GESCHIEDENIS
SAMENVATTING
Larissa Derks | Geschiedenis | VWO MEMO
,TIJDVAK 1 Jagers en boeren
Kenmerkende Aspecten:
- De levenswijze van jagers-verzamelaars
- Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
- Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
1.1 De agrarische revolutie
De levenswijze van jagers-verzamelaars
Tussen 9000 en 6000 v.Chr. ontstonden in het Midden-Oosten
landbouwsamenlevingen, in een gebied genaamd de vruchtbare halve
maan, dat in Mesopotamië ligt. In de tijd hiervoor was er geen andere
levenswijze dan de combinatie van jagen en verzamelen. Zo’n 2.5 miljoen
jaar geleden verscheen het eerste wezen dat wij als mens beschouwen in
Afrika. Hij leefde ook al als jager-verzamelaar. De homo sapiens – de
moderne mens zogezegd – ontstond tijdens de laatste ijstijd, ook in
Afrika.
Je kunt zeggen dat jagers-verzamelaars een nomadisch bestaan leidden:
wanneer hun leefomgeving niet meer genoeg voedsel bood, trokken ze
verder. Ze leefden in groepen van 20 tot 30 mensen. We weten niet erg
veel van deze tijd maar waarschijnlijk waren er niet veel sociale
verschillen. Het kan zijn dat er een verdeling was, waarbij mannen
gingen jagen, en vrouwen zorgden voor het verzamelen van voedsel. De
groepen dreven onderling handel.
De homo sapiens waren de eerste mensen die gebruik maakten van
gespecialiseerde gereedschappen en wapens gemaakt van verschillende
materialen. Het is ook de enige mensensoort die afbeeldingen heeft
achtergelaten (bijvoorbeeld grotschilderingen).
Deze mensen leefden in de prehistorie want ze konden nog niet schrijven.
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
De overgang naar een boerenbestaan is een van de belangrijkste
gebeurtenissen uit de prehistorie. Het gebeurde waarschijnlijk rond het
einde van de ijstijd omdat er toen meer vruchtbaar gebied was door de
weersomstandigheden. Er ontstond op sommige plekken zoveel voedsel
dat groepen zich voor een langere tijd ergens vestigden. Maar waarom
maakten de mensen deze overstap? Daar zijn verschillende theorieën
over:
- De klimaatverandering gaf de aanzet tot overgang op landbouw.
Door de kou en droogte was er een voedseltekort. Doordat de
mensen gewend waren om langer ergens te blijven wilden ze niet
wegtrekken. Daarom zijn ze zijn ze zelf graan gaan produceren
PAGINA 1
, - De bevolking groeide op sommige plekken zo snel dat de natuur
het niet bij kon benen. Mensen trokken niet verder en moesten zelf
gewassen gaan verbouwen aangezien de natuur was uitgeput.
De manier veranderde zo ingrijpend, dat we spreken van de agrarische
revolutie.
Deze revolutie had een aantal belangrijke gevolgen:
- Er ontstond bevolkingsgroei. Vrouwen hadden het namelijk
minder druk dus er was meer mogelijk
- Het bevorderde de ontwikkeling van de veeteelt. Boeren
hielden dieren eerst alleen voor het vlees, maar later ook voor
andere dierlijke producten
- Het stimuleerde de uitvinding van nieuwe technieken zoals
weven, pottenbakken en polijsten van gereedschappen. Hier wordt
ook de onderscheid tussen steentijd, bronstijd en ijzertijd in
gemaakt, door welke materialen er werden gebruikt voor de
gereedschappen.
Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat mensen die op landbouw
overstapten vaak minder gezond waren dan jagers-verzamelaars. Zij
leden vaker aan ondervoeding (mislukte oogst), infectieziekten en
misvormde ruggengraat (lichamelijke arbeid). De achteruitgang kwam
mede door eenzijdiger voedsel, mislukte oogsten -> hongersnood,
infectieziekten -> dichte bevolkingsgroei + ziektes die door dieren
worden overgebracht. Ook was er sociale ongelijkheid omdat sommige
boeren akkers hadden die succesvoller waren dan anderen waardoor er
verschillen kwamen in rijkdom, macht en aanzien -> er ontstond een
hiërarchie.
1.2 Het ontstaan van steden
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Het ontstaan van steden in Mesopotamië heeft te maken met de zeer
vruchtbare grond door overstromingen van de rivieren de Tigris en de
Eufraat. In de zomer gebruikten ze kunstmatige overvloeiing door de
droogte. D00r de goede oogsten kon de bevolking groeien en groeide de
gemeenschappen uit tot steden.
In de eerste steden ontstond een nieuw soort samenleving: de stedelijke
gemeenschap.
Mensen konden zich gaan specialiseren en er ontstonden beroepen. Ook
gingen ze veel meer handelen met elkaar.
Er kwamen ook verschillende sociale lagen die verschilden in rijkdom en
macht.
Ook waren er natuurlijk goede bestuurders nodig. Na verloop van tijd
werden deze leiders gekroond tot koning en werd hun positie erfelijk.
PAGINA 2
SAMENVATTING
Larissa Derks | Geschiedenis | VWO MEMO
,TIJDVAK 1 Jagers en boeren
Kenmerkende Aspecten:
- De levenswijze van jagers-verzamelaars
- Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
- Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
1.1 De agrarische revolutie
De levenswijze van jagers-verzamelaars
Tussen 9000 en 6000 v.Chr. ontstonden in het Midden-Oosten
landbouwsamenlevingen, in een gebied genaamd de vruchtbare halve
maan, dat in Mesopotamië ligt. In de tijd hiervoor was er geen andere
levenswijze dan de combinatie van jagen en verzamelen. Zo’n 2.5 miljoen
jaar geleden verscheen het eerste wezen dat wij als mens beschouwen in
Afrika. Hij leefde ook al als jager-verzamelaar. De homo sapiens – de
moderne mens zogezegd – ontstond tijdens de laatste ijstijd, ook in
Afrika.
Je kunt zeggen dat jagers-verzamelaars een nomadisch bestaan leidden:
wanneer hun leefomgeving niet meer genoeg voedsel bood, trokken ze
verder. Ze leefden in groepen van 20 tot 30 mensen. We weten niet erg
veel van deze tijd maar waarschijnlijk waren er niet veel sociale
verschillen. Het kan zijn dat er een verdeling was, waarbij mannen
gingen jagen, en vrouwen zorgden voor het verzamelen van voedsel. De
groepen dreven onderling handel.
De homo sapiens waren de eerste mensen die gebruik maakten van
gespecialiseerde gereedschappen en wapens gemaakt van verschillende
materialen. Het is ook de enige mensensoort die afbeeldingen heeft
achtergelaten (bijvoorbeeld grotschilderingen).
Deze mensen leefden in de prehistorie want ze konden nog niet schrijven.
Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
De overgang naar een boerenbestaan is een van de belangrijkste
gebeurtenissen uit de prehistorie. Het gebeurde waarschijnlijk rond het
einde van de ijstijd omdat er toen meer vruchtbaar gebied was door de
weersomstandigheden. Er ontstond op sommige plekken zoveel voedsel
dat groepen zich voor een langere tijd ergens vestigden. Maar waarom
maakten de mensen deze overstap? Daar zijn verschillende theorieën
over:
- De klimaatverandering gaf de aanzet tot overgang op landbouw.
Door de kou en droogte was er een voedseltekort. Doordat de
mensen gewend waren om langer ergens te blijven wilden ze niet
wegtrekken. Daarom zijn ze zijn ze zelf graan gaan produceren
PAGINA 1
, - De bevolking groeide op sommige plekken zo snel dat de natuur
het niet bij kon benen. Mensen trokken niet verder en moesten zelf
gewassen gaan verbouwen aangezien de natuur was uitgeput.
De manier veranderde zo ingrijpend, dat we spreken van de agrarische
revolutie.
Deze revolutie had een aantal belangrijke gevolgen:
- Er ontstond bevolkingsgroei. Vrouwen hadden het namelijk
minder druk dus er was meer mogelijk
- Het bevorderde de ontwikkeling van de veeteelt. Boeren
hielden dieren eerst alleen voor het vlees, maar later ook voor
andere dierlijke producten
- Het stimuleerde de uitvinding van nieuwe technieken zoals
weven, pottenbakken en polijsten van gereedschappen. Hier wordt
ook de onderscheid tussen steentijd, bronstijd en ijzertijd in
gemaakt, door welke materialen er werden gebruikt voor de
gereedschappen.
Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat mensen die op landbouw
overstapten vaak minder gezond waren dan jagers-verzamelaars. Zij
leden vaker aan ondervoeding (mislukte oogst), infectieziekten en
misvormde ruggengraat (lichamelijke arbeid). De achteruitgang kwam
mede door eenzijdiger voedsel, mislukte oogsten -> hongersnood,
infectieziekten -> dichte bevolkingsgroei + ziektes die door dieren
worden overgebracht. Ook was er sociale ongelijkheid omdat sommige
boeren akkers hadden die succesvoller waren dan anderen waardoor er
verschillen kwamen in rijkdom, macht en aanzien -> er ontstond een
hiërarchie.
1.2 Het ontstaan van steden
Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Het ontstaan van steden in Mesopotamië heeft te maken met de zeer
vruchtbare grond door overstromingen van de rivieren de Tigris en de
Eufraat. In de zomer gebruikten ze kunstmatige overvloeiing door de
droogte. D00r de goede oogsten kon de bevolking groeien en groeide de
gemeenschappen uit tot steden.
In de eerste steden ontstond een nieuw soort samenleving: de stedelijke
gemeenschap.
Mensen konden zich gaan specialiseren en er ontstonden beroepen. Ook
gingen ze veel meer handelen met elkaar.
Er kwamen ook verschillende sociale lagen die verschilden in rijkdom en
macht.
Ook waren er natuurlijk goede bestuurders nodig. Na verloop van tijd
werden deze leiders gekroond tot koning en werd hun positie erfelijk.
PAGINA 2
