Samenvatting Toelatingsexamen Arts-Tandarts , Chemie

Ingangsexamen 2020 chemie


Samenvatting: Hoofdstuk 1: Basiskennis chemie
1. Mengsels

Mengsels = twee of meer stoffen, die door een fysisch proces van elkaar gescheiden kunnen worden.
Zuivere stof ≠ geen mengsel, want niet scheidbaar.

Soorten mengsels:
 Heterogeen = onderdelen onderling onderscheidbaar: - Suspensie (v,vl)
- Emulsie (vl,vl)
 Homogeen = onderdelen gelijkelijk verspreid, niet onderscheidbaar: - Gasmengsel
- Mengbare vloeistoffen
- Legering (metalenmengsel)
- Oplossing (v of g, vl)

Scheidingsmethoden

Filtreren Gebaseerd op verschil in deeltjesgrootte.
 Filtraat =vloeistof/opgeloste stoffen die door filter lopen. Suspensie
 Residu = stof die achterblijft na filtratie.
Bezinken Gebaseerd op verschil in dichtheid. Suspensie
 Dichtere deeltjes zakken naar bodem.
Centrifugeren Versnelde bezinking. Suspensie
 Versterkte zwaartekracht door ronddraaien mengsel.
Indampen Gebaseerd op verschil in kookpunt. Oplossing van
 Meest vluchtige stof verdampt als eerst, minst vluchtige vaste stof in
stof blijft achter. vloeistof
Destilleren Gebaseerd op verschil in kookpunt. Oplossing van
 Meest vluchtige stof verdampt als eerst, minst vluchtige vloeistoffen
stof blijft achter.
Chromatochrafie Gebaseerd op verschil in diffusiesnelheid. Oplossing van
 Papierchromatochrafie: opgeloste stoffen trekken in vloeistoffen of
papier met verschillende snelheden. gassen
 Gaschromatografie: gassen verspreiden zich in ruimte
met verschillende snelheden.
Extraheren Gebaseerd op verschil in oplosbaarheid in extractiemiddel. Mengsel van
 Gebruikmakend van een vloeibaar extractiemiddel. vaste stoffen
Absorberen Gebaseerd op verschil in aanhechtingsvermogen op Oplossing van
absorptiemiddel. gassen in
 Gebruikmakend van een vast absorptiemiddel. vloeistof


2. Deeltjes

Atomen = deeltjes waaruit alle stoffen zijn opgebouwd  +- 100 verschillende atoomsoorten

Enkelvoudige stof of element = 1 atoomsoort
 Atomen van hetzelfde element zijn identiek. Atomen van
verschillende elementen verschillen in eigenschappen.
Samengestelde stof of verbinding = combinatie van verschillende atomen
 Een bepaalde verbinding bevat steeds dezelfde verhouding in
aantallen van de samenstellende atomen.

1

,Ingangsexamen 2020 chemie


Wet van behoud van samenstelling
 De massaverhoudingen van elementen in een zuivere stof zijn constant.
 Twee stoffen met dezelfde eigenschappen hebben dezelfde samenstelling.

Wet van veelvuldige verhoudingen
 Wanneer twee elementen A en B een reeks verschillende verbindingen vormen, dan verhouden
de hoeveelheden van A die zich met eenzelfde hoeveelheid B verbindt, steeds als kleine, gehele
getallen = verhoudingsgetallen.

Wet van behoud van massa
 In een geïsoleerd systeem wordt de totale hoeveelheid stof niet gewijzigd door chemische
omzettingen.

Moleculen = cluster van atomen gebonden door covalente bindingen.
 Moleculaire stof = stof opgebouwd uit identieke moleculen met identieke
samenstelling en structuur

Ionen = Elektrisch geladen atomen door elektronenoverschot of -tekort in atoom.
 positieve ionen = kationen
negatieve ionen = anionen
 Samengesteld ion = elektrisch geladen molecuul.
 Ionische stof of zout = kationen + anionen

Wet van elektroneutraliteit
 De som van alle positieve ladingen in een stof moet gelijk zijn aan de som van alle negatieve
ladingen in de stof.

Wet van behoud van lading
 In een geïsoleerd systeem wordt de totale lading van een stof niet gewijzigd door chemische
omzettingen.

Atoomrooster = niet-moleculaire stoffen, waarbij atomen zich niet verzamelen in moleculen, maar in
covalent gebonden atoomroosters.
 bv. metalen

3. Formules

Edelgassen  vrije atomen
Andere atomen  vormen bindingen

Allotropen = verschillende enkelvoudige vormen van dezelfde atoomsoort.

Soorten bindingen: - Covalente binding (= gedeelde elektronen)
- Metaalbinding (= atoomrooster)
- Ionbinding (= elektronenuitwisseling)

Bruto formule = de exacte samenstelling van de verbinding. Het werkelijke aantal van alle
samenstellende elementen.  Bv. benzeen => brutoformule: C6H6

Minimale formule = verhoudingen van de aantallen van de verschillende elementen uitgedrukt in de
kleinste gehele getallen.  Bv. benzeen => minimale formule: CH

Structuurformule = geometrische voorstelling van de verbinding.
 Bv. benzeen => structuurformule:

2

,Ingangsexamen 2020 chemie




Weergave aggregatietoestand: - vast (s)
- vloeibaar (l)
- gas (g)
- opgelost in water (aq)

4. Naamgeving

Nomenclatuur = systematische naamgeving volgens IUPAC wetgeving.
Triviale naamgeving = gebruiksnamen.

Binaire verbindingen
AxBy met A = meest elektropositief element en x, y = verhoudingsgetallen
 numeriek voorvoegsel x + Nederlandse naam van A + numeriek voorvoegsel y + Latijnse stam van
B + uitgang -ide

Voorbeelden: CS2 => koolstofdisulfide
CCl4 => koolstoftetrachloride
SCl4 => zwaveltetrachloride
AlH 3 => aluminiumtrihydride
N2O4 => distikstoftetraoxide

Ionen
Kationen = positieve atoomionen
 naam element + ion
 Indien elementen met verschillende oxidatietoestanden: naam element + (oxidatiegetal) + ion

Voorbeelden: Na+ => natriumion
Fe 2+ => ijzer(II)ion
Fe 3+ => ijzer(III)ion
Hg 22+ => dikwik(I)ion
Hg 2+ => kwik(II)ion

Anionen = negatieve atoomionen
 Stam van Latijnse naam + uitgang -ide + koppelteken + ion

Voorbeelden: Cl- => chloride-ion
O2- => oxide-ion
S 2- => sulfide-ion
H - => hydride-ion
N3- => nitride-ion
C 4- => carbide-ion

Radicalen
Neutrale radicalen
 Stam van Latijnse naam + uitgang -yl
=> naam radicaal wordt gebruikt voor overeenkomstig kation

Voorbeelden: OH => hydroxyl
CO => carbonyl


3

, Ingangsexamen 2020 chemie


NO => nitrosyl en NO + => nitrosyl-ion
NO2 => nitryl en NO2+ => nitryl-ion

Meeratomige kationen
 +H+
 Stam van Latijnse naam + uitgang -onium-ion

Voorbeelden: NH4+ => ammonium-ion
PH 4+ => fosfonium-ion
H 3O+ => oxonium-ion
H 2F+ => floronium-ion

Meeratomige anionen
1) Simpele meeratomige anionen
 Stam van Latijnse naam + uitgang -ide + koppelteken + ion

Voorbeelden: OH- => hydroxide-ion
CN- => cyanide-ion
C 2- => acetylide-ion
N3- => azide-ion
NH 2- => imide-ion
NH 2- => amide-ion
O22- => peroxide-ion
O2- => superoxide-ion
O3- => ozonide-ion

2) Complexe anionen afkomstig van oxozuren
 Stam van Latijnse naam + uitgang -aat + (oxidatiegetal) + koppelteken + ion

Voorbeelden: SO42- => sulfaat-ion
SnO 32- => stannaat(IV)-ion
SnO 22- => stannaat(III)-ion

3) Zuurrestanion + zure H-atoom
 Waterstof- + stam van Latijnse naam + uitgang -aat + koppelteken + ion

Voorbeelden: HSO42- => waterstofsulfaat-ion
HCO 3- => watersofcarbonaat-ion
HPO 42- => waterstoffosfaat-ion
H 2PO42- => diwaterstoffosfaat-ion

Hydrozuren
= zuren die geen zuurstof bevatten
 Waterstof- + stam van Latijnse naam + uitgang -ide

Voorbeelden: HCl => waterstofchloride of zoutzuur
H2S => waterstofsulfide
HCN => waterstofcyanide of blauwzuur
HN3 => waterstofazide

Oxozuren
= zuren die zuurstof bevatten


4