Stofwisseling
, Chemie in cellen
Stofwisseling (matabolisme): het geheel van chemische omzettingsprocessen in een
organisme.
Een groot deel van de stofwisseling vind plaats in cellen. Levende cellen nemen stoffen op
uit hun omgeving en zetten deze om in andere stoffen. Deze omzettingen zijn nodig voor de
opbouw van de cel en de energievoorziening. Alle stofwisselingsprocessen die in rust
doorgaan, worden gerekend tot het basale metabolisme (de grondstofwisseling). De
intensiteit van het basale metabolisme kun je bepalen door de hoeveelheid zuurstof te
meten die een individu in rust verbruikt. Deze is afhankelijk van het geslacht, de leeftijd en
het lichaamsgewicht.
Cellen bestaan uit organische en anorgansiche stoffen. Een organisch molecuul bevat altijd
de elementen C, H en meestal O. Om de bindingen tussen C en H atomen tot stand te
brengen, is energie nodig. Bij het verbreken van de C-H-bindingen komt de energie
beschikbaar voor de cel.
Chemische energie: de energie die in de atoombindingen van energierijke stoffen is
opgeslagen.
Anorganische stoffen bestaan uit kleine, eenvoudig gebouwde moleculen.
De organische stof glucose is belangrijk voor de stofwisseling als brandstof en bouwstof.
Stofwisselingsprocessen zijn in te delen in assimilatie- en dissimilatieprocessen.
Assimilatie: de opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen (energie nodig).
Dissimilatie: de afbraak van grote organische moleculen uit kleinere moleculen (komt
energie beschikbaar voor celprocessen zoals assimilatie of stoffentransport).
Koolstafassimilatie: alleen autotrofe organismen (zoals planten en cyanobacteriën) zijn in
staat glucose te vormen uit koolstofdioxide en water.
Voortgezette assimilatie: glucose is vervolgens de grondstof voor de vorming van andere
koolhydraten, vetten, eiwitten en DNA. Hierbij ontstaan grote organische moleculen met
energierijke bindingen.
Voortgezette assimilatie en dissimilatie vinden zowel in autotrofe als in heterotrofe
organismen plaats.
Cellen delen, groeien en zorgen voor levensprocessen zoals beweging en transport en
afscheiding van stoffen. Daarvoor hebben cellen energie nodig.
Moleculen van de stof ATP (adenosinetrifosfaat) transporteren chemische energie naar
plaatsen in de cel waar energie nodig is. ATP bestaat uit adenosine (dat is opgebouwd uit
adenine en ribose) en 3 fosfaatgroepen. In de bindingen tussen de fosfaatgroepen is veel
chemische energie vastgelegd. Wanneer de derde fosfaatgroep van ATP wordt afgesplitst
ontstaat ADP (adenosinedifosfaat) en komt bindingsenergie vrij. De energie die hierbij
vrijkomt, kan worden overgedragen aan stofwisselingsreacties en processen in de cel (bv.
eiwitsynthese of actief transport over membranen). Bij afsplitsing van 2 fosfaatgroepen
ontstaat AMP (adenosinemonofosfaat). Andere energiedragers zijn de chemisch aan ATP
verwante moleculen NAD+ en NADP+.
ATP wordt gevormd bij fotosynthese in chloroplasten (bladgroenkorrels) en bij verbranding
in mitochondriën. Daarbij worden lichtenergie en chemische energie uit glucose, die voor de
, Chemie in cellen
Stofwisseling (matabolisme): het geheel van chemische omzettingsprocessen in een
organisme.
Een groot deel van de stofwisseling vind plaats in cellen. Levende cellen nemen stoffen op
uit hun omgeving en zetten deze om in andere stoffen. Deze omzettingen zijn nodig voor de
opbouw van de cel en de energievoorziening. Alle stofwisselingsprocessen die in rust
doorgaan, worden gerekend tot het basale metabolisme (de grondstofwisseling). De
intensiteit van het basale metabolisme kun je bepalen door de hoeveelheid zuurstof te
meten die een individu in rust verbruikt. Deze is afhankelijk van het geslacht, de leeftijd en
het lichaamsgewicht.
Cellen bestaan uit organische en anorgansiche stoffen. Een organisch molecuul bevat altijd
de elementen C, H en meestal O. Om de bindingen tussen C en H atomen tot stand te
brengen, is energie nodig. Bij het verbreken van de C-H-bindingen komt de energie
beschikbaar voor de cel.
Chemische energie: de energie die in de atoombindingen van energierijke stoffen is
opgeslagen.
Anorganische stoffen bestaan uit kleine, eenvoudig gebouwde moleculen.
De organische stof glucose is belangrijk voor de stofwisseling als brandstof en bouwstof.
Stofwisselingsprocessen zijn in te delen in assimilatie- en dissimilatieprocessen.
Assimilatie: de opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen (energie nodig).
Dissimilatie: de afbraak van grote organische moleculen uit kleinere moleculen (komt
energie beschikbaar voor celprocessen zoals assimilatie of stoffentransport).
Koolstafassimilatie: alleen autotrofe organismen (zoals planten en cyanobacteriën) zijn in
staat glucose te vormen uit koolstofdioxide en water.
Voortgezette assimilatie: glucose is vervolgens de grondstof voor de vorming van andere
koolhydraten, vetten, eiwitten en DNA. Hierbij ontstaan grote organische moleculen met
energierijke bindingen.
Voortgezette assimilatie en dissimilatie vinden zowel in autotrofe als in heterotrofe
organismen plaats.
Cellen delen, groeien en zorgen voor levensprocessen zoals beweging en transport en
afscheiding van stoffen. Daarvoor hebben cellen energie nodig.
Moleculen van de stof ATP (adenosinetrifosfaat) transporteren chemische energie naar
plaatsen in de cel waar energie nodig is. ATP bestaat uit adenosine (dat is opgebouwd uit
adenine en ribose) en 3 fosfaatgroepen. In de bindingen tussen de fosfaatgroepen is veel
chemische energie vastgelegd. Wanneer de derde fosfaatgroep van ATP wordt afgesplitst
ontstaat ADP (adenosinedifosfaat) en komt bindingsenergie vrij. De energie die hierbij
vrijkomt, kan worden overgedragen aan stofwisselingsreacties en processen in de cel (bv.
eiwitsynthese of actief transport over membranen). Bij afsplitsing van 2 fosfaatgroepen
ontstaat AMP (adenosinemonofosfaat). Andere energiedragers zijn de chemisch aan ATP
verwante moleculen NAD+ en NADP+.
ATP wordt gevormd bij fotosynthese in chloroplasten (bladgroenkorrels) en bij verbranding
in mitochondriën. Daarbij worden lichtenergie en chemische energie uit glucose, die voor de
