08-03-2021
REM Leerdoelen Probleem 8
Leerdoelen:
1. Waarom schaffen mensen een verzekering aan?
2. Wat voor problemen ontstaan er bij verzekeringen?
3. Hoe los je deze problemen?
4. Wat zijn de nadelen m.b.t. de primaire- secundaire en tertiaire kosten bij no-fault
verzekeringen?
5. Wat voor internationale ervaringen zijn er m.b.t. de no-fault verzekeringen?
Vraag 1: Waarom schaffen mensen een verzekering aan?
Mensen lopen allerlei risico’s. Via een verzekering krijgt de verzekerde, als het risico zich
verwezenlijkt, geld waarmee hij de negatieve gevolgen kan verkleinen of opheffen. Hij moet een
verzekeringspremie betalen en als het risico niet intreedt, is de premie achteraf gezien voor niets
betaald. Waarom is iemand bereid nu geld te betalen om later misschien geld terug te krijgen? Dit
komt door risicoaversie. Mensen hebben liever meer geld dan minder, want als ze meer geld hebben,
kunnen ze meer hun behoeften bevredigen (= het nut van geld). Bij weinig geld, besteedt iemand zijn
geld aan het bevredigen van zijn belangrijkste behoeften. Naarmate iemand meer geld heeft, besteedt
hij zijn volgende euro’s aan steeds minder belangrijke behoeften. Als iemand schade lijdt waardoor
zijn vermogen daalt, kost dit hem nut (vaak veel meer dan het bedrag in schade). Hij houdt minder
vermogen over om zijn behoeften mee te kunnen bevredigen. Mensen lopen daarom liever niet het
risico om een groot verlies in geld te lijden. Een risicoaverse persoon loopt daarom liever een grotere
kans op een kleine schade, dan een kleinere kans op een grotere schade, bij een gelijkblijvende
verwachte schade (= kans op schade x omvang van de schade).
- VB: er wordt een groep mensen de keuze gegeven: €50.000 contant ontvangen of 50% kans op
het winnen van €100.000. De verwachte winst is bij beide gevallen hetzelfde (€50.000). Wie
zekerheid (kans is 1) verkiest boven een kans met een gelijke economische waarde, heeft een
afkeer van risico.
T.a.v. risico zijn er drie houdingen mogelijk:
1. neutraal t.o.v. risico;
2. afkeer van risico;
3. voorkeur van risico.
Als de som die je met zekerheid ontvangt vermindert, zal ook te houding t.o.v. risico veranderen. Stel
dat de som die je krijgt met zekerheid €100,- is, dan zullen mensen sneller de 10% kans op €1000,-
kiezen. De houding die je aanneemt t.o.v. risico is afhankelijk van je vermogen.
Je zou kunnen stellen dat bijna iedereen in een maatschappij risico-avers is, omdat bijna iedereen een
afnemend grensnut aan een toenemend vermogen hecht. Hoe verklaart dit dat er mensen zijn die een
voorkeur van risico hebben? Dit komt doordat individuen risico-avers kunnen zijn voor bepaalde
risico’s maar niet voor anderen. Ook wordt er vaak alleen rekening gehouden met de subjectieve kans
i.p.v. de objectieve kans.
Het betalen van premie betekent dat de verzekerde een beperkt verlies lijdt. Als er een verzekerde
gebeurtenis plaatsvindt, vergoedt de verzekeraar de schade uit de premies die hij bij alle verzekerden
heeft geïnd. De verzekeringsovereenkomst vervangt onzekerheid door zekerheid. Doordat een
verzekerde bereid is om meer dan de actuariële premie (= ongevalskans x uit te keren schadebedrag)
te betalen (door niet het risico van verlies van belangrijke behoeftenbevrediging), kan een verzekeraar
winst maken. De verzekeraar voegt vergelijkbare, van elkaar onafhankelijke risico’s samen in een
pool. Elke verzekerde betaalt een premie, maar slechts bij een paar zal het risico intreden. Zo krijgt de
verzekeraar voldoende vermogen om de schade te vergoeden.
, Een verzekeraar biedt zekerheid doordat de verzekerde de risico’s die hij in het maatschappelijk
verkeer loopt en die hij zelf niet kan dragen, afwentelt op een collectiviteit Dit is de sociale functie van
verzekeringen en die staat op gespannen voet met de instrumenten ter bestrijding van averechtse
selectie en moreel risico.
HET VERSCHUIVEN OF VERSPREIDEN VAN RISICO
- Handel in risico is mogelijk. VB: juwelen tegen betaling verschuiven naar een bank (die neemt het
risico op zich). Vaak zullen derden of verenigingen tegen betaling bereid zijn om het risico geheel
of ten dele over te nemen. Wanneer degene die het risico overneemt, beter in staat is het risico te
dragen, verhoogt zoiets de maatschappelijke welvaart.
- Er zijn ook regelingen die het risico spreiden tussen partijen die allemaal een afkeer van risico
hebben. Dit is het geval bij onderlinge verzekering (mutual insurance). Een risicoavers persoon
draagt het risico tegen betaling over aan een rechtspersoon
- (= verzekeringsovereenkomst). Dit is efficiënt omdat het risico van hem wordt weggenomen. Voor
de verzekeraar is dit ook efficiënt omdat hij premie ontvangt.
+ Economisch optimale verzekeringsmarkt: op dergelijke markten wordt volledige dekking
gegeven tegen een premie die gelijk is aan de verwachte ongevalskosten (= actuarieel
eerlijke premie). Dit veronderstelt volledige informatie bij de verzekeraar over het gedekte
risico en volkomen mededinging. In werkelijkheid zal de premie verhoogd worden met de
administratieve kosten (loading costs) om zo het uiteindelijk premiebedrag te vormen. Dan
is verzekering niet meer efficiënt. Belangrijk is echter dat wanneer de administratieve
kosten beperkt zijn en het verschil tussen werkelijke premie en actuariële premie gering is,
volledige dekking in beginsel efficiënt is. De redenen zijn: minder dan volledige dekking
voor het verwacht verlies zou het risico niet volledig wegnemen van een individu dat een
afkeer heeft van risico. Meer dan volledige dekking zou de premie nutteloos verhogen.
EFFICIËNTIE BIJ HET VERSCHUIVEN OF VERSPREIDEN VAN RISICO
Onzekerheid en risico vormen een kostenfactor. Voor de meeste mensen is het verwachte nut bij
zekerheid groter dan bij onzekerheid. Daarom zullen ze vaak activiteiten ontwikkelen om de kosten
van onzekerheid te minimaliseren. Het risico dat blijft bestaan ondanks de voorzorgsmaatregelen, kan
verschoven of verspreid worden. Het verschuiven van risico van iemand die een afkeer van risico
heeft naar een individu dat neutraal staat t.a.v. risico of een kleine afkeur heeft, laat de
maatschappelijke welvaart dus toenemen. Als voor het verplaatsen geld wordt betaald, zal de welvaart
van beide partijen stijgen waardoor de verschuiving van risico een Pareto-verbetering is. Voordelen
risicospreiding/verschuiving:
+ risico’s kunnen worden weggenomen van persoon die een afkeer van risico hebben of de afkeer
van risico kan worden verlaagd maatschappelijke welvaart stijgt;
+ door het risico weg te nemen geef je mensen die een afkeer van risico hebben de stimulans tot
het verrichten van maatschappelijke nuttige en zelfs risicovolle activiteiten maatschappelijke
welvaart stijgt.
Vraag 2: Wat voor problemen ontstaan er bij verzekeringen?
MOREEL RISICO: Door de verzekering maakt het mensen in beginsel niet meer uit of de schade
intreedt, omdat deze toch wordt vergoed. Hierdoor kunnen ze minder voorzichtig worden dan toen ze
zelf het risico nog droegen. Moreel risico verhoogt de verwachte schade, want de verzekerde in
onzorgvuldiger geworden. De verzekeringspremie moet nu stijgen om de verwachte schade te kunnen
dekken. Dit veroorzaakt negatieve gevolgen voor derden, omdat de premie nu omhoog moet. Bij
aansprakelijkheidsverzekering leidt moreel risico tot meer schade aan derden, waardoor bij niet
volledige schadevergoeding de derden hogere kosten krijgen. Moreel risico zorgt voor een
welvaartsverlaging, omdat mensen niet meer de juiste afweging maken tussen de kosten van
voorzorgsmaatregelen en de schade die ze ermee kunnen vermijden. Doordat de schade vergoed
wordt, zal de verzekerde geen prikkel meer hebben om het optimale zorgniveau te hanteren. De
grootte van het moreel risico is afhankelijk van de elasticiteit van de vraag (= de reactie van de vraag
bij stijging/daling prijs). Bij een volkomen inelastische vraag zal er geen moral hazard zijn. Het morele
risico duikt alleen op als de vraag naar het verzekerde risico elastisch is (= als er meer gevraagd
wordt als de prijs daalt).
OPLOSSINGEN: In grote lijnen zijn er twee instrumenten om de prikkels bij de verzekerde tot het
REM Leerdoelen Probleem 8
Leerdoelen:
1. Waarom schaffen mensen een verzekering aan?
2. Wat voor problemen ontstaan er bij verzekeringen?
3. Hoe los je deze problemen?
4. Wat zijn de nadelen m.b.t. de primaire- secundaire en tertiaire kosten bij no-fault
verzekeringen?
5. Wat voor internationale ervaringen zijn er m.b.t. de no-fault verzekeringen?
Vraag 1: Waarom schaffen mensen een verzekering aan?
Mensen lopen allerlei risico’s. Via een verzekering krijgt de verzekerde, als het risico zich
verwezenlijkt, geld waarmee hij de negatieve gevolgen kan verkleinen of opheffen. Hij moet een
verzekeringspremie betalen en als het risico niet intreedt, is de premie achteraf gezien voor niets
betaald. Waarom is iemand bereid nu geld te betalen om later misschien geld terug te krijgen? Dit
komt door risicoaversie. Mensen hebben liever meer geld dan minder, want als ze meer geld hebben,
kunnen ze meer hun behoeften bevredigen (= het nut van geld). Bij weinig geld, besteedt iemand zijn
geld aan het bevredigen van zijn belangrijkste behoeften. Naarmate iemand meer geld heeft, besteedt
hij zijn volgende euro’s aan steeds minder belangrijke behoeften. Als iemand schade lijdt waardoor
zijn vermogen daalt, kost dit hem nut (vaak veel meer dan het bedrag in schade). Hij houdt minder
vermogen over om zijn behoeften mee te kunnen bevredigen. Mensen lopen daarom liever niet het
risico om een groot verlies in geld te lijden. Een risicoaverse persoon loopt daarom liever een grotere
kans op een kleine schade, dan een kleinere kans op een grotere schade, bij een gelijkblijvende
verwachte schade (= kans op schade x omvang van de schade).
- VB: er wordt een groep mensen de keuze gegeven: €50.000 contant ontvangen of 50% kans op
het winnen van €100.000. De verwachte winst is bij beide gevallen hetzelfde (€50.000). Wie
zekerheid (kans is 1) verkiest boven een kans met een gelijke economische waarde, heeft een
afkeer van risico.
T.a.v. risico zijn er drie houdingen mogelijk:
1. neutraal t.o.v. risico;
2. afkeer van risico;
3. voorkeur van risico.
Als de som die je met zekerheid ontvangt vermindert, zal ook te houding t.o.v. risico veranderen. Stel
dat de som die je krijgt met zekerheid €100,- is, dan zullen mensen sneller de 10% kans op €1000,-
kiezen. De houding die je aanneemt t.o.v. risico is afhankelijk van je vermogen.
Je zou kunnen stellen dat bijna iedereen in een maatschappij risico-avers is, omdat bijna iedereen een
afnemend grensnut aan een toenemend vermogen hecht. Hoe verklaart dit dat er mensen zijn die een
voorkeur van risico hebben? Dit komt doordat individuen risico-avers kunnen zijn voor bepaalde
risico’s maar niet voor anderen. Ook wordt er vaak alleen rekening gehouden met de subjectieve kans
i.p.v. de objectieve kans.
Het betalen van premie betekent dat de verzekerde een beperkt verlies lijdt. Als er een verzekerde
gebeurtenis plaatsvindt, vergoedt de verzekeraar de schade uit de premies die hij bij alle verzekerden
heeft geïnd. De verzekeringsovereenkomst vervangt onzekerheid door zekerheid. Doordat een
verzekerde bereid is om meer dan de actuariële premie (= ongevalskans x uit te keren schadebedrag)
te betalen (door niet het risico van verlies van belangrijke behoeftenbevrediging), kan een verzekeraar
winst maken. De verzekeraar voegt vergelijkbare, van elkaar onafhankelijke risico’s samen in een
pool. Elke verzekerde betaalt een premie, maar slechts bij een paar zal het risico intreden. Zo krijgt de
verzekeraar voldoende vermogen om de schade te vergoeden.
, Een verzekeraar biedt zekerheid doordat de verzekerde de risico’s die hij in het maatschappelijk
verkeer loopt en die hij zelf niet kan dragen, afwentelt op een collectiviteit Dit is de sociale functie van
verzekeringen en die staat op gespannen voet met de instrumenten ter bestrijding van averechtse
selectie en moreel risico.
HET VERSCHUIVEN OF VERSPREIDEN VAN RISICO
- Handel in risico is mogelijk. VB: juwelen tegen betaling verschuiven naar een bank (die neemt het
risico op zich). Vaak zullen derden of verenigingen tegen betaling bereid zijn om het risico geheel
of ten dele over te nemen. Wanneer degene die het risico overneemt, beter in staat is het risico te
dragen, verhoogt zoiets de maatschappelijke welvaart.
- Er zijn ook regelingen die het risico spreiden tussen partijen die allemaal een afkeer van risico
hebben. Dit is het geval bij onderlinge verzekering (mutual insurance). Een risicoavers persoon
draagt het risico tegen betaling over aan een rechtspersoon
- (= verzekeringsovereenkomst). Dit is efficiënt omdat het risico van hem wordt weggenomen. Voor
de verzekeraar is dit ook efficiënt omdat hij premie ontvangt.
+ Economisch optimale verzekeringsmarkt: op dergelijke markten wordt volledige dekking
gegeven tegen een premie die gelijk is aan de verwachte ongevalskosten (= actuarieel
eerlijke premie). Dit veronderstelt volledige informatie bij de verzekeraar over het gedekte
risico en volkomen mededinging. In werkelijkheid zal de premie verhoogd worden met de
administratieve kosten (loading costs) om zo het uiteindelijk premiebedrag te vormen. Dan
is verzekering niet meer efficiënt. Belangrijk is echter dat wanneer de administratieve
kosten beperkt zijn en het verschil tussen werkelijke premie en actuariële premie gering is,
volledige dekking in beginsel efficiënt is. De redenen zijn: minder dan volledige dekking
voor het verwacht verlies zou het risico niet volledig wegnemen van een individu dat een
afkeer heeft van risico. Meer dan volledige dekking zou de premie nutteloos verhogen.
EFFICIËNTIE BIJ HET VERSCHUIVEN OF VERSPREIDEN VAN RISICO
Onzekerheid en risico vormen een kostenfactor. Voor de meeste mensen is het verwachte nut bij
zekerheid groter dan bij onzekerheid. Daarom zullen ze vaak activiteiten ontwikkelen om de kosten
van onzekerheid te minimaliseren. Het risico dat blijft bestaan ondanks de voorzorgsmaatregelen, kan
verschoven of verspreid worden. Het verschuiven van risico van iemand die een afkeer van risico
heeft naar een individu dat neutraal staat t.a.v. risico of een kleine afkeur heeft, laat de
maatschappelijke welvaart dus toenemen. Als voor het verplaatsen geld wordt betaald, zal de welvaart
van beide partijen stijgen waardoor de verschuiving van risico een Pareto-verbetering is. Voordelen
risicospreiding/verschuiving:
+ risico’s kunnen worden weggenomen van persoon die een afkeer van risico hebben of de afkeer
van risico kan worden verlaagd maatschappelijke welvaart stijgt;
+ door het risico weg te nemen geef je mensen die een afkeer van risico hebben de stimulans tot
het verrichten van maatschappelijke nuttige en zelfs risicovolle activiteiten maatschappelijke
welvaart stijgt.
Vraag 2: Wat voor problemen ontstaan er bij verzekeringen?
MOREEL RISICO: Door de verzekering maakt het mensen in beginsel niet meer uit of de schade
intreedt, omdat deze toch wordt vergoed. Hierdoor kunnen ze minder voorzichtig worden dan toen ze
zelf het risico nog droegen. Moreel risico verhoogt de verwachte schade, want de verzekerde in
onzorgvuldiger geworden. De verzekeringspremie moet nu stijgen om de verwachte schade te kunnen
dekken. Dit veroorzaakt negatieve gevolgen voor derden, omdat de premie nu omhoog moet. Bij
aansprakelijkheidsverzekering leidt moreel risico tot meer schade aan derden, waardoor bij niet
volledige schadevergoeding de derden hogere kosten krijgen. Moreel risico zorgt voor een
welvaartsverlaging, omdat mensen niet meer de juiste afweging maken tussen de kosten van
voorzorgsmaatregelen en de schade die ze ermee kunnen vermijden. Doordat de schade vergoed
wordt, zal de verzekerde geen prikkel meer hebben om het optimale zorgniveau te hanteren. De
grootte van het moreel risico is afhankelijk van de elasticiteit van de vraag (= de reactie van de vraag
bij stijging/daling prijs). Bij een volkomen inelastische vraag zal er geen moral hazard zijn. Het morele
risico duikt alleen op als de vraag naar het verzekerde risico elastisch is (= als er meer gevraagd
wordt als de prijs daalt).
OPLOSSINGEN: In grote lijnen zijn er twee instrumenten om de prikkels bij de verzekerde tot het
