Economie Integraal vwo 2e druk
Samenvatting H9 Intertemporele ruil: gezinnen
9.1 Jong geleerd, oud gedaan
“Ruilen over de tijd”:
Sparen: consumptie uitstellen
o Rente is de beloning voor het afzien van huidige consumptie
Lenen: toekomstig inkomen ‘naar voren halen’
o Rente betalen over het geleende bedrag
Financiële levenscyclus
Stroom- en voorraadgrootheden
Voorraadgrootheid: kun je meten op een bepaald tijdstip (bv.
Saldo op een spaarrekening).
Stroomgrootheid: meet je per tijdseenheid (bv. Overboekingen en
opnames van de spaarrekening).
Human capital
1
,Human capital / menselijk kapitaal: een investering die meestal grote
invloed heeft op je latere leven en je bestedingsmogelijkheden.
Betekenissen van het woord ‘kapitaal’:
Fysieke kapitaalgoederen (gebouwen, machines, computers en
auto’s)
Geldkapitaal (spaarrekening of beleggingen in aandelen)
Sociaal kapitaal: mate waarin mensen participeren in de
samenleving.
Human capital: bekwaamheden die het resultaat zijn van
opvoeding, onderwijs, training en ervaring.
De investering
Tot en met het voortgezet onderwijs is de investering in human capital
goed te overzien en komt grotendeels voor rekening van de overheid en
de ouders. Om te investeren in bijvoorbeeld een opleiding hierna, zijn er
een hoop kosten. Hiervoor wordt vaak een lening afgesloten die later
moet worden terugbetaald.
De opbrengst
Behalve dat scholing bijdraagt aan je persoonlijke ontplooiing, vertaalt
een investering in human capital zich vrijwel altijd in een hoger
toekomstig inkomen. Door een opleiding kun je later alle kosten
terugverdienen. Hoger opgeleiden verdienen gemiddeld meer dan lager
opgeleiden.
Positieve externe effecten van het onderwijs
Het volgen van onderwijs is een investering in jezelf, maar komt in feite
de hele samenleving ten goede. Onderwijs heeft positieve externe
effecten vooral door het toenemende kennisniveau in de hele
samenleving. Juist hierdoor kunnen technologische verbeteringen en
vernieuwingen, betere distributie mogelijkheden, een betere
gezondheidszorg, enzovoort, de welvaart in een land doen toenemen.
2
, 9.2 Sparen en lenen
Rente of interest: enkelvoudig en samengesteld
De rente of interest (r) wordt meestal uitgedrukt in een percentage per
jaar. Renteperunage = rentepercentage : 100. Met ‘rente’ wordt soms het
percentage bedoeld en soms het rentebedrag in euro’s. Uit de tekst moet
blijken wat wordt bedoeld.
Als de rente over één periode wordt berekend is er sprake van
enkelvoudige interest. Wordt de rente steeds aan het spaarsaldo
toegevoegd en krijg je daar ook weer rente over, dan is er sprake van
samengestelde interest.
Nominale en reële rente
Het reëel inkomen is het nominaal inkomen, het inkomen in euro’s,
gecorrigeerd voor de verandering in het gemiddeld prijspeil. Die
verandering kan een stijging betreffen (inflatie) of een daling (deflatie).
Ook wat betreft de rente is er een nominale en een reële variant.
De nominale rente is de rente die met de geldgever overeen
is gekomen
De reële rente is de nominale rente gecorrigeerd voor de
verandering in het gemiddeld prijspeil.
Inflatie heeft invloed op de koopkracht van de nominale rente. Als het
algemeen prijspeil stijgt, is de reële rente kleiner dan de nominale rente.
Index nominale rente (NIC)
Index reële rente (RIC) = x 100
Index gemiddeld prijspeil
Waarom bestaat er rente? (PIC)
Twee redenen:
- Als beloning voor uitgestelde consumptie.
- Als beloning voor het dragen van risico.
Dé rente bestaat niet
Er is niet één rente, maar er bestaan al naar gelang bijvoorbeeld looptijd
en risico verschillende rentevoeten.
De intertemporele budgetlijn
Als het gaat om beslissingen over sparen en lenen, nemen economen hun
toevlucht tot een dergelijke vereenvoudiging.
Ze onderscheiden twee perioden:
De huidige of lopende periode
De toekomstige periode
Als voorbeeld zou je kunnen denken aan de periode vóór en de periode na
de pensioengerechtigde leeftijd. Of aan de periode vóór en de periode na
een bepaalde studie. Het totale in mensenleven verdiende inkomen noem
je het levensloopinkomen. Een deel van het levensloopinkomen wordt
3
Samenvatting H9 Intertemporele ruil: gezinnen
9.1 Jong geleerd, oud gedaan
“Ruilen over de tijd”:
Sparen: consumptie uitstellen
o Rente is de beloning voor het afzien van huidige consumptie
Lenen: toekomstig inkomen ‘naar voren halen’
o Rente betalen over het geleende bedrag
Financiële levenscyclus
Stroom- en voorraadgrootheden
Voorraadgrootheid: kun je meten op een bepaald tijdstip (bv.
Saldo op een spaarrekening).
Stroomgrootheid: meet je per tijdseenheid (bv. Overboekingen en
opnames van de spaarrekening).
Human capital
1
,Human capital / menselijk kapitaal: een investering die meestal grote
invloed heeft op je latere leven en je bestedingsmogelijkheden.
Betekenissen van het woord ‘kapitaal’:
Fysieke kapitaalgoederen (gebouwen, machines, computers en
auto’s)
Geldkapitaal (spaarrekening of beleggingen in aandelen)
Sociaal kapitaal: mate waarin mensen participeren in de
samenleving.
Human capital: bekwaamheden die het resultaat zijn van
opvoeding, onderwijs, training en ervaring.
De investering
Tot en met het voortgezet onderwijs is de investering in human capital
goed te overzien en komt grotendeels voor rekening van de overheid en
de ouders. Om te investeren in bijvoorbeeld een opleiding hierna, zijn er
een hoop kosten. Hiervoor wordt vaak een lening afgesloten die later
moet worden terugbetaald.
De opbrengst
Behalve dat scholing bijdraagt aan je persoonlijke ontplooiing, vertaalt
een investering in human capital zich vrijwel altijd in een hoger
toekomstig inkomen. Door een opleiding kun je later alle kosten
terugverdienen. Hoger opgeleiden verdienen gemiddeld meer dan lager
opgeleiden.
Positieve externe effecten van het onderwijs
Het volgen van onderwijs is een investering in jezelf, maar komt in feite
de hele samenleving ten goede. Onderwijs heeft positieve externe
effecten vooral door het toenemende kennisniveau in de hele
samenleving. Juist hierdoor kunnen technologische verbeteringen en
vernieuwingen, betere distributie mogelijkheden, een betere
gezondheidszorg, enzovoort, de welvaart in een land doen toenemen.
2
, 9.2 Sparen en lenen
Rente of interest: enkelvoudig en samengesteld
De rente of interest (r) wordt meestal uitgedrukt in een percentage per
jaar. Renteperunage = rentepercentage : 100. Met ‘rente’ wordt soms het
percentage bedoeld en soms het rentebedrag in euro’s. Uit de tekst moet
blijken wat wordt bedoeld.
Als de rente over één periode wordt berekend is er sprake van
enkelvoudige interest. Wordt de rente steeds aan het spaarsaldo
toegevoegd en krijg je daar ook weer rente over, dan is er sprake van
samengestelde interest.
Nominale en reële rente
Het reëel inkomen is het nominaal inkomen, het inkomen in euro’s,
gecorrigeerd voor de verandering in het gemiddeld prijspeil. Die
verandering kan een stijging betreffen (inflatie) of een daling (deflatie).
Ook wat betreft de rente is er een nominale en een reële variant.
De nominale rente is de rente die met de geldgever overeen
is gekomen
De reële rente is de nominale rente gecorrigeerd voor de
verandering in het gemiddeld prijspeil.
Inflatie heeft invloed op de koopkracht van de nominale rente. Als het
algemeen prijspeil stijgt, is de reële rente kleiner dan de nominale rente.
Index nominale rente (NIC)
Index reële rente (RIC) = x 100
Index gemiddeld prijspeil
Waarom bestaat er rente? (PIC)
Twee redenen:
- Als beloning voor uitgestelde consumptie.
- Als beloning voor het dragen van risico.
Dé rente bestaat niet
Er is niet één rente, maar er bestaan al naar gelang bijvoorbeeld looptijd
en risico verschillende rentevoeten.
De intertemporele budgetlijn
Als het gaat om beslissingen over sparen en lenen, nemen economen hun
toevlucht tot een dergelijke vereenvoudiging.
Ze onderscheiden twee perioden:
De huidige of lopende periode
De toekomstige periode
Als voorbeeld zou je kunnen denken aan de periode vóór en de periode na
de pensioengerechtigde leeftijd. Of aan de periode vóór en de periode na
een bepaalde studie. Het totale in mensenleven verdiende inkomen noem
je het levensloopinkomen. Een deel van het levensloopinkomen wordt
3
