Samenvatting Sociale agogiek

Sociale agogiek
1. Inleiding: sociale agogiek en sociaal werk
- Sociale agogiek / sociaal werk
= Focust op pedagogische handelen met steeds een kijk naar de context en vraag naar sociale
rechtvaardigheid.

1.1. Globale definitie van het sociaal werk
= Een beroep en academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale
cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert.

o Centrale principes: sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve sociale
rechtvaardigheid en respect voor vormen van diversiteit
o Onderbouwd door: sociaalwerktheorieën, sociale en menswetenschappen en
inheemse of lokale vormen van kennis
o Sociaal werk engageert mensen en structuren om problemen aan te pakken en
welzijn te bevorderen.

1.2. Sociale agogiek
= Nadenken over sociaal werk als intentionele pedagogische interventies in een
maatschappelijke context.  Theoretische onderbouw van het sociaal werk

- Vormen van pedagogisch handelen
= Intentioneel tussenkomen in het socialisatieproces van kinderen, jongeren en volwassenen
met als doel dit proces te veranderen in de richting van meer welzijn.

o Vertrekt vanuit eigen specifieke opvattingen over de samenleving en opvoeding
o Krijgt vorm binnen en geeft vorm aan de relatie tussen het private en het publieke
o Vertaling van sociale problemen naar pedagogische vraagstukken
o Positionering t.a.v. vragen: waarom en met welk doel komen we tussen?
o Niet neutraal: geeft mee vorm aan sociale problemen
 Gaan we de bestaande orde bevestiging of veranderen?
o Niet per definitie positief: sociale uitsluiting of mogelijkheden beperken

1.3. Sociaal werker in een context
- Werken met een diversiteit van mensen, vraagt een diversiteit van vaardigheden

o Werkcontext: doelgroep, organisatie, interdisciplinair team
o Historische context: Hoe zijn interventies historisch gegroeid?
o Maatschappelijke context: de verzorgingsstaat
 Een systeem van overheidszorg die zorgt voor het collectief sociaal welzijn
van zijn burgers ter handhaving van het kapitalistisch productiesysteem.
 Enkele grondrechten van burgers, materiële welvaart en bevordering van
kansen tot ontplooiing, worden gewaarborgd in een wettelijk raamwerk.
o Uitdagingen:
 Menselijke relaties staan onder druk door digitalisering en managerialisme.
 Verzorgingsstaat en solidariteit staan onder druk.

1

,1.4. Het belang van de professional
- Professional als ‘agent of the welfare state’
o Wat we doen, doe ter toe !
o Belang van discretionaire ruimte
 Beslissingsruimte om zinvolle handelingen te stellen die mogelijk afwijken
van regels of het beleid.
o Belang van onze professionaliteitsopvatting
o Belang van opvattingen over goed en rechtvaardig handelen
 Interventies kunnen positief zijn (1.6), maar kunnen ook negatief zijn

- We moeten zowel met mensen en groepen kunnen werken als de rechtvaardigheidsvraag in
beeld brengen/ houden.

1.5. Sociaal werk praktijk aanbod voor
1.5.1. Verschillende leeftijdsgroepen
 Kinderen, jongeren, gezinnen
 Volwassenen
 Ouderen

1.5.2. Specifieke doelgroepen
 Mensen met een handicap
 Mensen met een verslavingsproblematiek
 Mensen met een arbeidshandicap
 Mensen met een migratieachtergrond
 Slachtoffers en daders van misdrijven
 Kinderen en jongeren in een VOS
 Mensen in armoede

1.5.3. Verschillende levensdomeinen
 Persoonlijk en relationeel welzijn
 Geestelijke gezondheid
 Lichamelijke gezondheid
 Werk
 Wonen
 Veiligheid en justitie

 Domeinen komen vaak samen voor

1.6. Sociaal werk praktijk aanbod door
- Complexe beleidscontext
o Europese regelgeving
o Federaal
o Gemeenschappen/gewesten
o Vlaams
o Lokaal

 Complexiteit zorgt voor veel vertraging bij beslissingen, omdat alle niveaus
moeten overeenkomen.

2

,1.6.1. De betrokken overheden
1.6.1.1. De federale overheid
 Arbeidsreglementering, de sociale zekerheid, bijstand & justitiebeleid
 Heeft een impact op welzijn van mensen door:
> Financiering van uitkeringen (bv: werkloosheidsuitkering)
> Regels die welzijn beschermen/garanderen van bepaalde
doelgroepen (bv: gedetineerden)
> Wetgeving welzijnsorganisaties (bv: vzw structuur)
> Zelf dienstverlening organiseren (bv: Fedasil)

1.6.1.2. De Vlaamse overheid
 Vlaams Parlement stemt decreten
> Commissies
 Vlaamse Regering voert decreten uit (kabinet & administratieve dienst per
beleidsdomein)
> 10 beleidsdomeinen: Departement & Agentschappen
o Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
o Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin:
beleidsondersteuning, justitiehuizen, samenlevingsopbouw..
o Agentschap Opgroeien (Jeugdhulp & Kind en Gezin)
o Agentschap Zorg & Gezondheid
o Agentschap voor de Uitbetaling van Toelagen in het kader
van het Gezinsbeleid
o Vlaams Agentschap voor personen met een handicap
o Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel en Rekem
 Regels bepalen en middelen (subsidies) voorzien voor het aanbod van hulp-
en dienstverlening
 In beperkte mate zelf aanbod organiseren (bv: openbare psychiatrische
instellingen)
 Middelen voorzien voor doelgroep zelf (bv: persoonsvolgende budgetten)


1.6.1.3. De lokale overheden
 Vaak in opdracht van de Vlaamse of federale overheid
 Eigen voorzieningen uitbouwen (bv: kinderopvang, woonzorgcentra)
 Inspelen op specifieke, lokale noden
 Coördinator van verschillende initiatieven (bv: organisatie eerste lijn)
 Sociaal beleid op lokaal niveau uitbouwen: decreet lokaal sociaal beleid



3

, 1.6.2. Het juridisch statuut van de organisaties
1.6.2.1. Formele en informele zorg
 Publieke dienstverlening (georganiseerd door een overheid)
 Privaat initiatief (mogelijk met subsidies vanuit een overheid)
 Commerciële initiatieven
 Impact voor cliënt zelf!

1.7. Sociaal werk praktijk hoe
1.7.1. Individueel / collectief aanbod
o Individueel: social casework
o Collectief: group- en community work
 Continuüm: geen strikt onderscheid

1.7.2. De mate van toegankelijkheid
1.7.2.1. Nulde lijn
= Zelfzorg, mantelzorg, zelfhulpgroep
1.7.2.2. Eerste lijn
= Centra Algemeen welzijnswerk (CAW), OCMW …
1.7.2.3. Tweede lijn
= Centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGGZ)
1.7.2.4. Derde lijn
= Residentiële instelling bijzondere jeugdzorg
1.7.2.5. Vierde lijn
= Psychiatrisch ziekenhuis
1.8. Besluit
o Sociaal werk: verbinding tussen individu en samenleving
o Complex werkveld met een diversiteit aan praktijken
o Verschillende indelingen mogelijk
o Impact maatschappelijke context (werkveld sociaal werk is historisch, sociaal en
cultureel bepaald)




4