Samenvatting Radiodiagnostiek OP1.2
OP1.2a Strooistralenrooster
Doel strooistralenrooster = Zo veel mogelijk stralen op te vangen die niet in een rechte lijn afkomstig
zijn uit de focus van het röntgenbuis strooistraling (veroorzaakt door het compton effect).
Gevolg strooistraling =
- Nadelig effect op de foto in de vorm van een verlaagd contrast.
- Biedt geen diagnostische meerwaarde voor het beeld.
- Zorgt voor een sluier van signaal over je beeld, een deken van grijs als het ware.
Nadeel strooistralenrooster
- Geschikt voor een bepaalde focus-detector afstand.
- Straling wordt aan de zijkant vaker tegengehouden.
Strooistralenrooster
Het strooistralenrooster zorgt ervoor dat de compton verstrooide straling
niet op de detector komt. Dit gebeurd doordat het rooster met lamellen
van lood geen schuine straling doorlaat. Hierdoor krijg je alleen de rechte
straling op de detector en zo beter beeld.
Verschillende mogelijkheden:
a. Gewenste variant: Primaire stralen gaan rechtdoor
- Draagt bij aan de beeldkwaliteit.
b. Primaire straal: Komt terecht op de lamel.
- Draagt niet bij aan de beeldkwaliteit.
c. Strooistaling: Wordt opgevangen door de lamel.
- Draagt niet bij aan de beeldkwaliteit.
d. Niet gewenst: Straling wordt opgenomen in het lichaam en gaat
onder een andere hoek verder.
- Draagt negatief bij aan de beeldkwaliteit.
- Aan deze straling is niks te doen, er wordt al veel onderschept door de lamellen, eventueel
meer lamellen die dichter op elkaar worden geplaatst.
Ratio
De hoogte van de lamellen gedeeld door de afstand tussen 2 lamellen.
Hoe hoger de ratio van het rooster, hoe hoger het percentage
strooistralen wat wordt geabsorbeerd. h
Selectiviteit ratio
Verhouding tussen transmissies, hetgeen wat
doorgelaten wordt.
a
Transmissie van primaire stralen delen door transmissie van strooistralen.
Je zou willen dat 100% van de primaire stralen doorgelaten wordt ten opzichte van
0% van de strooistralen. Dit is niet realistisch.
Tp
selectiviteit
Ts
,Bucky factor
Dosis die je nodig is met rooster gedeeld door de dosis zonder rooster voor het verkrijgen van een
röntgenfoto met dezelfde kwaliteit.
Het strooistralenrooster vangt een deel van de fotonen weg, de strooistraling en de primaire
straling. Het verlies van beide stralen gaat ten koste van je signaal. Het gebruik van
mAs
een rooster resulteert in een verhoging van je benodigde dosis. De bucky factor
bepaald in hoeverre deze dosis verhoogd dient te worden. De bucky factor moet R
zo laag mogelijk blijven. Hoe hoger de R, hoe meer dosis de patiënt moet krijgen.
mAs
Bouw strooistralenrooster
- Ongericht rooster: Lamellen staan parallel aan elkaar. Onder een hoek van 90
graden ten opzichte van de detector. Goedkoop om te maken
o Nadeel: Grotere focus-detector afstand nodig, ander wordt een groot
deel van de primaire straling geabsorbeerd.
o Nadeel: Zijn stationair, grote kans dat de lamellen zichtbaar in het
beeld geprojecteerd worden.
- Gericht rooster: Lamellen staan gelijk met de divergentie van de bundel.
o Nadeel: Geschikt voor een bepaalde focus-detector afstand.
- Kruisrooster: Lamellen in 2 richtingen, deze staan loodrecht op elkaar.
Kunnen zowel 2 gerichte als 2 ongerichte roosters zijn. Contrastverhogend
vermogen.
De roosterfactor is hoger dus er moet een hogere dosis gegeven worden.
Wordt gebruikt bij opnames die een goed contrast moeten hebben, bv. mammografie omdat daar
alleen weke delen afgebeeld worden.
o Nadeel: Hogere dosis in de patiënt.
Gebruikersfouten bij gefocuste roosters
- Op de kop plaatsen van strooistralenrooster.
o De divergentie van de lamellen komt niet meer overeen met de
divergentie van de bundel. Dit is omgedraaid.
o Straling wordt van het midden naar de buitenkant steeds meer
tegengehouden. In het midden gaat het nog goed op de foto. Het gaat
fout in de randen van de foto. Er ontstaat een sterke onderbelichting
aan de randen. Een deel van de primaire stralen worden geabsorbeerd.
o Symmetrisch vignet-effect (niet egaal dosisverdeling van de foto).
- Niet goed afstellen van de focus-detectorafstand ten opzichte van de
richtafstand van het rooster.
o Het tekort plaatsen van de röntgenbuis t.o.v. de detector heeft
een groter nadelig effect dan een te lange afstand gebruik.
o Te ver weg: straling wordt klein beetje tegengehouden.
o Te dichtbij: straling wordt meer tegengehouden
o Symmetrisch vignet-effect
, - Röntgenbuis niet in de juiste klikstand, niet gecentreerd
op het rooster
o De divergentie van de röntgenbundel komt niet
overeen met de divergentie van het strooistralenrooster.
o Een deel van het rooster is niet goed belicht.
o Uniforme onderbelichting
- Hoek van de röntgenbuis staat niet 90 graden t.o.v. de detector
o Lamellen staan niet goed gericht
o Uniforme onderbelichting
- Combinatie: niet goed gecentreerd + foute afstand
o Te kleine afstand: effect naar de kant van het focus
o Te grote afstand: effect naar de tegengestelde kant van het focus
o Asymmetrisch vignet-effect
Doel belichtingsautomaat
Het constant houden van de uittreedosis ter hoogte van de detector. We willen de
dosis voor iedere patiënt ten hoogte van de detector gelijk
houden, waardoor de kwaliteit van iedere foto
gelijk blijft. Bevindt zich onder het strooistralenrooster en voor de detector.
Aspecten die niet meer van belang zijn bij gebruik AEC
- Dikte van de patiënt
o AEC meet de dosis na de patiënt, dus de mAs wordt automatisch
aangepast. Patiënt met lucht in de buik zal minder straling absorberen
dan een andere patiënt.
- Focus-detector afstand
o De afstand heeft een invloed op de dosis. Met een grotere afstand zal
de opnametijd langer worden, hogere dosis. Verder heeft het geen
invloed op de afbeelding zelf.
- Strooistralenrooster
o Het gebruik van een rooster heeft hetzelfde effect, de opnametijd
wordt alleen langer met een strooistralenrooster. Maak bij gebruik van
een strooistralenrooster ook gebruik van een AEC.
- Buisfilter
o Met een buisfilter komt er weer een lagere dosis op de detector, de
opnametijd zal dus weer groter worden.
OP1.2a Strooistralenrooster
Doel strooistralenrooster = Zo veel mogelijk stralen op te vangen die niet in een rechte lijn afkomstig
zijn uit de focus van het röntgenbuis strooistraling (veroorzaakt door het compton effect).
Gevolg strooistraling =
- Nadelig effect op de foto in de vorm van een verlaagd contrast.
- Biedt geen diagnostische meerwaarde voor het beeld.
- Zorgt voor een sluier van signaal over je beeld, een deken van grijs als het ware.
Nadeel strooistralenrooster
- Geschikt voor een bepaalde focus-detector afstand.
- Straling wordt aan de zijkant vaker tegengehouden.
Strooistralenrooster
Het strooistralenrooster zorgt ervoor dat de compton verstrooide straling
niet op de detector komt. Dit gebeurd doordat het rooster met lamellen
van lood geen schuine straling doorlaat. Hierdoor krijg je alleen de rechte
straling op de detector en zo beter beeld.
Verschillende mogelijkheden:
a. Gewenste variant: Primaire stralen gaan rechtdoor
- Draagt bij aan de beeldkwaliteit.
b. Primaire straal: Komt terecht op de lamel.
- Draagt niet bij aan de beeldkwaliteit.
c. Strooistaling: Wordt opgevangen door de lamel.
- Draagt niet bij aan de beeldkwaliteit.
d. Niet gewenst: Straling wordt opgenomen in het lichaam en gaat
onder een andere hoek verder.
- Draagt negatief bij aan de beeldkwaliteit.
- Aan deze straling is niks te doen, er wordt al veel onderschept door de lamellen, eventueel
meer lamellen die dichter op elkaar worden geplaatst.
Ratio
De hoogte van de lamellen gedeeld door de afstand tussen 2 lamellen.
Hoe hoger de ratio van het rooster, hoe hoger het percentage
strooistralen wat wordt geabsorbeerd. h
Selectiviteit ratio
Verhouding tussen transmissies, hetgeen wat
doorgelaten wordt.
a
Transmissie van primaire stralen delen door transmissie van strooistralen.
Je zou willen dat 100% van de primaire stralen doorgelaten wordt ten opzichte van
0% van de strooistralen. Dit is niet realistisch.
Tp
selectiviteit
Ts
,Bucky factor
Dosis die je nodig is met rooster gedeeld door de dosis zonder rooster voor het verkrijgen van een
röntgenfoto met dezelfde kwaliteit.
Het strooistralenrooster vangt een deel van de fotonen weg, de strooistraling en de primaire
straling. Het verlies van beide stralen gaat ten koste van je signaal. Het gebruik van
mAs
een rooster resulteert in een verhoging van je benodigde dosis. De bucky factor
bepaald in hoeverre deze dosis verhoogd dient te worden. De bucky factor moet R
zo laag mogelijk blijven. Hoe hoger de R, hoe meer dosis de patiënt moet krijgen.
mAs
Bouw strooistralenrooster
- Ongericht rooster: Lamellen staan parallel aan elkaar. Onder een hoek van 90
graden ten opzichte van de detector. Goedkoop om te maken
o Nadeel: Grotere focus-detector afstand nodig, ander wordt een groot
deel van de primaire straling geabsorbeerd.
o Nadeel: Zijn stationair, grote kans dat de lamellen zichtbaar in het
beeld geprojecteerd worden.
- Gericht rooster: Lamellen staan gelijk met de divergentie van de bundel.
o Nadeel: Geschikt voor een bepaalde focus-detector afstand.
- Kruisrooster: Lamellen in 2 richtingen, deze staan loodrecht op elkaar.
Kunnen zowel 2 gerichte als 2 ongerichte roosters zijn. Contrastverhogend
vermogen.
De roosterfactor is hoger dus er moet een hogere dosis gegeven worden.
Wordt gebruikt bij opnames die een goed contrast moeten hebben, bv. mammografie omdat daar
alleen weke delen afgebeeld worden.
o Nadeel: Hogere dosis in de patiënt.
Gebruikersfouten bij gefocuste roosters
- Op de kop plaatsen van strooistralenrooster.
o De divergentie van de lamellen komt niet meer overeen met de
divergentie van de bundel. Dit is omgedraaid.
o Straling wordt van het midden naar de buitenkant steeds meer
tegengehouden. In het midden gaat het nog goed op de foto. Het gaat
fout in de randen van de foto. Er ontstaat een sterke onderbelichting
aan de randen. Een deel van de primaire stralen worden geabsorbeerd.
o Symmetrisch vignet-effect (niet egaal dosisverdeling van de foto).
- Niet goed afstellen van de focus-detectorafstand ten opzichte van de
richtafstand van het rooster.
o Het tekort plaatsen van de röntgenbuis t.o.v. de detector heeft
een groter nadelig effect dan een te lange afstand gebruik.
o Te ver weg: straling wordt klein beetje tegengehouden.
o Te dichtbij: straling wordt meer tegengehouden
o Symmetrisch vignet-effect
, - Röntgenbuis niet in de juiste klikstand, niet gecentreerd
op het rooster
o De divergentie van de röntgenbundel komt niet
overeen met de divergentie van het strooistralenrooster.
o Een deel van het rooster is niet goed belicht.
o Uniforme onderbelichting
- Hoek van de röntgenbuis staat niet 90 graden t.o.v. de detector
o Lamellen staan niet goed gericht
o Uniforme onderbelichting
- Combinatie: niet goed gecentreerd + foute afstand
o Te kleine afstand: effect naar de kant van het focus
o Te grote afstand: effect naar de tegengestelde kant van het focus
o Asymmetrisch vignet-effect
Doel belichtingsautomaat
Het constant houden van de uittreedosis ter hoogte van de detector. We willen de
dosis voor iedere patiënt ten hoogte van de detector gelijk
houden, waardoor de kwaliteit van iedere foto
gelijk blijft. Bevindt zich onder het strooistralenrooster en voor de detector.
Aspecten die niet meer van belang zijn bij gebruik AEC
- Dikte van de patiënt
o AEC meet de dosis na de patiënt, dus de mAs wordt automatisch
aangepast. Patiënt met lucht in de buik zal minder straling absorberen
dan een andere patiënt.
- Focus-detector afstand
o De afstand heeft een invloed op de dosis. Met een grotere afstand zal
de opnametijd langer worden, hogere dosis. Verder heeft het geen
invloed op de afbeelding zelf.
- Strooistralenrooster
o Het gebruik van een rooster heeft hetzelfde effect, de opnametijd
wordt alleen langer met een strooistralenrooster. Maak bij gebruik van
een strooistralenrooster ook gebruik van een AEC.
- Buisfilter
o Met een buisfilter komt er weer een lagere dosis op de detector, de
opnametijd zal dus weer groter worden.
