Hoofdstuk 11. Kostenstructuur
11.1 Vaste en variabele kosten
Constante of vaste kosten veranderen niet als de productie toe- of afneemt.
Variabele kosten veranderen als de productie varieert. De grondstofkosten nemen bijvoorbeeld toe
als er meer chips wordt gemaakt.
Soorten variabele kosten:
Proportioneel variabele kosten; als kosten recht evenredig variëren met de omvang van de
productie.
Degressief variabele kosten; de kosten nemen verhoudingsgewijs minder sterk toe dan de
productie (bijv. Door kwantumkorting bij grote hoeveelheid inkoop van onderdelen).
Progressief variabele kosten; de totale variabele kosten stijgen dan relatief sneller dan de
geproduceerde hoeveelheid, waardoor de kosten per eenheid zullen toenemen (bijv. De
extra kosten bij overwerk).
Omdat de omvang van de capaciteit bepalend is voor het niveau van de vaste kosten, worden deze
vaste kosten ook wel capaciteitskosten genoemd. Op lange termijn zijn de vaste kosten wel
beïnvloedbaar, omdat op lange termijn de capaciteit kan worden aangepast. Het constante karakter
van de vaste kosten geldt dus alleen voor een bepaalde omvang van de capaciteit.
Een voorbeeld van een kostensoort die beide elementen (vaste en variabele) bevat zijn de gemengde
kosten, zoals energiekosten: een ‘vast recht’ per jaar en een tarief per kilowattuur.
Een methode voor de kostenstructuur is de hoogste punt-laagste punt methode. Hiervoor gebruik je
de formule TK = C + V x Q
11.2 Break-evenanalyse
Voor de leiding van een onderneming is het van groot belang te weten hoeveel de afzet of omzet
moet bedragen om ten minste alle kosten te kunnen dekken ( break-evenpunt).
Bij de break-evenanalyse is het onderscheid tussen variabele en constante kosten van essentieel
belang. De analyse kan ook nuttig zijn bij het onderzoeken van de consequenties van de
beleidsbeslissingen die men overweegt te nemen.
De dekkingsbijdrage of contribution marge Het verschil tussen de verkoopprijs en de variabele
kosten per eenheid (P-V)
C
Break-evenafzet =
(P−V )
C+ € …
Break-evenafzet met een winst van €… =
( P−V )
Break-even omzet = Qbea (break-even afzet) x P (prijs)
De mate waarin er na het break-evenpunt winst ontstaat, wordt de winstgraad genoemd en wordt
weergegeven door de hoek tussen de omzetlijn en de totale kostenlijn.
De afstand tussen de werkelijke omzet en de break-evenomzet komt tot uitdrukking in de
veiligheidsmarge. Veiligheidsmarge het percentage waarmee de omzet maximaal mag afnemen
om niet onder het break-evenniveau te komen.
11.1 Vaste en variabele kosten
Constante of vaste kosten veranderen niet als de productie toe- of afneemt.
Variabele kosten veranderen als de productie varieert. De grondstofkosten nemen bijvoorbeeld toe
als er meer chips wordt gemaakt.
Soorten variabele kosten:
Proportioneel variabele kosten; als kosten recht evenredig variëren met de omvang van de
productie.
Degressief variabele kosten; de kosten nemen verhoudingsgewijs minder sterk toe dan de
productie (bijv. Door kwantumkorting bij grote hoeveelheid inkoop van onderdelen).
Progressief variabele kosten; de totale variabele kosten stijgen dan relatief sneller dan de
geproduceerde hoeveelheid, waardoor de kosten per eenheid zullen toenemen (bijv. De
extra kosten bij overwerk).
Omdat de omvang van de capaciteit bepalend is voor het niveau van de vaste kosten, worden deze
vaste kosten ook wel capaciteitskosten genoemd. Op lange termijn zijn de vaste kosten wel
beïnvloedbaar, omdat op lange termijn de capaciteit kan worden aangepast. Het constante karakter
van de vaste kosten geldt dus alleen voor een bepaalde omvang van de capaciteit.
Een voorbeeld van een kostensoort die beide elementen (vaste en variabele) bevat zijn de gemengde
kosten, zoals energiekosten: een ‘vast recht’ per jaar en een tarief per kilowattuur.
Een methode voor de kostenstructuur is de hoogste punt-laagste punt methode. Hiervoor gebruik je
de formule TK = C + V x Q
11.2 Break-evenanalyse
Voor de leiding van een onderneming is het van groot belang te weten hoeveel de afzet of omzet
moet bedragen om ten minste alle kosten te kunnen dekken ( break-evenpunt).
Bij de break-evenanalyse is het onderscheid tussen variabele en constante kosten van essentieel
belang. De analyse kan ook nuttig zijn bij het onderzoeken van de consequenties van de
beleidsbeslissingen die men overweegt te nemen.
De dekkingsbijdrage of contribution marge Het verschil tussen de verkoopprijs en de variabele
kosten per eenheid (P-V)
C
Break-evenafzet =
(P−V )
C+ € …
Break-evenafzet met een winst van €… =
( P−V )
Break-even omzet = Qbea (break-even afzet) x P (prijs)
De mate waarin er na het break-evenpunt winst ontstaat, wordt de winstgraad genoemd en wordt
weergegeven door de hoek tussen de omzetlijn en de totale kostenlijn.
De afstand tussen de werkelijke omzet en de break-evenomzet komt tot uitdrukking in de
veiligheidsmarge. Veiligheidsmarge het percentage waarmee de omzet maximaal mag afnemen
om niet onder het break-evenniveau te komen.
