. perscommuniqué => geen
waarde) Voorbeeld grondwet (art. 6 – art. 10)
publicatie in VRG-artikel: officieus => geen wetkracht
publicatie in Staatsblad: officieel
‘geconsolideerde wetgeving’
= ervoor zorgen dat de wettekst up to date is (alle wijzigingen doorvoeren)
= knip en plak werk in de
wetteksten Warboel? Wettekst
coördineren
= wettekst opnieuw
opstellen Grondwet van 1831 nog online te vinden
Art 6
’70 6 bis => toevoegingen
’80 6 ter
Voorbeeld grondwet in 1993: grote warboel
Art 6 en 6 bis => art 10 en 11 => coördinatie vd grondwet
! geconsolideerde wettekst =/ gecoördineerde wettekst
, lOMoARcPSD|11911780
Hoofdstuk 1: inleiding
definitie
A geschiedenis
1. rechtsgeschiedenis = metajuridica
positief recht = het concreet geldende, afdwingbare op een bepaalde plaats en tijd
voorbeeld je moet rechts rijden in België, maar in GB moet je links
rijden
⇨ door de rol van de kerk in de samenleving: kerk had meer invloed
in België
rechts = goed, links = slecht => culturele en religieuze
beladenheid
positief recht => binnen juridische principes, binnen juridisch paradigma
paradigma = geheel van basisveronderstellingen die binnen een wetenschap gelden
(soms fout)
voorbeeld paradigma: de wereld is het midden en de rest ligt er rond
⇨ fout: Copernicus herschikt het paradigma
metajuridica = uit het juridisch paradigma stappend, niet gebonden aan juridische principe
=> niet kijken naar positief recht
voorbeeld ‘nemo censetur ignorare legem’
= niemand wordt geacht de wet niet te
kennen (iedereen wordt geacht de wet te
kennen)
⇨ paradigma niet juist, want 1 vd basisveronderstellingen is
fout (je kan niet alle ‘recht’ kennen)
Je kan vanuit verschillende wetenschappen kijken naar een bepaalde
materie Voorbeeld beledigingsdossier sociologisch bekijken
⇨ wie is de rechter om te bepalen of een persoon al dan niet
beledigd is? Op basis van wat? Vooroordelen?
Interdisciplinair = vanuit het paradigma vd ene wetenschap naar de andere kijken
Recht begrijp je beter als je weet waar het vandaan komt
‘Historische Rechtsschule’
!! Carl Friedrich von Savigny
Recht drukt volksgeist uit: ieder volk is anders, andere spirit, manier van denken
Rechtsgeschiedenis = afstappen van positief recht en kijken via geschiedenis naar recht
2. geschiedenis en recht dienen elkaar
Geschiedenis dient recht
, lOMoARcPSD|11911780
Toepassing van de norm in de tijd (heuristiek)
heuristiek = kunde van zoeken en
vinden voorbeeld (intertemporeel)
1760: Jos geboren in Gent
1789: Franse Revolutie (kerk: slechte invloed)
1792: Jos laat testament opstellen voor
pastoor
⇨ promotor van testamenten: manier van de kerk om goederen
naar zich toe te trekken
1795: België wordt deel van Frankrijk
⇨ elke nieuwe Franse wet geldt ook voor
Belgen 1803: Jos gestorven
Maar: vanaf 1789 mocht je ook zelf je testament schrijven (na Fr. Rev.:
verburgerlijking van de maatschappij)
In 1803 gold de Franse wetgeving, dus mocht een testament vanaf 1789 niet
meer voor pastoor geschreven zijn
=> basisprincipe van de niet-retroactiviteit van de wet, maar Frankrijk beslist
dat na 1789 alle Franse wetten gelden (retroactief)
‘tempus regit actum’: de tijd regelt (de vorm van) de akte
Materiële aspect: inhoud
Formele aspect: vorm
1803: testament Jos:
Formeel geldig? ‘locus regit actum’: de plaats regelt de akte
1792: België => formeel geldig
Materieel geldig? Wet van 1795: inhoud moet volgens moment van
openvallen van de nalatenschap: 1803
=> materieel ongeldig
Voorbeeld 1804: wet
1991: art 2
1994: contract opgesteld
1995: art 2 geconsolideerd
2021: rechtszaak
Probleem => geconsolideerde versie was na het contract => oude versie
zoeken van de wet
!! de wet toepassen die effectief van kracht was op het moment van de feiten
Schilderij Godsoordelen = oordelen die men aan God overliet, men zwoer de
waarheid bij God
Goddelijke houding = kruishouding (wanneer de rechter geen oordeel
kan vellen)
, lOMoARcPSD|11911780
⇨ Het oordeel van het kruis (iudicium crucis): zo lang mogelijk
blijven staan in de positie
⇨ Koning Salomon (schilderij): Salomonsoordeel
De rechten legitimeren in zijn functie, rechtsgebouwen zijn
transparant na kritiek (recht is openbaar)
Voorbeeld ’90: wet => €100 boete
1/08: geflitst
1/09: €200 boete (nieuwe wet)
1/10: rechtbank => hoeveel
betalen?
Voorbeeld (Internationaal privaatrecht)
geboren in België
testament opgesteld in
China Gestorven in Spanje
⇨ Is het testament geldig?
Formeel geldig? Ja als je de normen van het land waar
het opgesteld is naleeft
Materieel geldig? Ja als de inhoud wettelijk correct is volgens de
regels van het land waar je domicilie (woonplaats) ligt
Correct bergip van de norm (interpretatie)
Rechtshistorische interpretatie = Bewust zijn dat het recht constant evolueert en bewust zijn
dat normen anders kunnen worden geïnterpreteerd
Wetshistorische interpretatie = kijken naar de geschiedenis van het tot stand komen van
de wet (voorbereidende documenten)
Formele wet: een norm die bepaald is door de formele wetgever (het parlement)
Trias politica
- Wetgevende macht: parlementen => formele wetten
- Uitvoerende macht: regeringen en overheden => materiële wetten
- Rechterlijke macht
Grondwet
Formele wetten
Koninklijke besluiten
Ministriële besluiten
Provinciale besluiten
Gemeentelijke besluiten
Geschiedenis van het publiekrecht en
de politiek
Handboek: niet meer up-to-date (bv Brexit)
Chronologie van de periodes door het handboek kennen!
Franse woorden achteraan in handboek kennen (NL->FR en FR->NL)
Wetboeken in de JUSTEL- databank
Voorbeeld grondwet: alle Belgen = gelijk voor de wet (codex
publiekrecht) 1831: alle Belgen = alle mannen met
Belgische nat.
⇨ Sociale ongelijkheid (rijk-arm/mannen-vrouwen)
2021: alle Belgen = mannen + vrouwen
Aanpassing (1993): art. 6 => art. 10
Tekst in loop vd geschiedenis
veranderd
Afkortingen
- Ger. w. = gerechtelijk wetboek
- Sw = strafwetboek
- Sv = wetboek van strafvordering
- Bw = burgerlijk wetboek
Officiële publicatie: publicatie die uitgaat van de overheid met de bedoeling afdwingbaar te
worden, krijgt een wetkrachtige norm (ministerieel besluit)
!! het Belgisch Staatsblad !! (enige officiële publ.)
Officieuze publicatie: geen kracht van wet (bv. perscommuniqué => geen
waarde) Voorbeeld grondwet (art. 6 – art. 10)
publicatie in VRG-artikel: officieus => geen wetkracht
publicatie in Staatsblad: officieel
‘geconsolideerde wetgeving’
= ervoor zorgen dat de wettekst up to date is (alle wijzigingen doorvoeren)
= knip en plak werk in de
wetteksten Warboel? Wettekst
coördineren
= wettekst opnieuw
opstellen Grondwet van 1831 nog online te vinden
Art 6
’70 6 bis => toevoegingen
’80 6 ter
Voorbeeld grondwet in 1993: grote warboel
Art 6 en 6 bis => art 10 en 11 => coördinatie vd grondwet
! geconsolideerde wettekst =/ gecoördineerde wettekst
, lOMoARcPSD|11911780
Hoofdstuk 1: inleiding
definitie
A geschiedenis
1. rechtsgeschiedenis = metajuridica
positief recht = het concreet geldende, afdwingbare op een bepaalde plaats en tijd
voorbeeld je moet rechts rijden in België, maar in GB moet je links
rijden
⇨ door de rol van de kerk in de samenleving: kerk had meer invloed
in België
rechts = goed, links = slecht => culturele en religieuze
beladenheid
positief recht => binnen juridische principes, binnen juridisch paradigma
paradigma = geheel van basisveronderstellingen die binnen een wetenschap gelden
(soms fout)
voorbeeld paradigma: de wereld is het midden en de rest ligt er rond
⇨ fout: Copernicus herschikt het paradigma
metajuridica = uit het juridisch paradigma stappend, niet gebonden aan juridische principe
=> niet kijken naar positief recht
voorbeeld ‘nemo censetur ignorare legem’
= niemand wordt geacht de wet niet te
kennen (iedereen wordt geacht de wet te
kennen)
⇨ paradigma niet juist, want 1 vd basisveronderstellingen is
fout (je kan niet alle ‘recht’ kennen)
Je kan vanuit verschillende wetenschappen kijken naar een bepaalde
materie Voorbeeld beledigingsdossier sociologisch bekijken
⇨ wie is de rechter om te bepalen of een persoon al dan niet
beledigd is? Op basis van wat? Vooroordelen?
Interdisciplinair = vanuit het paradigma vd ene wetenschap naar de andere kijken
Recht begrijp je beter als je weet waar het vandaan komt
‘Historische Rechtsschule’
!! Carl Friedrich von Savigny
Recht drukt volksgeist uit: ieder volk is anders, andere spirit, manier van denken
Rechtsgeschiedenis = afstappen van positief recht en kijken via geschiedenis naar recht
2. geschiedenis en recht dienen elkaar
Geschiedenis dient recht
, lOMoARcPSD|11911780
Toepassing van de norm in de tijd (heuristiek)
heuristiek = kunde van zoeken en
vinden voorbeeld (intertemporeel)
1760: Jos geboren in Gent
1789: Franse Revolutie (kerk: slechte invloed)
1792: Jos laat testament opstellen voor
pastoor
⇨ promotor van testamenten: manier van de kerk om goederen
naar zich toe te trekken
1795: België wordt deel van Frankrijk
⇨ elke nieuwe Franse wet geldt ook voor
Belgen 1803: Jos gestorven
Maar: vanaf 1789 mocht je ook zelf je testament schrijven (na Fr. Rev.:
verburgerlijking van de maatschappij)
In 1803 gold de Franse wetgeving, dus mocht een testament vanaf 1789 niet
meer voor pastoor geschreven zijn
=> basisprincipe van de niet-retroactiviteit van de wet, maar Frankrijk beslist
dat na 1789 alle Franse wetten gelden (retroactief)
‘tempus regit actum’: de tijd regelt (de vorm van) de akte
Materiële aspect: inhoud
Formele aspect: vorm
1803: testament Jos:
Formeel geldig? ‘locus regit actum’: de plaats regelt de akte
1792: België => formeel geldig
Materieel geldig? Wet van 1795: inhoud moet volgens moment van
openvallen van de nalatenschap: 1803
=> materieel ongeldig
Voorbeeld 1804: wet
1991: art 2
1994: contract opgesteld
1995: art 2 geconsolideerd
2021: rechtszaak
Probleem => geconsolideerde versie was na het contract => oude versie
zoeken van de wet
!! de wet toepassen die effectief van kracht was op het moment van de feiten
Schilderij Godsoordelen = oordelen die men aan God overliet, men zwoer de
waarheid bij God
Goddelijke houding = kruishouding (wanneer de rechter geen oordeel
kan vellen)
, lOMoARcPSD|11911780
⇨ Het oordeel van het kruis (iudicium crucis): zo lang mogelijk
blijven staan in de positie
⇨ Koning Salomon (schilderij): Salomonsoordeel
De rechten legitimeren in zijn functie, rechtsgebouwen zijn
transparant na kritiek (recht is openbaar)
Voorbeeld ’90: wet => €100 boete
1/08: geflitst
1/09: €200 boete (nieuwe wet)
1/10: rechtbank => hoeveel
betalen?
Voorbeeld (Internationaal privaatrecht)
geboren in België
testament opgesteld in
China Gestorven in Spanje
⇨ Is het testament geldig?
Formeel geldig? Ja als je de normen van het land waar
het opgesteld is naleeft
Materieel geldig? Ja als de inhoud wettelijk correct is volgens de
regels van het land waar je domicilie (woonplaats) ligt
Correct bergip van de norm (interpretatie)
Rechtshistorische interpretatie = Bewust zijn dat het recht constant evolueert en bewust zijn
dat normen anders kunnen worden geïnterpreteerd
Wetshistorische interpretatie = kijken naar de geschiedenis van het tot stand komen van
de wet (voorbereidende documenten)
Formele wet: een norm die bepaald is door de formele wetgever (het parlement)
Trias politica
- Wetgevende macht: parlementen => formele wetten
- Uitvoerende macht: regeringen en overheden => materiële wetten
- Rechterlijke macht
Grondwet
Formele wetten
Koninklijke besluiten
Ministriële besluiten
Provinciale besluiten
Gemeentelijke besluiten
