Samenvatting WER - de basis

WER: SAMENVATTING
BIOLOGIE

2.1 EVOLUTIE

 Verklaringen over ontstaan vd mens en wereld door wetenschap en religies
 Bekendste bioloog: Darwin (soortenrijkdom)


2.1.1 OVERZICHT VAN DE EVOLUTIEGEDACHTE

 Evolutie
o Kenmerken wijzigen over de jaren heen
 Bv: vinylplaat -> muziekcassette -> cd -> mp3 -> cloud / levende organismen
 Fixisme
o Geloven dat organismen niet evolueren
o Linnaeus (natuurkundige) gelooft hierin
 Vond het systeem vd naamgeving v soorten uit

DE KLASSIEKE OUDHEID

 Hiervoor waren er waarschijnlijk ook al ideeën -> ideeën bouwen steeds voort op andere ideeën
 Plato (5de eeuw voor chr) -> soorten zijn onveranderlijk
 Aristoteles (lln Plato) -> levende organismen vormen zich door een innerlijke vormgevende kracht uit
niet levende materie
o Dacht dat mens en viervoeters uit 1 larve zijn ontstaan
o Die vervolgens aanleiding gaf tot alle bekende soorten
o Hybridisatie: kruising -> konden nieuwe soorten ontstaan

CREATIONISTEN EN INTELLIGENT DESIGN

 Creationisten
o Geloven dat wereld, mens.. geschapen is door God
o Uitleg via scheppingsverhaal
o Soorten kunnen niet evolueren tot nieuwe soorten (macro-evolutie = soorten evolueren tot
nieuwe soorten)
o Wel veranderingen binnen een soort natuurlijke variatie (micro-evolutie = binnen een soort is
er evolutie)
o Fossielen = organismen die de ark van Noach bij de zondvloed (=catastrofentheorie)
o Volgens andere is de aarde geschapen met fossielen erin -> deze hebben dus nooit geleefd
 Creationisme
o GEEN evolutietheorie -> want men aanvaardt geen (macro-) evolutie
o GEEN wetenschap -> besluiten staan al vast en men gaat opzoek naar bewijzen, terwijl in
wetenschap ze eerst opzoek gaan naar bewijzen en dan pas besluiten trekken
o Komt voor in vele godsdiensten
 Theorie van intelligent design

1

, o 1989
o VS
o Geloven dat er bij het ontstaan en ontwikkeling v leven een sturende krach werkzaam moet
zijn geweest
o Denken dat wij afstammen van een eencellig organisme

LAMARCK EN ZIJN VOORLOPERS

 Lamarck
o Beschouwd als 1ste wetenschapper die uitgewerkte evolutietheorie formuleerde
o Voortdurend en telkens nieuw leven uit modder door inwerking v elektriciteit en warmte ->
bepaalde prototypes -> complexere vormen
 Bv bacteriën zijn volgens hem nog maar net ontstaan en gestart met evolueren
o Soorten evolueren, maar sterven NIET uit
o Evolutie gebeurt door 2 mechanismen
 Opeenstapeling v kleine afwijkingen -> gestuurd door interne kracht tussen ouders
en nakomelingen
 Overerfbaarheid v tijdens het leven verworven kenmerken ((neo)lamarckinsme )
 Deze kenmerken ontstaan doordat organismen vanuit behoefte in bepaalde
omgeving nieuwe organen of eigenschappen krijgen door training
 Deze eigenschappen geven ze door aan hun nakomelingen
 Voorbeeld giraf p187
 Verdieping
o Cairns
 1988
 Bepaalde bacteriën (Escherichia Coli) konden normaal gezien geen melksuiker
verteren, maar plots wel (dit is niet abnormaal)
 Soms verwerven ze door toevallige veranderingen in hun genetische materiaal
nieuwe eigenschappen (=mutaties)
 Eencellinge organisme onder stress zorgt ervoor dat er meer mutaties optreden
 Meeste mutaties lopen slecht af
 Bij bv hongersnood, veranderend klimaat… kunnen organismen deze mutaties best
toelaten
o Epigenetica (studie)
 Mechanismen die ervoor zorgen dat bepaalde genen aan- en uitgezet kunnen
worden in bepaalde omstandigheden

DARWINISME

 Darwin en Wallace: het ontstaan vd theorie
o Darwin
 Met de Beagle neemt hij deel aan een expeditie
 Bestudeert geologie en biologie v continenten vh zuidelijk halfrond
 Principles of Geology (Lyell)
 Aarde gevormd door processen die vandaag ook nog plaatsvinden -> traag,
we kunnen deze niet zien
 Idee komt van James Hutton
 Door aardbeving -> gebergtes zijn geleidelijk ontstaan
 Geldt ook voor dieren en planten -> veranderd zo traag dat we dit niet kunnen zien



2

,  Essay on The Principle of Population (Malthus -> Britse econoom,
bevolkingsdeskundige)
 Dieren, planten en mensen nakomelingen produceren om te overleven
 Bezoek aan Galapagoseilanden (eilandengroep in Ecuador)
 Vinken (op elk eiland kwam een andere vinkensoort voor)
 Ze lijken wel sterk op elkaar -> één gemeenschappelijke voorouder?
 Vet: dit zorgde voor zijn theorie
 Schreef zelf een boek
 The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex
o Seksuele selectie
o Verschil in gradatie en niet in soort
o Wallace
 Mens aapachtige voorouders
 Wel speciaal moment waarop de ziel werd toegevoed aan de mens
 Hierdoor werd er veel met Darwin gespot (prenten zie boek)
 De theorie
o Struggle of life/ struggle of existence
o Natuurlijke selectie
o Survival of the fittest
 Wie het beste aangepast is aan zijn leefomgeving, heeft het meeste kans om te
overleven en is dus de sterkste
o Adaptaties = aanpassingen
 Bepaalde veranderingen in gedrag, bouw of werking van organen kan het organisme
een voordeel geven in een bepaald mileu
o Seksuele selectie
o Zeer sterk in natuurlijke selectie, maar kon niet verklaren hoe variatie ontstond
 Genetica stond toen nog niet ver, met geloofde dat delen vh lichaam konden
imigreren naar geslachtscellen (= sluit aan bij theorie van Larmack)
o Experiment August Weismann (68 muizen)
o Gregor Mendel (monnik)
 Een jong krijgt van elke ouder een allel
 Dominante en recessieve allelen
 Hij toonde aan dat er geen vermengde overerving plaatsvond, dus geen gemiddelde
v kenmerken vd vader en de moeder
o Moderne synthese (theorie v Mendel en Darwin gecombinneerd)
o 1976 Richard Dawkins
 Boek: the selfish gene
 Genen en hun belang
 Voorbeelden lezen


2.1.2 SOORTVORMING EN SOORTCONCEPT

 Hoe zijn al deze soorten ontstaan?
o Natuurlijke/seksuele selectie
o Er ontstaan nieuwe soorten
 Wanneer subgroepen niet meer met elkaar voortplanten
 geografische barrière
o voorbeelden zie p200



3

, OVERZICHT




2.1.3 GROTE PLAATJE VAN DE WETENSCHAP

 Lezen maar niet kennen




2.3 PLANTEN


2.3.1 EEN PLANT HERKENNEN ALS JE ZE ZIET

 Planten
o Vroegere rijk Plantae
o Niet alle deskundigen vullen de term plant vandaag op de zelfde manier in
o Afbakening (ondergrens) durft wel eens verschillen
 Woese (1977) -> 6 rijken
o Planten? -> voldoen aan volgende kenmerken
 Meercellige organismen
 Iedere cel bevat celkern met ingesloten chromosomen (erfelijk materiaal)
 Kernmembraan (soort envelop) scheidt celkern af vh celplasma (half
vloeibare massa rijk aan water en eiwitten)
 Tal van poriën in kernmembraam later uitwisseling toe tussen kern en
celplasma
 Fotosynthese
 Bladgroenkorrels -> typische groene kleur
 Autotroof
o Organismen die zelf hun voedsel voorzien
 Echte celwand
 Vezelig netwerk dat in hoofdzaak bestaat uit cellulosedraden


4