Ethiek
Twan Brinkman
Doelen:
- Verschillende visies op rechtvaardigheid, mensenrechten en sociale ongelijkheid verwoorden en
toepassen op hedendaagse maatschappelijke casussen.
- De morele dilemma’s en achter zijn beleidsvoorstel in kaart brengen en deze toetsen aan de
verschillende visies op rechtvaardigheid, mensenrechten en sociale ongelijkheid.
- Analyseren welke morele visies schuil gaan achter de opvattingen van beleidsmakers en politici ten
aanzien van hedendaagse maatschappelijke vraagstukken.
- Verwoorden welke morele visie schuil gaat achter het beleidsvoorstel dat zij zelf schrijven en de
gemaakte keuzes moreel onderbouwen.
- Bij actuele casussen een standpunt innemen en deze onderbouwen aan de hand van morele
argumenten (waarden/normen/deugden).
Planning:
,LES 1:
Ethiek
Wat is de meest rechtvaardige manier van handelen?
- Voor het individu
- Voor de organisaties
- Voor de overheid
Voorbeeld: Dat wat rechtvaardig is voor een individu hoeft niet rechtvaardig te zijn voor de
overheid of organisatie. Sommige zaken zijn niet netjes van het individu betekend niet dat
de overheid het moet verbieden.
Wat is rechtvaardig?
Er zijn scholen die zijn opgericht vanuit een
bepaalde levensbeschouwing (vaak geloof).
Enkele scholen verbieden homoseksualiteit. Wat
is rechtvaardig?
De gedachtegang is pedofolie en homofolie is
hetzelfde, alleen bij pedofolie worden mensen
geschaad en dit is niet het geval bij homofolie.
Er is een verschil in het denken in plichten en het denken van gevolgen. Bij een kleine
groepering is het gevolg klein, maar dit betekend niet dat de plicht kleiner is.
Werken met dilemma’s
1. Dilemma: bij tegenstrijdige morele principes
2. Dilemma: bij onbekende omstandigheden
3. Hypothetische dilemma’s: geen onbekende omstandigheden
o Helpen om morele principes te ontdekken
Een ethische dillema is een sitautie waarbij iemand verschillende keuzen tot handelen heeft
die betrekking hebben op moraliteit. Deze beslissing kan uitmonden in onwenselijke
situaties. Een ethisch dilemma bevat altijd verschillende waarden. Het is een ethisch
dilemma wanneer allebei de uitkomsten kan bekritiseerd kan worden door filosofen.
Casus 1: Het op hol geslagen treintje (1)
Je bent bestuurder van een treintje, maar dit treintje gaat kapot. Als je niks doet en de tram
gaat rechtdoor en je zal drie wegwerkers doden. Als je van baan wisselt dan gaat er een
iemand dood. Je kan hem niet afremmen.
Argument: Het is natuurlijk het beste dat zo min mogelijk mensen overlijden → Bentham
Argument: Het leven gaat zoals het gaat
Casus 1: Het op hol geslagen treintje (2)
Er is maar een spoor op dit spoor zijn drie mensen aan het werk. Er is nu maar een man. Op
dit viaduct staat een grote zware man, wat nu als je deze zware man naar beneden duwt. De
trein komt waarschijnlijk tot stoppen.
,Argument: Nu moet je de handeling zelf doen. De man heeft geen rol bij het ongeluk. Moet
je iemand die er geen rol in heeft er ook bij betrekken. Zou je iemand leven ontnemen? →
Mill
Argument.
Casus 1: Het op hol geslagen treintje (2)
In de stad zijn veel treinen op hol geslagen er liggen nu veel mensen in het ziekenhuis. Deze
mensen hebben een transplantatie nodig. Er komt op een dag een man binnen met een
gebroken enkel en met kern gezonden organen. Wat als artsen deze man in slaap brengen
en zijn organen nemen voor reden van de vijf mensen.
Argument: Wie zijn de gegevens van de mensen die ziek zijn? (leeftijd, status gezondheid
etc.) → Aristotelos
Argument: Deze manier heeft eer niks mee te maken? Je neemt de keuzevrijheid af van een
mensen leven. Je weet ook niet zeker of de andere mensen daarna gezond zijn. → Mill
Argument: Meeste geluk voor de grootste groep is Bentham
De Afghaanse geitenhoeders
https://www.youtube.com/watch?v=yoLFk4JK_RM
Intenties en gevolgen
De intenties staan tegen over de gevolgen. Als we vragen wat is nu de juist handeling? Bij
deze vraag staan intenties tegenover gevolgen.
De postcodeloterijfiets heeft ervoor gezorgd dat al vele dorpskernen fietsenmakers failliet
gaat, doordat heel het dorp een nieuwe fiets heeft (grootste verdienmodel fietsenmakers).
Een organisatie zoals de postcodeloterij dient hier rekening mee te houden, toch? De
postcodeloterij wilde de Nederlandse bevolking alleen op de fiets krijgen.
, Doelethiek
De gevolgen van de handeling staan centraal. Of een handeling rechtvaardig is, is afhankelijk
van het doel dat er mee bereikt wordt, ook wel doelethiek.
Plichtethiek
Mensen hebben morele plichten: Er zijn normen waar ieder mens zich aan dient te houden.
De intentie van de handeling staat centraal, ook wel plichtethiek. Voorbeeld: de leerling die
drie keer door je heen praat stuur je de les uit.
Deugdethiek
Het juiste karakter van de persoon staat voorop. Een goed persoon kan zelf bepalen wat de
juiste keuze is en deugdzame mensen dienen als voorbeeld voor anderen, ook wel
deugdethiek. Voorbeeld: Een goede leraar, met juist ervaringen moeten er voor kunnen
kiezen om zich niet aan de regels te houden.
Overheidsbeleid is per definitie niet neutraal. Politieke keuzes hebben een invloed op het
leven, de vrijheid, kansen of welzijn van burgers, maar welke keuze is de juiste keuzen.
Drugbeleid
Argument: criminele organisatie
Argument: eigen lichaam
Verschil individu en overheid
- Vind je vreemdgaan rechtvaardig?
- Vind je een overheid die reclame voor
vreemdgaan verbiedt rechtvaardig?
- Vind je een overheid die vreemdgaan verbiedt
rechtvaardig?
Secondlove.nl is een organisatie die er niet is op gericht
voor mensen met een open relatie.
De overheid bepaald niet voor mij wat een goed leven is.
De overheid dient de kaders te scheppen om ons leven
te kunnen leiden.
Twee opvattingen over rol overheid
Klassieke filosofie
De overheid dient ervoor te zorgen dat mensen het goede leven leiden: Overheid moet het
karakter van mensen vormen en ze de juiste richting in leiden (het vergoten van de
deugdzaamheid). Individuen zijn onderschikt aan object hoger doel. Christelijke partijen
streven hierna. De bijbel verteld hoe wij ons leven moeten leiden. (bijvoorbeeld aristoteles:
ieder mens heeft een rol in de samenleving, die aansluit bij potentie. De overheid is als een
vader die mensen de juiste kan op wijst en het goed functioneren van de samenleving
garandeerd.
Twan Brinkman
Doelen:
- Verschillende visies op rechtvaardigheid, mensenrechten en sociale ongelijkheid verwoorden en
toepassen op hedendaagse maatschappelijke casussen.
- De morele dilemma’s en achter zijn beleidsvoorstel in kaart brengen en deze toetsen aan de
verschillende visies op rechtvaardigheid, mensenrechten en sociale ongelijkheid.
- Analyseren welke morele visies schuil gaan achter de opvattingen van beleidsmakers en politici ten
aanzien van hedendaagse maatschappelijke vraagstukken.
- Verwoorden welke morele visie schuil gaat achter het beleidsvoorstel dat zij zelf schrijven en de
gemaakte keuzes moreel onderbouwen.
- Bij actuele casussen een standpunt innemen en deze onderbouwen aan de hand van morele
argumenten (waarden/normen/deugden).
Planning:
,LES 1:
Ethiek
Wat is de meest rechtvaardige manier van handelen?
- Voor het individu
- Voor de organisaties
- Voor de overheid
Voorbeeld: Dat wat rechtvaardig is voor een individu hoeft niet rechtvaardig te zijn voor de
overheid of organisatie. Sommige zaken zijn niet netjes van het individu betekend niet dat
de overheid het moet verbieden.
Wat is rechtvaardig?
Er zijn scholen die zijn opgericht vanuit een
bepaalde levensbeschouwing (vaak geloof).
Enkele scholen verbieden homoseksualiteit. Wat
is rechtvaardig?
De gedachtegang is pedofolie en homofolie is
hetzelfde, alleen bij pedofolie worden mensen
geschaad en dit is niet het geval bij homofolie.
Er is een verschil in het denken in plichten en het denken van gevolgen. Bij een kleine
groepering is het gevolg klein, maar dit betekend niet dat de plicht kleiner is.
Werken met dilemma’s
1. Dilemma: bij tegenstrijdige morele principes
2. Dilemma: bij onbekende omstandigheden
3. Hypothetische dilemma’s: geen onbekende omstandigheden
o Helpen om morele principes te ontdekken
Een ethische dillema is een sitautie waarbij iemand verschillende keuzen tot handelen heeft
die betrekking hebben op moraliteit. Deze beslissing kan uitmonden in onwenselijke
situaties. Een ethisch dilemma bevat altijd verschillende waarden. Het is een ethisch
dilemma wanneer allebei de uitkomsten kan bekritiseerd kan worden door filosofen.
Casus 1: Het op hol geslagen treintje (1)
Je bent bestuurder van een treintje, maar dit treintje gaat kapot. Als je niks doet en de tram
gaat rechtdoor en je zal drie wegwerkers doden. Als je van baan wisselt dan gaat er een
iemand dood. Je kan hem niet afremmen.
Argument: Het is natuurlijk het beste dat zo min mogelijk mensen overlijden → Bentham
Argument: Het leven gaat zoals het gaat
Casus 1: Het op hol geslagen treintje (2)
Er is maar een spoor op dit spoor zijn drie mensen aan het werk. Er is nu maar een man. Op
dit viaduct staat een grote zware man, wat nu als je deze zware man naar beneden duwt. De
trein komt waarschijnlijk tot stoppen.
,Argument: Nu moet je de handeling zelf doen. De man heeft geen rol bij het ongeluk. Moet
je iemand die er geen rol in heeft er ook bij betrekken. Zou je iemand leven ontnemen? →
Mill
Argument.
Casus 1: Het op hol geslagen treintje (2)
In de stad zijn veel treinen op hol geslagen er liggen nu veel mensen in het ziekenhuis. Deze
mensen hebben een transplantatie nodig. Er komt op een dag een man binnen met een
gebroken enkel en met kern gezonden organen. Wat als artsen deze man in slaap brengen
en zijn organen nemen voor reden van de vijf mensen.
Argument: Wie zijn de gegevens van de mensen die ziek zijn? (leeftijd, status gezondheid
etc.) → Aristotelos
Argument: Deze manier heeft eer niks mee te maken? Je neemt de keuzevrijheid af van een
mensen leven. Je weet ook niet zeker of de andere mensen daarna gezond zijn. → Mill
Argument: Meeste geluk voor de grootste groep is Bentham
De Afghaanse geitenhoeders
https://www.youtube.com/watch?v=yoLFk4JK_RM
Intenties en gevolgen
De intenties staan tegen over de gevolgen. Als we vragen wat is nu de juist handeling? Bij
deze vraag staan intenties tegenover gevolgen.
De postcodeloterijfiets heeft ervoor gezorgd dat al vele dorpskernen fietsenmakers failliet
gaat, doordat heel het dorp een nieuwe fiets heeft (grootste verdienmodel fietsenmakers).
Een organisatie zoals de postcodeloterij dient hier rekening mee te houden, toch? De
postcodeloterij wilde de Nederlandse bevolking alleen op de fiets krijgen.
, Doelethiek
De gevolgen van de handeling staan centraal. Of een handeling rechtvaardig is, is afhankelijk
van het doel dat er mee bereikt wordt, ook wel doelethiek.
Plichtethiek
Mensen hebben morele plichten: Er zijn normen waar ieder mens zich aan dient te houden.
De intentie van de handeling staat centraal, ook wel plichtethiek. Voorbeeld: de leerling die
drie keer door je heen praat stuur je de les uit.
Deugdethiek
Het juiste karakter van de persoon staat voorop. Een goed persoon kan zelf bepalen wat de
juiste keuze is en deugdzame mensen dienen als voorbeeld voor anderen, ook wel
deugdethiek. Voorbeeld: Een goede leraar, met juist ervaringen moeten er voor kunnen
kiezen om zich niet aan de regels te houden.
Overheidsbeleid is per definitie niet neutraal. Politieke keuzes hebben een invloed op het
leven, de vrijheid, kansen of welzijn van burgers, maar welke keuze is de juiste keuzen.
Drugbeleid
Argument: criminele organisatie
Argument: eigen lichaam
Verschil individu en overheid
- Vind je vreemdgaan rechtvaardig?
- Vind je een overheid die reclame voor
vreemdgaan verbiedt rechtvaardig?
- Vind je een overheid die vreemdgaan verbiedt
rechtvaardig?
Secondlove.nl is een organisatie die er niet is op gericht
voor mensen met een open relatie.
De overheid bepaald niet voor mij wat een goed leven is.
De overheid dient de kaders te scheppen om ons leven
te kunnen leiden.
Twee opvattingen over rol overheid
Klassieke filosofie
De overheid dient ervoor te zorgen dat mensen het goede leven leiden: Overheid moet het
karakter van mensen vormen en ze de juiste richting in leiden (het vergoten van de
deugdzaamheid). Individuen zijn onderschikt aan object hoger doel. Christelijke partijen
streven hierna. De bijbel verteld hoe wij ons leven moeten leiden. (bijvoorbeeld aristoteles:
ieder mens heeft een rol in de samenleving, die aansluit bij potentie. De overheid is als een
vader die mensen de juiste kan op wijst en het goed functioneren van de samenleving
garandeerd.
