Samenvatting NKO
Inhoudsopgave
Fysiologie vestibulo-oculaire reflex ............................................................................................... 5
Vestibulo-oculaire reflex .................................................................................................................. 5
Anatomie – vestibulair systeem......................................................................................................... 5
Centraal vestibulaire pathways ......................................................................................................... 6
Rotationele vestibulo-oculaire reflex! ................................................................................................ 6
Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid/Vertigo (BPPD/BPPV) ......................................................... 6
Beroerte of neuronitis vestibularis ..................................................................................................... 8
Duizeligheid/vertigo ..................................................................................................................... 9
Anatomie/fysiologie ......................................................................................................................... 9
Vestibulo-oculaire reflex .................................................................................................................. 9
Anatomie – vestibulair systeem......................................................................................................... 9
Vestibulair systeem testen ............................................................................................................. 12
Differentiaaldiagnose! .................................................................................................................... 13
Chirurgische behandeling............................................................................................................... 19
Klinische praktijk ............................................................................................................................ 19
Permanent gehoorverlies bij kinderen .......................................................................................... 22
Classificatie gehoorverlies ............................................................................................................. 22
Neonatale gehoorscreening in Vlaanderen ...................................................................................... 22
Etiologische diagnostiek ................................................................................................................. 23
Unilateraal gehoorverlies................................................................................................................ 27
Otitis media en ventilatiebuisjes .................................................................................................. 29
Definities otitis media ..................................................................................................................... 29
Acute otitis media .......................................................................................................................... 29
Otitis media met effusie ................................................................................................................. 30
Indicatie ventilatiebuisjes bij kinderen ............................................................................................. 32
Adenotonsillectomie bij kinderen................................................................................................. 33
Ring van Waldeyer.......................................................................................................................... 33
Diagnose adenoïd hypertrofie ......................................................................................................... 33
1
, Adenotomie ................................................................................................................................... 34
Acute tonsillitis bij kinderen ............................................................................................................ 34
AAOHNS richtlijn............................................................................................................................ 36
Persisterend OSA na adenotonsillectomie ...................................................................................... 38
Stridor en heesheid bij kinderen ................................................................................................... 39
Anatomie ....................................................................................................................................... 39
Definities ....................................................................................................................................... 39
Relevante klinische informatie ........................................................................................................ 40
Klinisch onderzoek ......................................................................................................................... 40
Oppuntstelling ............................................................................................................................... 40
Laryngotracheoscopie.................................................................................................................... 41
Aanvullende onderzoeken op indicatie ............................................................................................ 41
Oorzaken stridor ............................................................................................................................ 41
Heesheid bij kinderen..................................................................................................................... 44
Tracheamalacie ............................................................................................................................. 45
Conclusie ...................................................................................................................................... 46
Vreemde voorwerpen bij kinderen ................................................................................................ 47
Nasaal vreemd voorwerp ................................................................................................................ 47
Oor vreemd voorwerp..................................................................................................................... 47
Luchtweg vreemd voorwerp ............................................................................................................ 47
Rhinologie: anatomie en fysiologie ............................................................................................... 50
Anatomie neus & sinussen ............................................................................................................. 50
Fysiologie van de neus ................................................................................................................... 51
Fysiologie van de neusbijholten ...................................................................................................... 52
Rhinologie: pathologie en therapie ............................................................................................... 53
Onderzoek neus & sinussen ........................................................................................................... 53
Aandoeningen van neus & sinussen ................................................................................................ 54
Rhinitis .......................................................................................................................................... 57
Rhinosinusitis ................................................................................................................................ 61
Traumatische neusafwijkingen ....................................................................................................... 65
Epistaxis ..................................................................................................................................... 68
Definities ....................................................................................................................................... 68
2
, Vasculaire anatomie van de neus.................................................................................................... 68
Etiologie ........................................................................................................................................ 68
Epistaxis bij kinderen...................................................................................................................... 69
Hereditaire Hemorragische Telangectasiën (HHT) ........................................................................... 70
Behandeling epistaxis .................................................................................................................... 71
Epistaxis bij patiënten met anti-trombotische behandeling............................................................... 71
Wanneer hospitalisatie? ................................................................................................................. 71
Behandeling epistaxis bij kinderen .................................................................................................. 71
Heelkunde voor epistaxis ............................................................................................................... 72
Audiologie ................................................................................................................................... 73
Werking gehoor .............................................................................................................................. 73
Audiologische (gehoor)testen ......................................................................................................... 73
Tonale audiometrie ........................................................................................................................ 73
Spraakaudiometrie ........................................................................................................................ 75
Stemvorkproeven ........................................................................................................................... 76
Tympanometrie.............................................................................................................................. 77
Otoakoestische emissies (OAE’s) ................................................................................................... 77
Auditieve hersenstampotentialen (ABR) .......................................................................................... 78
Gehooroplossingen........................................................................................................................ 79
Gehoorsymptomen geassocieerd met gehoorverlies ....................................................................... 81
Te kennen voor examen .................................................................................................................. 83
Oor en gehoor .............................................................................................................................. 84
Belang van gehoor.......................................................................................................................... 84
Basics ........................................................................................................................................... 86
Uitwendig oor ................................................................................................................................ 86
Middenoor ..................................................................................................................................... 87
Binnenoor en voorbij - aandoening .................................................................................................. 90
Symptoom-gebaseerd .................................................................................................................... 92
Screening > management ............................................................................................................... 92
Gehoorrevalidatie .......................................................................................................................... 93
Oor chirurgie.................................................................................................................................. 94
Keel en farynx.............................................................................................................................. 95
Anatomie en fysiologie ................................................................................................................... 95
3
, Diagnostiek, pathologie en behandeling .......................................................................................... 96
Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen................................................................................. 99
Pathofysiologie .............................................................................................................................. 99
Classificaties bovenste luchtweg anatomie ..................................................................................... 99
Definities ......................................................................................................................................100
Epidemiologie & consequenties .....................................................................................................101
Risicofactoren voor slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen .....................................................101
Diagnostiek ..................................................................................................................................102
Behandeling .................................................................................................................................104
Conclusies ...................................................................................................................................109
Heesheid .................................................................................................................................. 111
Indirecte laryngoscopie .................................................................................................................111
Stroboscopie ................................................................................................................................112
Anamnese ....................................................................................................................................112
Heesheid ......................................................................................................................................113
Stemstoornissen ....................................................................................................................... 116
Fonatie .........................................................................................................................................116
Stemstoornissen...........................................................................................................................116
Stemonderzoek ............................................................................................................................116
Casussen .....................................................................................................................................118
Slikstoornissen – orofaryngeale dysfagie .................................................................................... 119
Inleiding .......................................................................................................................................119
Fysiologie, pathofysiologie & kenmerken van dysfagie.....................................................................120
Prevalentie & consequenties .........................................................................................................123
Screening & detectie .....................................................................................................................123
Onderzoeken van de slikfunctie .....................................................................................................124
Behandeling van de slikfunctie ......................................................................................................125
4
,Fysiologie vestibulo-oculaire reflex
Verschillende factoren in balans:
Vestibulo-oculaire reflex
- Op deze foto: linker evenwichtsorgaan gestimuleerd
o Waardoor roze spieren geactiveerd worden
- Alles wat achter trommelvlies zit kan je niet zien → kijken naar
oogbewegingen om via vestibulo-oculaire reflex iets te
kunnen zeggen over evenwicht
Anatomie – vestibulair systeem
- 5 receptor organen
o 3 semicirculaire kanalen (rotationeel)
§ Horizontaal
§ Anterior
§ Posterior
o 2 otolith organen (translationeel)
§ Utriculus
§ Sacculus
- Botlabyrinth – membraneus labyrinth
- Endolymfe (< membraneus labyrinth)
o Na-arm
o K-rijk
- Perilymfe (tussen bot- en membraneus labyrinth)
o Na-rijk
o K-arm
o ~cerebrospinaal vocht
5
, Centraal vestibulaire pathways
- Hoofd in rust
o Spontane tonische discharge in n. VIII: gelijk aan beide kanten
- Bv. draaien naar links
o Horizontaal kanaal links geëxciteerd, horizontaal kanaal rechts
geïnhibeerd
o N VIII links: verhogen in vuren
o N VIII rechts: verminderen in vuren
o Hersenen interpreteren dit als naar links bewegen
Rotationele vestibulo-oculaire reflex!
- Nystagmus: richting gedefinieerd door snelle fase
- Rechtse rotatie → nystagmus naar rechts (trage fase naar links voor gecompenseerde
oogbeweging)
- Linkse rotatie → nystagmus naar links (trage fase naar rechts voor gecompenseerde
oogbeweging)
Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid/Vertigo (BPPD/BPPV)
Inleiding
- Utriculus: hier zitten altijd kristallen
(“evenwichtskristallen”)
- Door bv. trauma kan het zijn dat deze otoconieën
loskomen in de semicirculaire kanalen terechtkomen,
door zwaartekracht vnl naar posterior compartiment
- USA jaarlijks 5.6 miljoen consulten wegens duizeligheid
- 17-42% diagnose BPPV
- Spontane resolutie: 20% na 1m, 50% na 3m
o Maar verhoogd risico op: vallen, beperking van ADL
6
Inhoudsopgave
Fysiologie vestibulo-oculaire reflex ............................................................................................... 5
Vestibulo-oculaire reflex .................................................................................................................. 5
Anatomie – vestibulair systeem......................................................................................................... 5
Centraal vestibulaire pathways ......................................................................................................... 6
Rotationele vestibulo-oculaire reflex! ................................................................................................ 6
Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid/Vertigo (BPPD/BPPV) ......................................................... 6
Beroerte of neuronitis vestibularis ..................................................................................................... 8
Duizeligheid/vertigo ..................................................................................................................... 9
Anatomie/fysiologie ......................................................................................................................... 9
Vestibulo-oculaire reflex .................................................................................................................. 9
Anatomie – vestibulair systeem......................................................................................................... 9
Vestibulair systeem testen ............................................................................................................. 12
Differentiaaldiagnose! .................................................................................................................... 13
Chirurgische behandeling............................................................................................................... 19
Klinische praktijk ............................................................................................................................ 19
Permanent gehoorverlies bij kinderen .......................................................................................... 22
Classificatie gehoorverlies ............................................................................................................. 22
Neonatale gehoorscreening in Vlaanderen ...................................................................................... 22
Etiologische diagnostiek ................................................................................................................. 23
Unilateraal gehoorverlies................................................................................................................ 27
Otitis media en ventilatiebuisjes .................................................................................................. 29
Definities otitis media ..................................................................................................................... 29
Acute otitis media .......................................................................................................................... 29
Otitis media met effusie ................................................................................................................. 30
Indicatie ventilatiebuisjes bij kinderen ............................................................................................. 32
Adenotonsillectomie bij kinderen................................................................................................. 33
Ring van Waldeyer.......................................................................................................................... 33
Diagnose adenoïd hypertrofie ......................................................................................................... 33
1
, Adenotomie ................................................................................................................................... 34
Acute tonsillitis bij kinderen ............................................................................................................ 34
AAOHNS richtlijn............................................................................................................................ 36
Persisterend OSA na adenotonsillectomie ...................................................................................... 38
Stridor en heesheid bij kinderen ................................................................................................... 39
Anatomie ....................................................................................................................................... 39
Definities ....................................................................................................................................... 39
Relevante klinische informatie ........................................................................................................ 40
Klinisch onderzoek ......................................................................................................................... 40
Oppuntstelling ............................................................................................................................... 40
Laryngotracheoscopie.................................................................................................................... 41
Aanvullende onderzoeken op indicatie ............................................................................................ 41
Oorzaken stridor ............................................................................................................................ 41
Heesheid bij kinderen..................................................................................................................... 44
Tracheamalacie ............................................................................................................................. 45
Conclusie ...................................................................................................................................... 46
Vreemde voorwerpen bij kinderen ................................................................................................ 47
Nasaal vreemd voorwerp ................................................................................................................ 47
Oor vreemd voorwerp..................................................................................................................... 47
Luchtweg vreemd voorwerp ............................................................................................................ 47
Rhinologie: anatomie en fysiologie ............................................................................................... 50
Anatomie neus & sinussen ............................................................................................................. 50
Fysiologie van de neus ................................................................................................................... 51
Fysiologie van de neusbijholten ...................................................................................................... 52
Rhinologie: pathologie en therapie ............................................................................................... 53
Onderzoek neus & sinussen ........................................................................................................... 53
Aandoeningen van neus & sinussen ................................................................................................ 54
Rhinitis .......................................................................................................................................... 57
Rhinosinusitis ................................................................................................................................ 61
Traumatische neusafwijkingen ....................................................................................................... 65
Epistaxis ..................................................................................................................................... 68
Definities ....................................................................................................................................... 68
2
, Vasculaire anatomie van de neus.................................................................................................... 68
Etiologie ........................................................................................................................................ 68
Epistaxis bij kinderen...................................................................................................................... 69
Hereditaire Hemorragische Telangectasiën (HHT) ........................................................................... 70
Behandeling epistaxis .................................................................................................................... 71
Epistaxis bij patiënten met anti-trombotische behandeling............................................................... 71
Wanneer hospitalisatie? ................................................................................................................. 71
Behandeling epistaxis bij kinderen .................................................................................................. 71
Heelkunde voor epistaxis ............................................................................................................... 72
Audiologie ................................................................................................................................... 73
Werking gehoor .............................................................................................................................. 73
Audiologische (gehoor)testen ......................................................................................................... 73
Tonale audiometrie ........................................................................................................................ 73
Spraakaudiometrie ........................................................................................................................ 75
Stemvorkproeven ........................................................................................................................... 76
Tympanometrie.............................................................................................................................. 77
Otoakoestische emissies (OAE’s) ................................................................................................... 77
Auditieve hersenstampotentialen (ABR) .......................................................................................... 78
Gehooroplossingen........................................................................................................................ 79
Gehoorsymptomen geassocieerd met gehoorverlies ....................................................................... 81
Te kennen voor examen .................................................................................................................. 83
Oor en gehoor .............................................................................................................................. 84
Belang van gehoor.......................................................................................................................... 84
Basics ........................................................................................................................................... 86
Uitwendig oor ................................................................................................................................ 86
Middenoor ..................................................................................................................................... 87
Binnenoor en voorbij - aandoening .................................................................................................. 90
Symptoom-gebaseerd .................................................................................................................... 92
Screening > management ............................................................................................................... 92
Gehoorrevalidatie .......................................................................................................................... 93
Oor chirurgie.................................................................................................................................. 94
Keel en farynx.............................................................................................................................. 95
Anatomie en fysiologie ................................................................................................................... 95
3
, Diagnostiek, pathologie en behandeling .......................................................................................... 96
Slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen................................................................................. 99
Pathofysiologie .............................................................................................................................. 99
Classificaties bovenste luchtweg anatomie ..................................................................................... 99
Definities ......................................................................................................................................100
Epidemiologie & consequenties .....................................................................................................101
Risicofactoren voor slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen .....................................................101
Diagnostiek ..................................................................................................................................102
Behandeling .................................................................................................................................104
Conclusies ...................................................................................................................................109
Heesheid .................................................................................................................................. 111
Indirecte laryngoscopie .................................................................................................................111
Stroboscopie ................................................................................................................................112
Anamnese ....................................................................................................................................112
Heesheid ......................................................................................................................................113
Stemstoornissen ....................................................................................................................... 116
Fonatie .........................................................................................................................................116
Stemstoornissen...........................................................................................................................116
Stemonderzoek ............................................................................................................................116
Casussen .....................................................................................................................................118
Slikstoornissen – orofaryngeale dysfagie .................................................................................... 119
Inleiding .......................................................................................................................................119
Fysiologie, pathofysiologie & kenmerken van dysfagie.....................................................................120
Prevalentie & consequenties .........................................................................................................123
Screening & detectie .....................................................................................................................123
Onderzoeken van de slikfunctie .....................................................................................................124
Behandeling van de slikfunctie ......................................................................................................125
4
,Fysiologie vestibulo-oculaire reflex
Verschillende factoren in balans:
Vestibulo-oculaire reflex
- Op deze foto: linker evenwichtsorgaan gestimuleerd
o Waardoor roze spieren geactiveerd worden
- Alles wat achter trommelvlies zit kan je niet zien → kijken naar
oogbewegingen om via vestibulo-oculaire reflex iets te
kunnen zeggen over evenwicht
Anatomie – vestibulair systeem
- 5 receptor organen
o 3 semicirculaire kanalen (rotationeel)
§ Horizontaal
§ Anterior
§ Posterior
o 2 otolith organen (translationeel)
§ Utriculus
§ Sacculus
- Botlabyrinth – membraneus labyrinth
- Endolymfe (< membraneus labyrinth)
o Na-arm
o K-rijk
- Perilymfe (tussen bot- en membraneus labyrinth)
o Na-rijk
o K-arm
o ~cerebrospinaal vocht
5
, Centraal vestibulaire pathways
- Hoofd in rust
o Spontane tonische discharge in n. VIII: gelijk aan beide kanten
- Bv. draaien naar links
o Horizontaal kanaal links geëxciteerd, horizontaal kanaal rechts
geïnhibeerd
o N VIII links: verhogen in vuren
o N VIII rechts: verminderen in vuren
o Hersenen interpreteren dit als naar links bewegen
Rotationele vestibulo-oculaire reflex!
- Nystagmus: richting gedefinieerd door snelle fase
- Rechtse rotatie → nystagmus naar rechts (trage fase naar links voor gecompenseerde
oogbeweging)
- Linkse rotatie → nystagmus naar links (trage fase naar rechts voor gecompenseerde
oogbeweging)
Benigne Paroxismale Positie Duizeligheid/Vertigo (BPPD/BPPV)
Inleiding
- Utriculus: hier zitten altijd kristallen
(“evenwichtskristallen”)
- Door bv. trauma kan het zijn dat deze otoconieën
loskomen in de semicirculaire kanalen terechtkomen,
door zwaartekracht vnl naar posterior compartiment
- USA jaarlijks 5.6 miljoen consulten wegens duizeligheid
- 17-42% diagnose BPPV
- Spontane resolutie: 20% na 1m, 50% na 3m
o Maar verhoogd risico op: vallen, beperking van ADL
6