H7 altruïstisch gedrag
(Hoorcollege 3 – 11/10/2024)
1. definitie van altruïstisch gedrag
- altruïstisch gedrag = je doet iets voor een ander met de intentie om de
situatie van de ander beter te maken, zonder daar zelf voordeel uit te
willen halen
- onbaatzuchtigheid: anderen helpen zonder er zelf voordelen uit te halen
o bestaat dat wel?
- vb: Ken en het ticket voor U2’s concert
o ticket afgegeven aan vriend, dus zelf geen voordeel uit gehaald
o komt verhaal vertellen van voor in aula, krijgt applaus na afloop van
zijn verhaal
- intentie is problematisch in definitie, want is niet observeerbaar, ook
verwachten beloningen zijn niet altijd observeerbaar
o bv: schuldgevoel dat wegneemt door te helpen
- prosociaal gedrag: goed doen voor een ander, ongeacht
kosten/voordelen/beloningen
2. methodologie van onderzoek over altruïsme
- altruïstisch gedrag wordt gepromoot door sociale normen
o ik sta met volle winkelkar aan kassa, terwijl er achter mij iemand
staat met 2 bussen melk -> persoon voorlaten
- sociale wenselijkheid ontstaat: we gedragen ons zoals van ons verwacht
wordt dat we ons gedragen
cover story’s ontwikkelen bij experimenten: dekmantel, zodat
de pp niet doorhebben over wat het onderzoek effectief gaat
3. de ‘altruïstische intentie’ en de beoordeling van het gedrag
- hulpvaardig gedrag zonder eigen voordeel wordt beter beoordeeld dan
hulpvaardig gedrag met eigen voordeel
o vb: meisje op trein geeft 20 euro aan man die geen treinticket kan
kopen -> doet dit omdat haar crush in dezelfde wagon zit en wil dus
punten scoren bij hem -> man wordt dus misbruikt voor eigen
doeleinden -> wordt veel strenger beoordeeld
- neutraliseert persoonlijk voordeel de goede daad?
- experiment Newman en Cain
o OV: plaats van vrijwilligerswerk (koffiebar / tehuis voor daklozen)
o AV1: moraliteitsschaal: in hoeverre doet hij een goede daad?
o AV2: bijdrage betere wereld: in hoeverre draagt hij bij aan een
betere wereld
o sidenote: man gaat vrijwilligerswerk doen om een vrouw te
versieren
geen significant verschil tussen plaats van
tewerkstelling bij bijdrage aan betere wereld,
ethisch niks mis met feit dat hij werkt in
koffiebar om vrouw te versieren
, 4. Waarom helpen mensen?
4.1 evolutionaire psychologie
- gedrag van mensen verklaren, gebaseerd op het nut dat het had tijdens de
evolutie
- gedrag dat zorgt dat onze genen overleven -> altruïstisch gedrag zou
allang verdwenen zijn als het teveel kosten met zich meebracht
- verwantschapsselectie: we helpen vaak eerste de mensen die met ons
genetisch verwant zijn om zo onze genen veilig te stellen
o
licht oranje: hulp bieden bij
alledaagse problemen
donker oranje: hulp bieden bij
levensbedreigende problemen
- wederkerigheidsvorm: wederkerige hulp bieden, ik doe iets voor jou, want
dan doe jij in de toekomst iets terug voor mij
o geldt niet bij verwantschappen
- maar we helpen ook mensen waar we nooit iets van terug zullen krijgen
o gelijkheid: vaak mensen die van onze ‘eigen soort’ zijn, die op ons
gelijken
▪ uiterlijk
▪ zelfde taal
▪ zelfde religie
▪ …
o fysieke nabijheid: genetisch gelijkende zitten vaak dicht in je
omgeving
4.2 versterkers en straffen voor helpend gedrag
- afweging maken tussen gunstige en ongunstige gevolgen
o helpen bij gunstige gevolgen
o vaak niet helpen bij niet-gunstige gevolgen
- gaat in tegen revolutionaire visie, we helpen niet owv de genetische
verwantschappen, maar we helpen owv de mogelijke gevolgen achteraf
- instrumentele conditionering: gedrag dat beloond of gedrag dat afgestraft
wordt
o straffen: tijd/energie/…
o beloningen: respect/schuldgevoel kwijt spelen/…
- hulp bieden = versterkend (en bestraffend)
o versterkend: warm glow, helpers high, goed gevoel
▪ positieve versterkers: om de ander te helpen
▪ negatieve versterkers: om je eigen gevoelens weg te werken
o bestraffend: tijdverlies, jezelf belachelijk maken, vb van Griet die
vrouw met winkeltassen en peuter wou helpen
(Hoorcollege 3 – 11/10/2024)
1. definitie van altruïstisch gedrag
- altruïstisch gedrag = je doet iets voor een ander met de intentie om de
situatie van de ander beter te maken, zonder daar zelf voordeel uit te
willen halen
- onbaatzuchtigheid: anderen helpen zonder er zelf voordelen uit te halen
o bestaat dat wel?
- vb: Ken en het ticket voor U2’s concert
o ticket afgegeven aan vriend, dus zelf geen voordeel uit gehaald
o komt verhaal vertellen van voor in aula, krijgt applaus na afloop van
zijn verhaal
- intentie is problematisch in definitie, want is niet observeerbaar, ook
verwachten beloningen zijn niet altijd observeerbaar
o bv: schuldgevoel dat wegneemt door te helpen
- prosociaal gedrag: goed doen voor een ander, ongeacht
kosten/voordelen/beloningen
2. methodologie van onderzoek over altruïsme
- altruïstisch gedrag wordt gepromoot door sociale normen
o ik sta met volle winkelkar aan kassa, terwijl er achter mij iemand
staat met 2 bussen melk -> persoon voorlaten
- sociale wenselijkheid ontstaat: we gedragen ons zoals van ons verwacht
wordt dat we ons gedragen
cover story’s ontwikkelen bij experimenten: dekmantel, zodat
de pp niet doorhebben over wat het onderzoek effectief gaat
3. de ‘altruïstische intentie’ en de beoordeling van het gedrag
- hulpvaardig gedrag zonder eigen voordeel wordt beter beoordeeld dan
hulpvaardig gedrag met eigen voordeel
o vb: meisje op trein geeft 20 euro aan man die geen treinticket kan
kopen -> doet dit omdat haar crush in dezelfde wagon zit en wil dus
punten scoren bij hem -> man wordt dus misbruikt voor eigen
doeleinden -> wordt veel strenger beoordeeld
- neutraliseert persoonlijk voordeel de goede daad?
- experiment Newman en Cain
o OV: plaats van vrijwilligerswerk (koffiebar / tehuis voor daklozen)
o AV1: moraliteitsschaal: in hoeverre doet hij een goede daad?
o AV2: bijdrage betere wereld: in hoeverre draagt hij bij aan een
betere wereld
o sidenote: man gaat vrijwilligerswerk doen om een vrouw te
versieren
geen significant verschil tussen plaats van
tewerkstelling bij bijdrage aan betere wereld,
ethisch niks mis met feit dat hij werkt in
koffiebar om vrouw te versieren
, 4. Waarom helpen mensen?
4.1 evolutionaire psychologie
- gedrag van mensen verklaren, gebaseerd op het nut dat het had tijdens de
evolutie
- gedrag dat zorgt dat onze genen overleven -> altruïstisch gedrag zou
allang verdwenen zijn als het teveel kosten met zich meebracht
- verwantschapsselectie: we helpen vaak eerste de mensen die met ons
genetisch verwant zijn om zo onze genen veilig te stellen
o
licht oranje: hulp bieden bij
alledaagse problemen
donker oranje: hulp bieden bij
levensbedreigende problemen
- wederkerigheidsvorm: wederkerige hulp bieden, ik doe iets voor jou, want
dan doe jij in de toekomst iets terug voor mij
o geldt niet bij verwantschappen
- maar we helpen ook mensen waar we nooit iets van terug zullen krijgen
o gelijkheid: vaak mensen die van onze ‘eigen soort’ zijn, die op ons
gelijken
▪ uiterlijk
▪ zelfde taal
▪ zelfde religie
▪ …
o fysieke nabijheid: genetisch gelijkende zitten vaak dicht in je
omgeving
4.2 versterkers en straffen voor helpend gedrag
- afweging maken tussen gunstige en ongunstige gevolgen
o helpen bij gunstige gevolgen
o vaak niet helpen bij niet-gunstige gevolgen
- gaat in tegen revolutionaire visie, we helpen niet owv de genetische
verwantschappen, maar we helpen owv de mogelijke gevolgen achteraf
- instrumentele conditionering: gedrag dat beloond of gedrag dat afgestraft
wordt
o straffen: tijd/energie/…
o beloningen: respect/schuldgevoel kwijt spelen/…
- hulp bieden = versterkend (en bestraffend)
o versterkend: warm glow, helpers high, goed gevoel
▪ positieve versterkers: om de ander te helpen
▪ negatieve versterkers: om je eigen gevoelens weg te werken
o bestraffend: tijdverlies, jezelf belachelijk maken, vb van Griet die
vrouw met winkeltassen en peuter wou helpen
