4. Kindermishandeling: situaties van verontrusting
Inleiding
Verontrustende leefsituatie
= problematische leefsituatie
= situaties waarin alle betrokken hulpverleners, cliënten of anderen zich ongerust maken
over de ontwikkeling van een minderjarige.
Dit kan doordat:
- Fysieke, psychische of seksuele integriteit van de minderjarige wordt bedreigd
- Onvoldoende aandacht is voor affectieve, morele, intellectuele of sociale
ontplooiingskansen
• “kindermishandeling” = sociaal construct
- Geen objectieve gegevenheid
- Gemaakt door mensen om bepaalde vormen van ongepaste omgang tussen
volwassenen en kinderen te benoemen
- Geen constructie van individu maar sociale constructie die door velen wordt
bekrachtigd en ondersteund
- Er wordt direct of indirect verwezen naar de maatschappij waarin de term wordt
gebruikt
• Culturele verschillen
- Kinderen slaan is in bepaalde westerse landen (bv Zweden en Finland) bij wet
verboden en strafbaar
o Wordt vandaag in steeds meer westerse landen verboden
- Islamitische landen: slaan hoort meer bij gewone opvoeding dan bij ons en
wordt wel getolereerd als een vorm van disciplinering
- Westerse landen: strakke structuur, ritme en regelmaat zeer belangrijk voor
baby’s en jonge kinderen (bv vaste momenten voor slaap en eten)
o In veel niet westerse culturen ongehoord, ook apart slapen van baby in een
kamertje apart van ouders komt voor niet-westerlingen vaak vreemd en
gevaarlijk over
• Historische verschillen: ppvattingen over het slaan van kinderen en fysieke
disciplinering wijzigen in de loop der tijd
• Term ‘kindermishandeling’ heeft niet altijd bestaan: ontstaan in westerse
maatschappij om te duiden op excessief geweld tegenover kinderen en ernstige
problemen in de ouder-kindrelatie
• Welke gedragingen van ouders of opvoeders tov kinderen worden bestempeld als
mishandeling of verwaarlozing?
- Wordt bepaald door hoe wordt gedacht over thema’s als opvoeding, goede
ouder-kind relatie, betekenis van kinderen en ouderschap, welzijn van kinderen,
…
• Wijze waarop over kindermishandeling wordt gedacht evolueert = grote verschillen
tussen maatschappijen en culturen over wat men onder kindermishandeling verstaat
, Definitie en vormen van kindermishandeling
• 4 vormen van kindermishandeling:
- Fysieke mishandeling
- Verwaarlozing
- Seksueel misbruik
- Emotionele mishandeling
® Kan verder vervolledigd worden met: sibling mishandeling, ritueel misbruik,
Munchhausen Syndrome (by proxy)
® Vaak combinaties van vormen: bv fysieke mishandeling én emotionele
mishandeling, seksueel misbruik én emotionele mishandeling
® Verschillende definities van iedere vorm die afhankelijk zijn van waarden en
normen van de samenleving en van historische en culturele invloeden
® Alle vormen kunnen zowel binnen gezin (incest) als buiten gezin (extrafamiliaal)
voorkomen: meestal binnen gezin (ook bij seksueel misbruik)
• Overkoepelende definitie kindermishandeling:
“Elke vorm van geweldpleging of verwaarlozing op fysiek, psychisch of seksueel
gebied door toedoen of nalaten van personen met wie of seksueel gebied door
toedoen of nalaten van personen met wie het kind in een afhankelijkheidspositie
staat, waardoor schade voor het kind ontstaat of in de toekomst zou kunnen
ontstaan.”
Fysieke/lichamelijke mishandeling
= Bewust toebrengen van lichamelijk letsel (fysiek geweld) op kinderen of jongeren door
ouders, verwanten of verzorgers (volwassenen)
® Bijten, slaan, schoppen/trappen, verbranden, snijden, verstikken, gooien, knijpen,
schudden, toebrengen van brand of snijwonden, breuken, inwendige letsels,
vergiftigen of verminken
• ≠ ongeval
• 2 specifieke vormen
- (Whiplash) Shaken Infant Syndroom (SIS)
o Baby of jong kind loopt (ernstige) hersenletsels- en beschadigingen op door
hardhandig door elkaar geschud te worden door ouder of verzorger
o Postnatale oorzaak van verstandelijke handicap bij kind
- Münchausen syndrome (by proxy)
o Nabootsen van lichamelijke ziekte bij een kind door een volwassenen
o Toebrengen van ziekten en medische problemen bij het kind, meestal door
moeder
o Kind wordt op vraag van mishandelende ouder herhaaldelijk opgenomen in
het ziekenhuis omdat het ziek is en omdat de oorzaak van de ziekte
onbekend is
o Ouder liegt over medische geschiedenis van kind: vaak worden verschillende
artsen en ziekenhuizen geconsulteerd om waarheid te verbergen
o Kind ondergaat veel pijnlijke medische ingrepen en behandelingen die zeer
veel fysieke en emotionele schade kunnen toebrengen
Inleiding
Verontrustende leefsituatie
= problematische leefsituatie
= situaties waarin alle betrokken hulpverleners, cliënten of anderen zich ongerust maken
over de ontwikkeling van een minderjarige.
Dit kan doordat:
- Fysieke, psychische of seksuele integriteit van de minderjarige wordt bedreigd
- Onvoldoende aandacht is voor affectieve, morele, intellectuele of sociale
ontplooiingskansen
• “kindermishandeling” = sociaal construct
- Geen objectieve gegevenheid
- Gemaakt door mensen om bepaalde vormen van ongepaste omgang tussen
volwassenen en kinderen te benoemen
- Geen constructie van individu maar sociale constructie die door velen wordt
bekrachtigd en ondersteund
- Er wordt direct of indirect verwezen naar de maatschappij waarin de term wordt
gebruikt
• Culturele verschillen
- Kinderen slaan is in bepaalde westerse landen (bv Zweden en Finland) bij wet
verboden en strafbaar
o Wordt vandaag in steeds meer westerse landen verboden
- Islamitische landen: slaan hoort meer bij gewone opvoeding dan bij ons en
wordt wel getolereerd als een vorm van disciplinering
- Westerse landen: strakke structuur, ritme en regelmaat zeer belangrijk voor
baby’s en jonge kinderen (bv vaste momenten voor slaap en eten)
o In veel niet westerse culturen ongehoord, ook apart slapen van baby in een
kamertje apart van ouders komt voor niet-westerlingen vaak vreemd en
gevaarlijk over
• Historische verschillen: ppvattingen over het slaan van kinderen en fysieke
disciplinering wijzigen in de loop der tijd
• Term ‘kindermishandeling’ heeft niet altijd bestaan: ontstaan in westerse
maatschappij om te duiden op excessief geweld tegenover kinderen en ernstige
problemen in de ouder-kindrelatie
• Welke gedragingen van ouders of opvoeders tov kinderen worden bestempeld als
mishandeling of verwaarlozing?
- Wordt bepaald door hoe wordt gedacht over thema’s als opvoeding, goede
ouder-kind relatie, betekenis van kinderen en ouderschap, welzijn van kinderen,
…
• Wijze waarop over kindermishandeling wordt gedacht evolueert = grote verschillen
tussen maatschappijen en culturen over wat men onder kindermishandeling verstaat
, Definitie en vormen van kindermishandeling
• 4 vormen van kindermishandeling:
- Fysieke mishandeling
- Verwaarlozing
- Seksueel misbruik
- Emotionele mishandeling
® Kan verder vervolledigd worden met: sibling mishandeling, ritueel misbruik,
Munchhausen Syndrome (by proxy)
® Vaak combinaties van vormen: bv fysieke mishandeling én emotionele
mishandeling, seksueel misbruik én emotionele mishandeling
® Verschillende definities van iedere vorm die afhankelijk zijn van waarden en
normen van de samenleving en van historische en culturele invloeden
® Alle vormen kunnen zowel binnen gezin (incest) als buiten gezin (extrafamiliaal)
voorkomen: meestal binnen gezin (ook bij seksueel misbruik)
• Overkoepelende definitie kindermishandeling:
“Elke vorm van geweldpleging of verwaarlozing op fysiek, psychisch of seksueel
gebied door toedoen of nalaten van personen met wie of seksueel gebied door
toedoen of nalaten van personen met wie het kind in een afhankelijkheidspositie
staat, waardoor schade voor het kind ontstaat of in de toekomst zou kunnen
ontstaan.”
Fysieke/lichamelijke mishandeling
= Bewust toebrengen van lichamelijk letsel (fysiek geweld) op kinderen of jongeren door
ouders, verwanten of verzorgers (volwassenen)
® Bijten, slaan, schoppen/trappen, verbranden, snijden, verstikken, gooien, knijpen,
schudden, toebrengen van brand of snijwonden, breuken, inwendige letsels,
vergiftigen of verminken
• ≠ ongeval
• 2 specifieke vormen
- (Whiplash) Shaken Infant Syndroom (SIS)
o Baby of jong kind loopt (ernstige) hersenletsels- en beschadigingen op door
hardhandig door elkaar geschud te worden door ouder of verzorger
o Postnatale oorzaak van verstandelijke handicap bij kind
- Münchausen syndrome (by proxy)
o Nabootsen van lichamelijke ziekte bij een kind door een volwassenen
o Toebrengen van ziekten en medische problemen bij het kind, meestal door
moeder
o Kind wordt op vraag van mishandelende ouder herhaaldelijk opgenomen in
het ziekenhuis omdat het ziek is en omdat de oorzaak van de ziekte
onbekend is
o Ouder liegt over medische geschiedenis van kind: vaak worden verschillende
artsen en ziekenhuizen geconsulteerd om waarheid te verbergen
o Kind ondergaat veel pijnlijke medische ingrepen en behandelingen die zeer
veel fysieke en emotionele schade kunnen toebrengen
