Inleiding tot het recht
Hoorcollege 1: Inleiding & wat is recht ?
2 testen leerstof werkcolleges (5 punten)
Examens: Januari (9 punten) & juni (6 punten)
totaal 20 punten
Leerstof:
- Cursus prof Aube Wirtgen
- Document “actualisering cursus inleiding tot het recht”
- Hoorcolleges
- Werkcolleges
- Aanvullende informatie Canvas
Afspraken & tips
Zie ppt 1
Wat is recht?:
Diverse uiteenlopende definities
Geen eenvormige aanvaarde definitie van recht
3 elementen die steeds naar voor komen
o Recht is een geheel van bindende regels (gedragsregels)
Door overheid/maatschappij gesteld
o Doel: samenleving ordenen
Maatschappelijke belangen beschermen
Samenleven mogelijk maken
Gedrag mensen sturen
Conflicten op te lossen
o Recht vereist gezag
Handhaving door middel van negatieve of positieve
sancties of stimuli
Waarom definiëren?: Toepassingsgebied afbakenen van een
bepaalde wet
2025-2026 1
, Wat is recht?: een geheel van bindende regels (gedragsregels)
Bindende regels
verplicht volgen
Verschil in de mate waarin ze toepasselijk zijn
5 categorieën:
1) Gebodsbepalingen/verbodsbepalingen/verlofbepalingen/
belovende regels = gedragsregels
2) Rechtsregels toepasbaar na keuze
3) Wilsaanvullende of suppletieve regels
4) Ondersteunende regels en handhavingsregels
5) Technische regels en formalismen in het recht
1) Gebodsbepalingen/verbodsbepalingen/verlofbepalingen/belovende
regels = gedragsregels
Gebodsbepalingen: leggen een gedrag op
Positief of negatief
Positief
Vb. 2.3.31BW
“De echtgenoot die een beroep uitoefent, verricht alle
bestuurshandelingen die voor deze uitoefening verantwoord zijn
alleen. Wanneer beide echtgenoten samen een zelfde beroep uitoefenen,
is beider medewerking vereist voor alle handelingen behalve die van
beheer.”
2025-2026 2
,Negatief
Vb. 422bis Sw.
“Met gevangenisstraf van […] wordt gestraft hij die verzuimt hulp te
verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert”
Vb. art. artikel 33, § 1 wet van 16 maart 1968
betreffende de politie over het wegverkeer
“Met gevangenisstraf van vijftien dagen tot zes maanden en met
geldboete van 200 euro tot 2.000 euro of met een van die straffen
alleen wordt gestraft
1° elke bestuurder van een voertuig of van een dier die, wetend dat
dit voertuig of dit dier oorzaak van, dan wel aanleiding tot een
verkeersongeval op een openbare plaats is geweest,
2° hij die wetend dat hij zelf oorzaak van, dan wel aanleiding tot een
verkeersongeval op een openbare plaats is geweest, de vlucht
neemt om zich aan de dienstige vaststellingen te onttrekken, zelfs
wanneer het ongeval niet aan zijn schuld te wijten is.”
Verbodsbepalingen
Verboden gedrag
Vb. art 144 Oud BW
“Niemand mag een huwelijk aangaan voor hij de leeftijd van achttien
jaar heeft bereikt.”
2025-2026 3
, Verlofbepalingen
Laten toe (geven verlof) om een handeling te stellen, maar niet verplicht
om die handeling te stellen.
Vb. art. 2.3.35, eerste lid BW
“Iedere echtgenoot kan aan de familierechtbank vragen dat aan de
andere echtgenoot verbod wordt opgelegd om enige bestuurshandeling
te verrichten die hem nadeel kan berokkenen of de belangen van het
gezin kan schaden.”
Belovende regels
Houden een soort van belofte in
Vb. art. 23 Gw.
“Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.
Daartoe waarborgen de wet, […] de economische, sociale en culturele
rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen.
Die rechten omvatten inzonderheid:
1° het recht op arbeid […]
2° het recht op sociale zekerheid […]
3° het recht op behoorlijke huisvesting […]
4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu
Redelijk algemeen artikel die in principe geen directe werking heeft
Directe werking: Rechtstreeks kunnen inroepen en afdwingen voor de
rechter
Regel is self- executing, op zichzelf geen verdere nationale reglementering
nodig want voldoende volledig/precies DUS geen verdere reglementering
nodig om het verder te verfijnen/afbakenen
2025-2026 4
Hoorcollege 1: Inleiding & wat is recht ?
2 testen leerstof werkcolleges (5 punten)
Examens: Januari (9 punten) & juni (6 punten)
totaal 20 punten
Leerstof:
- Cursus prof Aube Wirtgen
- Document “actualisering cursus inleiding tot het recht”
- Hoorcolleges
- Werkcolleges
- Aanvullende informatie Canvas
Afspraken & tips
Zie ppt 1
Wat is recht?:
Diverse uiteenlopende definities
Geen eenvormige aanvaarde definitie van recht
3 elementen die steeds naar voor komen
o Recht is een geheel van bindende regels (gedragsregels)
Door overheid/maatschappij gesteld
o Doel: samenleving ordenen
Maatschappelijke belangen beschermen
Samenleven mogelijk maken
Gedrag mensen sturen
Conflicten op te lossen
o Recht vereist gezag
Handhaving door middel van negatieve of positieve
sancties of stimuli
Waarom definiëren?: Toepassingsgebied afbakenen van een
bepaalde wet
2025-2026 1
, Wat is recht?: een geheel van bindende regels (gedragsregels)
Bindende regels
verplicht volgen
Verschil in de mate waarin ze toepasselijk zijn
5 categorieën:
1) Gebodsbepalingen/verbodsbepalingen/verlofbepalingen/
belovende regels = gedragsregels
2) Rechtsregels toepasbaar na keuze
3) Wilsaanvullende of suppletieve regels
4) Ondersteunende regels en handhavingsregels
5) Technische regels en formalismen in het recht
1) Gebodsbepalingen/verbodsbepalingen/verlofbepalingen/belovende
regels = gedragsregels
Gebodsbepalingen: leggen een gedrag op
Positief of negatief
Positief
Vb. 2.3.31BW
“De echtgenoot die een beroep uitoefent, verricht alle
bestuurshandelingen die voor deze uitoefening verantwoord zijn
alleen. Wanneer beide echtgenoten samen een zelfde beroep uitoefenen,
is beider medewerking vereist voor alle handelingen behalve die van
beheer.”
2025-2026 2
,Negatief
Vb. 422bis Sw.
“Met gevangenisstraf van […] wordt gestraft hij die verzuimt hulp te
verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert”
Vb. art. artikel 33, § 1 wet van 16 maart 1968
betreffende de politie over het wegverkeer
“Met gevangenisstraf van vijftien dagen tot zes maanden en met
geldboete van 200 euro tot 2.000 euro of met een van die straffen
alleen wordt gestraft
1° elke bestuurder van een voertuig of van een dier die, wetend dat
dit voertuig of dit dier oorzaak van, dan wel aanleiding tot een
verkeersongeval op een openbare plaats is geweest,
2° hij die wetend dat hij zelf oorzaak van, dan wel aanleiding tot een
verkeersongeval op een openbare plaats is geweest, de vlucht
neemt om zich aan de dienstige vaststellingen te onttrekken, zelfs
wanneer het ongeval niet aan zijn schuld te wijten is.”
Verbodsbepalingen
Verboden gedrag
Vb. art 144 Oud BW
“Niemand mag een huwelijk aangaan voor hij de leeftijd van achttien
jaar heeft bereikt.”
2025-2026 3
, Verlofbepalingen
Laten toe (geven verlof) om een handeling te stellen, maar niet verplicht
om die handeling te stellen.
Vb. art. 2.3.35, eerste lid BW
“Iedere echtgenoot kan aan de familierechtbank vragen dat aan de
andere echtgenoot verbod wordt opgelegd om enige bestuurshandeling
te verrichten die hem nadeel kan berokkenen of de belangen van het
gezin kan schaden.”
Belovende regels
Houden een soort van belofte in
Vb. art. 23 Gw.
“Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden.
Daartoe waarborgen de wet, […] de economische, sociale en culturele
rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen.
Die rechten omvatten inzonderheid:
1° het recht op arbeid […]
2° het recht op sociale zekerheid […]
3° het recht op behoorlijke huisvesting […]
4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu
Redelijk algemeen artikel die in principe geen directe werking heeft
Directe werking: Rechtstreeks kunnen inroepen en afdwingen voor de
rechter
Regel is self- executing, op zichzelf geen verdere nationale reglementering
nodig want voldoende volledig/precies DUS geen verdere reglementering
nodig om het verder te verfijnen/afbakenen
2025-2026 4
