Wat is semiotiek?
Semiotiek is de studie van tekens en betekenissen. In (interieur)vormgeving
betekent dat: hoe vormen, kleuren, materialen en
composities communiceren met de gebruiker of kijker.
Relaties tussen vormen onderling
Deze relaties bepalen hoe we een ontwerp ervaren en interpreteren:
1. Inhoudelijk
➤ De betekenis van een vorm: wat stelt het voor? Welke functie of
boodschap draagt het?
2. Vormelijk
➤ De visuele eigenschappen: lijn, kleur, textuur, schaal, contrast, ritme...
3. Conventioneel
➤ Gebaseerd op afspraken of gewoontes in cultuur of context.
Bijvoorbeeld: rood = gevaar, kruis = ziekenhuis.
Vormbegrippen, ordeningsprincipes & composities
• Vormbegrippen: basisvormen zoals punt, lijn, vlak, volume.
• Ordeningsprincipes: herhaling, symmetrie, as, hiërarchie, grid...
• Compositie: hoe de onderdelen zich tot elkaar verhouden op een vlak of
in een ruimte.
Vormgeving als taal
Net zoals woorden in een zin, zijn vormen in een ontwerp dragers van betekenis.
1. Inhoudelijk: wat wil het ontwerp zeggen?
2. Vormelijk: hoe ziet het eruit?
3. Conventioneel: wat wordt cultureel of symbolisch herkend?
Communicatie – betekenis – interpretatie
Een ontwerp communiceert iets → dat wordt geïnterpreteerd door de gebruiker
→ en krijgt zo betekenis.
Elke gebruiker kan die betekenis anders invullen, afhankelijk van context,
ervaring en cultuur.
,COMMUNICATIE IN (INTERIEUR)VORMGEVING
Interieurvormgeving is méér dan het esthetisch ordenen van ruimte – het is
een vorm van communicatie. Elk ontwerp "spreekt" tot de gebruiker.
Communicatiemodel toegepast op vormgeving
Element Inhoud
Zender De vormgever of ontwerper
Ontvanger De gebruiker, bewoner, of bezoeker
Kanaal De zintuiglijke waarneming
(zien, voelen, horen → via de vormelijke en architecturale
kenmerken)
Boodschap De vormgeving zelf – materialen, kleuren, vormen, indeling…
Ook: de beleving die de ruimte oproept
Ruis Alles wat de boodschap kan verstoren:
➤ slechte verlichting, lawaai, misleidende symboliek,
onduidelijke functie...
Belang van interpretatie
• Niet elke ontvanger interpreteert de boodschap op dezelfde manier.
• Context, cultuur, persoonlijke ervaringen beïnvloeden
de betekenisgeving.
• De intentie van de ontwerper is dus niet altijd gelijk aan de ervaring van
de gebruiker.
INTENTIE – PERCEPTIE
In de communicatie via vormgeving is er een verschil tussen wat de ontwerper
bedoelt (intentie) en wat de gebruiker ervaart (perceptie). Dat verschil wordt
beïnvloed door context, cultuur, achtergrond...
Code – Decode
• Code = de manier waarop een boodschap wordt vormgegeven
• Decode = hoe de ontvanger die boodschap leest of interpreteert
• De decode verschilt per persoon, afhankelijk van context, cultuur,
ervaring...
, Denotatie – Connotatie
• Denotatie = de letterlijke betekenis (objectief)
vb. Een witte duif = een vogel
• Connotatie = de figuurlijke, culturele betekenis (subjectief)
vb. Witte duif = symbool van vrede
🎯 In vormgeving moet je rekening houden met beide lagen van betekenis.
Studium – Punctum (begrippen van Roland Barthes)
• Studium = wat je herkent vanuit je culturele kennis
vb. "Kind met geweer" = denken aan kindsoldaat
• Punctum = het persoonlijke, emotionele detail dat je raakt
vb. De blik in de ogen van dat kind – die blijft hangen
PERCEPTIE
Perceptie = het proces waarmee we de wereld om ons heen waarnemen en
interpreteren
Verschillende percepties
Mensen zien of beleven dezelfde ruimte anders.
Daarom is empathie cruciaal voor ontwerpers – om de kloof tussen
percepties te overbruggen.
PERCEPTIE = PROCES
1. Waarneming (zintuiglijke waarneming)
• Informatie opnemen via de zintuigen (zicht, gehoor, reuk, tast, smaak)
• Verwerken, interpreteren, selecteren en organiseren van die info
• Kan bewust of onbewust, persoonlijk of gedeeld
Semiotiek is de studie van tekens en betekenissen. In (interieur)vormgeving
betekent dat: hoe vormen, kleuren, materialen en
composities communiceren met de gebruiker of kijker.
Relaties tussen vormen onderling
Deze relaties bepalen hoe we een ontwerp ervaren en interpreteren:
1. Inhoudelijk
➤ De betekenis van een vorm: wat stelt het voor? Welke functie of
boodschap draagt het?
2. Vormelijk
➤ De visuele eigenschappen: lijn, kleur, textuur, schaal, contrast, ritme...
3. Conventioneel
➤ Gebaseerd op afspraken of gewoontes in cultuur of context.
Bijvoorbeeld: rood = gevaar, kruis = ziekenhuis.
Vormbegrippen, ordeningsprincipes & composities
• Vormbegrippen: basisvormen zoals punt, lijn, vlak, volume.
• Ordeningsprincipes: herhaling, symmetrie, as, hiërarchie, grid...
• Compositie: hoe de onderdelen zich tot elkaar verhouden op een vlak of
in een ruimte.
Vormgeving als taal
Net zoals woorden in een zin, zijn vormen in een ontwerp dragers van betekenis.
1. Inhoudelijk: wat wil het ontwerp zeggen?
2. Vormelijk: hoe ziet het eruit?
3. Conventioneel: wat wordt cultureel of symbolisch herkend?
Communicatie – betekenis – interpretatie
Een ontwerp communiceert iets → dat wordt geïnterpreteerd door de gebruiker
→ en krijgt zo betekenis.
Elke gebruiker kan die betekenis anders invullen, afhankelijk van context,
ervaring en cultuur.
,COMMUNICATIE IN (INTERIEUR)VORMGEVING
Interieurvormgeving is méér dan het esthetisch ordenen van ruimte – het is
een vorm van communicatie. Elk ontwerp "spreekt" tot de gebruiker.
Communicatiemodel toegepast op vormgeving
Element Inhoud
Zender De vormgever of ontwerper
Ontvanger De gebruiker, bewoner, of bezoeker
Kanaal De zintuiglijke waarneming
(zien, voelen, horen → via de vormelijke en architecturale
kenmerken)
Boodschap De vormgeving zelf – materialen, kleuren, vormen, indeling…
Ook: de beleving die de ruimte oproept
Ruis Alles wat de boodschap kan verstoren:
➤ slechte verlichting, lawaai, misleidende symboliek,
onduidelijke functie...
Belang van interpretatie
• Niet elke ontvanger interpreteert de boodschap op dezelfde manier.
• Context, cultuur, persoonlijke ervaringen beïnvloeden
de betekenisgeving.
• De intentie van de ontwerper is dus niet altijd gelijk aan de ervaring van
de gebruiker.
INTENTIE – PERCEPTIE
In de communicatie via vormgeving is er een verschil tussen wat de ontwerper
bedoelt (intentie) en wat de gebruiker ervaart (perceptie). Dat verschil wordt
beïnvloed door context, cultuur, achtergrond...
Code – Decode
• Code = de manier waarop een boodschap wordt vormgegeven
• Decode = hoe de ontvanger die boodschap leest of interpreteert
• De decode verschilt per persoon, afhankelijk van context, cultuur,
ervaring...
, Denotatie – Connotatie
• Denotatie = de letterlijke betekenis (objectief)
vb. Een witte duif = een vogel
• Connotatie = de figuurlijke, culturele betekenis (subjectief)
vb. Witte duif = symbool van vrede
🎯 In vormgeving moet je rekening houden met beide lagen van betekenis.
Studium – Punctum (begrippen van Roland Barthes)
• Studium = wat je herkent vanuit je culturele kennis
vb. "Kind met geweer" = denken aan kindsoldaat
• Punctum = het persoonlijke, emotionele detail dat je raakt
vb. De blik in de ogen van dat kind – die blijft hangen
PERCEPTIE
Perceptie = het proces waarmee we de wereld om ons heen waarnemen en
interpreteren
Verschillende percepties
Mensen zien of beleven dezelfde ruimte anders.
Daarom is empathie cruciaal voor ontwerpers – om de kloof tussen
percepties te overbruggen.
PERCEPTIE = PROCES
1. Waarneming (zintuiglijke waarneming)
• Informatie opnemen via de zintuigen (zicht, gehoor, reuk, tast, smaak)
• Verwerken, interpreteren, selecteren en organiseren van die info
• Kan bewust of onbewust, persoonlijk of gedeeld
