Inhoudsopgave
Hoofdstuk 8 Individuen en groepen.......................................................................................................3
8.1 Inleiding........................................................................................................................................3
8.2 Mens in organisaties.....................................................................................................................3
8.3 Motivatie......................................................................................................................................3
8.3.1 Theorie van Alderfer..............................................................................................................3
8.3.2 Theorie van McClelland.........................................................................................................3
8.3.3 Verwachtingstheorie van Vroom...........................................................................................4
8.4 Persoonlijkheid.............................................................................................................................4
8.4.1 Het Enneagram......................................................................................................................4
8.4.2 De Myers-Briggs Type Indicator.............................................................................................5
8.5 Attitude.........................................................................................................................................5
8.6 Motiveren van mensen.................................................................................................................5
8.6.1 Motiveren door financiële prikkels........................................................................................5
8.6.2 Motiveren door taakontwerp................................................................................................5
8.6.3 Motiveren door het stellen van hoge doelstellingen.............................................................6
8.7 Emotionele intelligentie................................................................................................................6
8.8 Overbelasting, stress(preventie) en burn-out...............................................................................7
8.8.1 Overbelasting.........................................................................................................................7
8.8.2 Stress.....................................................................................................................................7
8.8.3 Stresspreventie......................................................................................................................8
8.8.4 Burn-out.................................................................................................................................8
8.9 Intuïtie en creativiteit.................................................................................................................10
8.9.1 Intuïtie.................................................................................................................................10
8.9.2 Creativiteit...........................................................................................................................10
8.10 Groepen en teams....................................................................................................................11
8.10.0 Formele en informele groepen..........................................................................................11
8.10.2 Horizontale, verticale en gemengde groepen....................................................................11
8.10.3 Virtuele teams...................................................................................................................11
8.10.4 Zelfsturende teams............................................................................................................11
8.11 Kenmerken van groepen...........................................................................................................12
8.11.1 Fasen in groepsontwikkeling..............................................................................................12
8.11.2 Groepscohesie...................................................................................................................12
8.11.3 Groepsnormen...................................................................................................................13
8.12 Teammanagement en kenmerken van succesvolle teams........................................................13
1
, 8.12.1 Belbin teamrollen..............................................................................................................13
......................................................................................................................................................14
8.12.2 Persoonlijkheidsstijlen van een team................................................................................14
8.12.3 High performance teams...................................................................................................14
8.12.4 RealDrives..........................................................................................................................15
8.13 Organisatorische conflicten......................................................................................................15
2
, Hoofdstuk 8 Individuen en groepen
8.1 Inleiding
In de inleiding van dit boek is een organisatie gedefinieerd als ‘elke vorm van menselijke
samenwerking voor een gemeenschappelijk doel’. In deze definitie komt sterk naar voren dat het bij
organisaties gaat om mensen die samenwerken.
8.2 Mens in organisaties
De mens in organisaties kan vanuit verschillende invalshoeken bekeken worden. Op het individuele
niveau zal in eerste instantie aandacht worden besteed aan algemene begrippen als motivatie,
persoonlijkheid en houding van mensen. Daarnaast zullen de volgende specifieke onderwerpen
worden behandeld:
Motiveren van mensen;
Emotionele intelligentie;
Overbelasting, stress, stresspreventie en burn-out;
Intuïtie en creativiteit.
8.3 Motivatie
Organisaties hebben bij voorkeur gemotiveerde medewerkers binnen de poorten. Gemotiveerde
mensen doen hun werk goed en hebben daardoor toegevoegde waarde van de organisatie.
Motivatie kan omschreven worden als de inwendige bereidheid van een persoon om bepaalde
handelingen te verrichten. Belangrijk in de ontwikkeling van het begrip motivatie is om onderscheid
te maken tussen twee soorten:
1. Werkintrinsieke motivatie. Heeft betrekking op het werk zelf.
2. Werkextrinsieke motivatie. Gaat om de zaken rond het werk.
8.3.1 Theorie van Alderfer
Maslow ging uit van een vijftal behoeften. De theorie van Alderfer onderscheidt en beperkter aantal
behoeften:
1. Existentiële behoeften. Deze hebben te maken met materiële zekerheid. Dit zijn de
fysiologische behoeften en zekerheid.
2. Relationele behoeften. Deze hebben te maken met goede relaties met anderen. Het gaat
hierbij om sociale acceptatie, waardering en erkenning.
3. Groeibehoeften. Deze behoeften zijn gericht op persoonlijke groei en zelfontplooiing.
Alderfer heeft als mening dat de behoeften tegelijkertijd aanwezig kunnen zijn. Sterker nog: er is
geen sprake van een vaste volgorde. Ook introduceert hij een nieuw element: frustratie-
regressiehypothese. Dit houdt in dat als een hogere behoefte gefrustreerd wordt, of niet haalbaar
blijkt te zijn, de behoeften op een lager niveau belangrijker wordt.
8.3.2 Theorie van McClelland
McClelland vindt dat behoeften zijn aangeleerd. Hij is van oordeel dat in de eerste levensjaren va
neen mens een eigen behoefteprofiel wordt ontwikkeld. Tijdens de ontwikkeling van een eigen
behoefteprofiel wordt één behoefte dominant. McClelland maakt een onderscheid tussen een drietal
behoefteprofielen:
3
Hoofdstuk 8 Individuen en groepen.......................................................................................................3
8.1 Inleiding........................................................................................................................................3
8.2 Mens in organisaties.....................................................................................................................3
8.3 Motivatie......................................................................................................................................3
8.3.1 Theorie van Alderfer..............................................................................................................3
8.3.2 Theorie van McClelland.........................................................................................................3
8.3.3 Verwachtingstheorie van Vroom...........................................................................................4
8.4 Persoonlijkheid.............................................................................................................................4
8.4.1 Het Enneagram......................................................................................................................4
8.4.2 De Myers-Briggs Type Indicator.............................................................................................5
8.5 Attitude.........................................................................................................................................5
8.6 Motiveren van mensen.................................................................................................................5
8.6.1 Motiveren door financiële prikkels........................................................................................5
8.6.2 Motiveren door taakontwerp................................................................................................5
8.6.3 Motiveren door het stellen van hoge doelstellingen.............................................................6
8.7 Emotionele intelligentie................................................................................................................6
8.8 Overbelasting, stress(preventie) en burn-out...............................................................................7
8.8.1 Overbelasting.........................................................................................................................7
8.8.2 Stress.....................................................................................................................................7
8.8.3 Stresspreventie......................................................................................................................8
8.8.4 Burn-out.................................................................................................................................8
8.9 Intuïtie en creativiteit.................................................................................................................10
8.9.1 Intuïtie.................................................................................................................................10
8.9.2 Creativiteit...........................................................................................................................10
8.10 Groepen en teams....................................................................................................................11
8.10.0 Formele en informele groepen..........................................................................................11
8.10.2 Horizontale, verticale en gemengde groepen....................................................................11
8.10.3 Virtuele teams...................................................................................................................11
8.10.4 Zelfsturende teams............................................................................................................11
8.11 Kenmerken van groepen...........................................................................................................12
8.11.1 Fasen in groepsontwikkeling..............................................................................................12
8.11.2 Groepscohesie...................................................................................................................12
8.11.3 Groepsnormen...................................................................................................................13
8.12 Teammanagement en kenmerken van succesvolle teams........................................................13
1
, 8.12.1 Belbin teamrollen..............................................................................................................13
......................................................................................................................................................14
8.12.2 Persoonlijkheidsstijlen van een team................................................................................14
8.12.3 High performance teams...................................................................................................14
8.12.4 RealDrives..........................................................................................................................15
8.13 Organisatorische conflicten......................................................................................................15
2
, Hoofdstuk 8 Individuen en groepen
8.1 Inleiding
In de inleiding van dit boek is een organisatie gedefinieerd als ‘elke vorm van menselijke
samenwerking voor een gemeenschappelijk doel’. In deze definitie komt sterk naar voren dat het bij
organisaties gaat om mensen die samenwerken.
8.2 Mens in organisaties
De mens in organisaties kan vanuit verschillende invalshoeken bekeken worden. Op het individuele
niveau zal in eerste instantie aandacht worden besteed aan algemene begrippen als motivatie,
persoonlijkheid en houding van mensen. Daarnaast zullen de volgende specifieke onderwerpen
worden behandeld:
Motiveren van mensen;
Emotionele intelligentie;
Overbelasting, stress, stresspreventie en burn-out;
Intuïtie en creativiteit.
8.3 Motivatie
Organisaties hebben bij voorkeur gemotiveerde medewerkers binnen de poorten. Gemotiveerde
mensen doen hun werk goed en hebben daardoor toegevoegde waarde van de organisatie.
Motivatie kan omschreven worden als de inwendige bereidheid van een persoon om bepaalde
handelingen te verrichten. Belangrijk in de ontwikkeling van het begrip motivatie is om onderscheid
te maken tussen twee soorten:
1. Werkintrinsieke motivatie. Heeft betrekking op het werk zelf.
2. Werkextrinsieke motivatie. Gaat om de zaken rond het werk.
8.3.1 Theorie van Alderfer
Maslow ging uit van een vijftal behoeften. De theorie van Alderfer onderscheidt en beperkter aantal
behoeften:
1. Existentiële behoeften. Deze hebben te maken met materiële zekerheid. Dit zijn de
fysiologische behoeften en zekerheid.
2. Relationele behoeften. Deze hebben te maken met goede relaties met anderen. Het gaat
hierbij om sociale acceptatie, waardering en erkenning.
3. Groeibehoeften. Deze behoeften zijn gericht op persoonlijke groei en zelfontplooiing.
Alderfer heeft als mening dat de behoeften tegelijkertijd aanwezig kunnen zijn. Sterker nog: er is
geen sprake van een vaste volgorde. Ook introduceert hij een nieuw element: frustratie-
regressiehypothese. Dit houdt in dat als een hogere behoefte gefrustreerd wordt, of niet haalbaar
blijkt te zijn, de behoeften op een lager niveau belangrijker wordt.
8.3.2 Theorie van McClelland
McClelland vindt dat behoeften zijn aangeleerd. Hij is van oordeel dat in de eerste levensjaren va
neen mens een eigen behoefteprofiel wordt ontwikkeld. Tijdens de ontwikkeling van een eigen
behoefteprofiel wordt één behoefte dominant. McClelland maakt een onderscheid tussen een drietal
behoefteprofielen:
3
