NUTRITION PATHOLOGIE 3.2 – SAMENVATTING
LES 1 – IMMUNOLOGIE
Belangrijkste punten
1. Specifieke afweer
2. T-cellen en B-cellen
3. Immunoglobines
4. Aspecifieke afweersysteem en fagocytose
5. Afweer darmen
6. Ontstekingsmediatoren de degranulatie mestcellen
Literatuur
Kluin-Nelemans JC, Tanasale-Huisman EA. Hematologie. 2e druk. Houten: Bohn
Stafleu van Loghum; 2013. H2 Immunologie t/m H2.7, p. 9-29 (Springerlink)
Understanding Normal and Clinical Nutrition. p. 574-577 tot ‘Malutrition and
Immunity’.
Anatomie en fysiologie van de mens. p. 139-145
1. Specifieke afweersysteem
Specifieke afweer is afweer tegen een specifieke pathogeen of ziekteverwekker. Bij de
specifieke afweer zijn de B-cellen en de T-cellen betrokken. B-cellen spelen een rol bij het
humorale pad van het specifieke afweersysteem en de T-cellen bij het cellulaire pad. Deze
lymfocyten zitten in de lymfoide organen en het bloed. De primaire organen zijn de thymus
en het beenmerg en de secundaire organen zijn de neus
en keelamandelen, lymfeklieren/vaten, milt en de pevers
platen in darmen.
Verder spelen antistoffen een rol bij het specifieke
afweersysteem. Antistoffen bestaan uit immunoglobinen
(IG). Ze worden geproduceerd door speciale lymfocyten
waaronder B-cellen en plasmacellen. Er zijn 9 soorten
immunoglobines: IGA, IGG, IGM en IGE.
,2. B-cellen en T-cellen
B-cellen
B-cel specifiek antistof aan celmembraan
Herkent een bepaalde structuur
Activatie door contact met antigeen
Vormt na activatie plasmacellen en memory cellen met specifieke antistof met
behulp van T-helperscel
Plasmacel produceert specifiek antistof tegen antigeen (humoraal)
Door vorming aantal memory cellen, volgende keer snellere en sterkere reactie op
nieuw contact specifiek antigeen (ontstaan van immuniteit)
T-cellen
Twee soorten:
o Cytotoxische T-cel
o T-helper
T-cel kan alleen antigenen herkennen die worden gepresenteerd door APC (Antigeen
presenterende cel)
Antigeen presenterende cel is een fagocyt die een antigeen als het ware opeet en
een deel aan de buitenkant kan presenteren
Cytotoxische T-cel doodt de geinfecteerde cel of kankercel (evenals NK-cel (natural
killer))
T-helper cel assisteert andere immuun cellen, bv. B-cel en cytotoxische T-cel zowel
stimulatie als remming.
3. Immunoglobines
Immunoglobines zijn ook wel antistoffen. Er zijn 9 soorten:
IGA
o In o.a. moedermelk, speeksel, darmen
IGG
o Belangrijkste in het bloed
o Bindt aan allergenen en kan in weefsels treden
IGM
o In bloed effectief in doden micro-organismen
IGE
o Zit gebonden aan zogenoemde mestcellen
Immunoglobines hebben verschillende effecten/functies:
1. Het doden van micro-organismen (IGA en IGM)
2. Opsonisatie van micro-organismen (IGG)
-> opsonisatie vergemakkelijken fagocytose
3. Binding aan mestcellen door relaese ontstekingsmediatoren (IGE)
4. Voorkomen hecting aan slijmvlies (IGA)
,4. Aspecifieke afweersysteem en fagocytose
Aspecifieke afweer is alle vormen van afweer die het lichaam tot zijn beschikking heeft tegen
elke pathogeen. Het aspecifieke afweersysteem is in te delen in een eerstelijns en een
tweedelijns afweer.
Huid (eerstelijns)
De eerste barrière waar pathogenen tegenaan lopen is de huid, vanwege zijn gesloten
structuur, zijn pH en de erop levende gezonde bacteriën.
Slijmvliezen (eerstelijns)
In de huid zitten echter openingen en achter deze openingen zitten de slijmvliezen. In het
slijm van de slijmvliezen blijven de pathogenen plakken en worden daar vervolgens
verwijderd door de macrofagen.
Fagocytose (tweedelijns)
Pathogenen die vrij rondzwemmen in het lichaam tussen de cellen van de weefsels of in de
lymfe worden door de macrofagen aan hun antigenen herkend als lichaamsvreemd. Deze
pathogenen worden dat vernietigt door middel van insluiting, dit de fagocytose. Fagocytose
wordt uitgevoerd door speciale witte bloedcellen (fagocyten of macrofagen). De macrofaag
sluit de pathogeen in en breekt deze af met speciale spijsverteringssappen uit de lysosomen
af.
5. Afweer darmen
Het darmslijmvliesstelsel (GALT) is het grootste lichaamseigen systeem dat betrekking heeft
op je immuniteit en vervult belangrijke lokale en systematische afweer- en controlefuncties.
Er zit 60% lymfoide weefsels in de darmen. In de submucosa zitten veel B-cellen die
voornamelijk IGA produceren en uitscheiden in de darm. Tussen de epitheelcellen bevinden
zich dendritische cellen die antigenen kunnen opnemen en antigenen presenteren. Bij de
peyerse platen zitten zogenoemde M-cellen welke ook antigenen kunnen opnemen en
presenteren.
, 6. Ontstekingsmediatoren de degranulatie mestcellen
Een van de immunoglobinen, namelijk IGE, speelt een belangrijke rol bij allergieën. Het is
bedoeld tegen parasieten. IGE is gebonden aan een mestcel die in contact is met een
specifiek allergeen. Hierna vindt degranulatie plaats. Hierbij worden bepaalde (in granulen
verpakte) stoffen afgegeven door een cel naar de omgeving rondom de cel. Hierdoor worden
ontstekingsmediatoren uitgestoten.
Deze ontstekingsmediatoren zorgen voor:
1. Vasodilatatie
-> verhoogde bloedstroom
2. Chemotaxis
-> aantrekking andere ontstekingscellen
3. Verhoogde permeabiliteit
-> verhoogde doordringbaarheid
4. Contractie glad spierweefsel
-> samentrekking glad spierweefsel
5. Uitscheiding van cytokinen
-> zorgen voor stimulatie andere ontstekingscellen
.
LES 1 – IMMUNOLOGIE
Belangrijkste punten
1. Specifieke afweer
2. T-cellen en B-cellen
3. Immunoglobines
4. Aspecifieke afweersysteem en fagocytose
5. Afweer darmen
6. Ontstekingsmediatoren de degranulatie mestcellen
Literatuur
Kluin-Nelemans JC, Tanasale-Huisman EA. Hematologie. 2e druk. Houten: Bohn
Stafleu van Loghum; 2013. H2 Immunologie t/m H2.7, p. 9-29 (Springerlink)
Understanding Normal and Clinical Nutrition. p. 574-577 tot ‘Malutrition and
Immunity’.
Anatomie en fysiologie van de mens. p. 139-145
1. Specifieke afweersysteem
Specifieke afweer is afweer tegen een specifieke pathogeen of ziekteverwekker. Bij de
specifieke afweer zijn de B-cellen en de T-cellen betrokken. B-cellen spelen een rol bij het
humorale pad van het specifieke afweersysteem en de T-cellen bij het cellulaire pad. Deze
lymfocyten zitten in de lymfoide organen en het bloed. De primaire organen zijn de thymus
en het beenmerg en de secundaire organen zijn de neus
en keelamandelen, lymfeklieren/vaten, milt en de pevers
platen in darmen.
Verder spelen antistoffen een rol bij het specifieke
afweersysteem. Antistoffen bestaan uit immunoglobinen
(IG). Ze worden geproduceerd door speciale lymfocyten
waaronder B-cellen en plasmacellen. Er zijn 9 soorten
immunoglobines: IGA, IGG, IGM en IGE.
,2. B-cellen en T-cellen
B-cellen
B-cel specifiek antistof aan celmembraan
Herkent een bepaalde structuur
Activatie door contact met antigeen
Vormt na activatie plasmacellen en memory cellen met specifieke antistof met
behulp van T-helperscel
Plasmacel produceert specifiek antistof tegen antigeen (humoraal)
Door vorming aantal memory cellen, volgende keer snellere en sterkere reactie op
nieuw contact specifiek antigeen (ontstaan van immuniteit)
T-cellen
Twee soorten:
o Cytotoxische T-cel
o T-helper
T-cel kan alleen antigenen herkennen die worden gepresenteerd door APC (Antigeen
presenterende cel)
Antigeen presenterende cel is een fagocyt die een antigeen als het ware opeet en
een deel aan de buitenkant kan presenteren
Cytotoxische T-cel doodt de geinfecteerde cel of kankercel (evenals NK-cel (natural
killer))
T-helper cel assisteert andere immuun cellen, bv. B-cel en cytotoxische T-cel zowel
stimulatie als remming.
3. Immunoglobines
Immunoglobines zijn ook wel antistoffen. Er zijn 9 soorten:
IGA
o In o.a. moedermelk, speeksel, darmen
IGG
o Belangrijkste in het bloed
o Bindt aan allergenen en kan in weefsels treden
IGM
o In bloed effectief in doden micro-organismen
IGE
o Zit gebonden aan zogenoemde mestcellen
Immunoglobines hebben verschillende effecten/functies:
1. Het doden van micro-organismen (IGA en IGM)
2. Opsonisatie van micro-organismen (IGG)
-> opsonisatie vergemakkelijken fagocytose
3. Binding aan mestcellen door relaese ontstekingsmediatoren (IGE)
4. Voorkomen hecting aan slijmvlies (IGA)
,4. Aspecifieke afweersysteem en fagocytose
Aspecifieke afweer is alle vormen van afweer die het lichaam tot zijn beschikking heeft tegen
elke pathogeen. Het aspecifieke afweersysteem is in te delen in een eerstelijns en een
tweedelijns afweer.
Huid (eerstelijns)
De eerste barrière waar pathogenen tegenaan lopen is de huid, vanwege zijn gesloten
structuur, zijn pH en de erop levende gezonde bacteriën.
Slijmvliezen (eerstelijns)
In de huid zitten echter openingen en achter deze openingen zitten de slijmvliezen. In het
slijm van de slijmvliezen blijven de pathogenen plakken en worden daar vervolgens
verwijderd door de macrofagen.
Fagocytose (tweedelijns)
Pathogenen die vrij rondzwemmen in het lichaam tussen de cellen van de weefsels of in de
lymfe worden door de macrofagen aan hun antigenen herkend als lichaamsvreemd. Deze
pathogenen worden dat vernietigt door middel van insluiting, dit de fagocytose. Fagocytose
wordt uitgevoerd door speciale witte bloedcellen (fagocyten of macrofagen). De macrofaag
sluit de pathogeen in en breekt deze af met speciale spijsverteringssappen uit de lysosomen
af.
5. Afweer darmen
Het darmslijmvliesstelsel (GALT) is het grootste lichaamseigen systeem dat betrekking heeft
op je immuniteit en vervult belangrijke lokale en systematische afweer- en controlefuncties.
Er zit 60% lymfoide weefsels in de darmen. In de submucosa zitten veel B-cellen die
voornamelijk IGA produceren en uitscheiden in de darm. Tussen de epitheelcellen bevinden
zich dendritische cellen die antigenen kunnen opnemen en antigenen presenteren. Bij de
peyerse platen zitten zogenoemde M-cellen welke ook antigenen kunnen opnemen en
presenteren.
, 6. Ontstekingsmediatoren de degranulatie mestcellen
Een van de immunoglobinen, namelijk IGE, speelt een belangrijke rol bij allergieën. Het is
bedoeld tegen parasieten. IGE is gebonden aan een mestcel die in contact is met een
specifiek allergeen. Hierna vindt degranulatie plaats. Hierbij worden bepaalde (in granulen
verpakte) stoffen afgegeven door een cel naar de omgeving rondom de cel. Hierdoor worden
ontstekingsmediatoren uitgestoten.
Deze ontstekingsmediatoren zorgen voor:
1. Vasodilatatie
-> verhoogde bloedstroom
2. Chemotaxis
-> aantrekking andere ontstekingscellen
3. Verhoogde permeabiliteit
-> verhoogde doordringbaarheid
4. Contractie glad spierweefsel
-> samentrekking glad spierweefsel
5. Uitscheiding van cytokinen
-> zorgen voor stimulatie andere ontstekingscellen
.
