Inleiding tot bouwtechnisch ontwerpen
Inhoud
Deel A: bouwtechniek ............................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1: inleidende begrippen ..................................................................................................... 3
1. Bouwproces en actoren........................................................................................................... 3
2. Energieprestatieregelgeving.................................................................................................... 5
3. Basisbegrippen uit de constructieleer ..................................................................................... 6
Hoofdstuk 2: stappen in de bouw van een woning ............................................................................. 9
1. Bouwmethoden ....................................................................................................................... 9
2. Voorafgaande werken ........................................................................................................... 10
3. Ruwbouwwerken................................................................................................................... 10
4. Afwerking .............................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 3: funderingen ................................................................................................................. 15
1. Rol van de fundering ............................................................................................................. 15
2. Bodemonderzoek .................................................................................................................. 15
3. Keuze funderingstype ............................................................................................................ 15
4. Funderingen op staal ............................................................................................................. 16
5. Funderingszolen .................................................................................................................... 17
6. Funderingsstroken ................................................................................................................. 18
7. Algemene funderingsplaat .................................................................................................... 20
Hoofdstuk 4: draagvloeren ................................................................................................................ 22
1. Inleiding ................................................................................................................................. 22
2. Geprefabriceerde betonvloeren – algemeen ........................................................................ 24
3. Ribbenvloeren ....................................................................................................................... 25
4. Plaatvloeren........................................................................................................................... 27
Hoofdstuk 5: Spouwmuren ............................................................................................................... 30
1. Inleiding ................................................................................................................................. 30
2. Werkingsprincipe................................................................................................................... 30
3. Waterdichtheid...................................................................................................................... 31
4. Verbinding spouwbladen....................................................................................................... 32
5. Thermische isolatie................................................................................................................ 33
6. Overspanningen .................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 6: hellende daken ............................................................................................................ 36
1. Inleiding ................................................................................................................................. 36
2. Dakopbouw ........................................................................................................................... 37
Jana Gryp
1
, 3. Dakbedekking ........................................................................................................................ 41
4. Brandveiligheid ...................................................................................................................... 43
5. Gevelbekleding met pannen ................................................................................................. 43
Hoofdstuk 7: Isolatiematerialen ........................................................................................................ 44
1. Inleiding ................................................................................................................................. 44
2. Thermische isolatie................................................................................................................ 44
3. Akoestische isolatie ............................................................................................................... 45
4. Eisen isolatiematerialen ........................................................................................................ 46
5. Classificatie isolatiematerialen .............................................................................................. 46
6. Isolerende bouwelementen .................................................................................................. 54
7. Superisolerende materialen .................................................................................................. 55
8. Plaatsing en keuze isolatiemateriaal ..................................................................................... 56
9. Na-isolatie van spouwmuren................................................................................................. 57
Hoofdstuk 8: gebakken en niet-gebakken kunststeen ...................................................................... 60
1. Gebakken kunststeen ............................................................................................................ 60
2. Niet-gebakken kunststeen..................................................................................................... 71
Hoofdstuk 9: hout.............................................................................................................................. 78
1. Inleiding ................................................................................................................................. 78
2. Bomen ................................................................................................................................... 78
3. Opbouw van hout .................................................................................................................. 79
4. Eigenschappen....................................................................................................................... 81
5. Bewerking, houtsoorten en handelshout.............................................................................. 84
6. Houtverbindingen.................................................................................................................. 86
7. Houtaantastende organismen ............................................................................................... 87
8. Houtmodificatie..................................................................................................................... 88
9. Plaatmaterialen ..................................................................................................................... 90
10. Gevelbekleding in hout...................................................................................................... 94
Hoofdstuk 10: ijzerhoudende en niet-ijzerhoudende metalen ....................................................... 102
1. Inleiding ............................................................................................................................... 102
2. Ijzerhoudende metalen ....................................................................................................... 102
3. Ijzerhoudende legeringen ................................................................................................... 107
4. Zink ...................................................................................................................................... 109
5. Koper ................................................................................................................................... 117
6. Aluminium ........................................................................................................................... 119
7. Lood en bladlood ................................................................................................................. 121
8. Titanium............................................................................................................................... 122
Jana Gryp
2
,Deel A: bouwtechniek
Hoofdstuk 1: inleidende begrippen
1. Bouwproces en actoren
Bouwpartners
- Bouwheer: geeft opdracht voor start werken
- Landmeter: opmeting terrein + afbakenen
- Architect: opmaak ontwerp; SO – VO – DO (schets-, voor- & def ontwerp); samenstelling
bouwaanvraag, opmaak uitvoeringsplannen, || details, bestekken; controle, bijstaan bouwh
- Aannemer: uitvoering werken; 1 hoofd & versch onderaannemers (sanitair, technieken, …)
o Hoofdaannemer: regelt ofwel alles zelf of stelt onderaannemers aan
- Ingenieur: stabiliteitsing (stabiliteit & funderingen, wapeningen, …), ing technieken
(verwarming, venitlatie, …); andere bv. brandveiligheid
- Veiligheidscoördinator: om mogelijke risico’s ten gevolge van interactie van verschillende
aannemers uit te sluiten (controle, opstellen veiligheid- en gezondheidsplan, …)(kan architect
of aannemer zijn)
- EPB-verslaggever = regelgeving op vlak van energieprestatie & binnenklimaat; controleren
of gebouw is ontworpen en uitgevoerd conform opgelegde eisen
Bouwproces
- Opmaak ontwerp
o Programma van eisen
o SO – VO – DO
- Indienen vergunningsaanvraag
o Verkavelingsplan: geeft de stedenbouwkundige
voorschriften weer die van toepassing zijn op een
verkaveling
o Stedenbouwkundige voorschriften: rooilijn, bouwvrije
strook, bouwlijn
o Inplantingsplan: geeft de plaatsbepaling van het
bouwwerk op het perceel weer
▪ Perceelsgrenzen, hoogtelijnen, terreinprofielen, openbare wegen, verloop
openbare netten, verloop hoogspanningslijnen
o Situatieplan of liggingsplan: ligging bouwplaats tegenover referentiepunten (bv. kerk)
o Omgevingsplan: ligging bouwwerk tegenover omliggende percelen
- Uitvoerings- en aanbestedingdossier
o Bouwvergunning
o Bouwvoorbereiding
Jana Gryp
3
, ▪ Uitvoeringsplannen, gevels, verticale snedes → bevatten alle info die de
aannemer nodig heeft om de werken uit te voeren conform het ontwerp van
de architect
▪ Aangevuld met uitvoeringsdetails: geven aan hoe bepaalde
constructieaansluitingen precies moeten worden uitgevoerd door de
aannemer
▪ Meetstaat: overzicht hoeveelheden gebruikte materialen (dan: prijsaanvraag
bij aannemers)
▪ Lastenboek: omschrijvingen van uit te voeren werken, te gebruiken
materialen en meeteenheden → omvat de gedetailleerde omschrijvingen
van de uit te voeren werken, de te gebruiken materialen en de meeteenheid
& administratieve en juridische bepalingen met betrekking tot de uitvoering
van de werken
• Traditioneel bestek: middelenverbintenis (adviseren, je kan niks
garanderen)
• Prestatiebestek: resultaatsverbintenis (resultaat telt), omschrijving
prestatie-eisen om tot gewenst eindresultaat te komen, aannemer
grote verantwoordelijkheid
- Realisatie & oplevering
o Voorlopige oplevering
▪ Controleren bv. raam dat nog vervangen moet worden
o Definitieve oplevering
o As-built dossier: alle info m.b.t. bouwwerk en uiteindelijke uitvoering; samenvatting
van wat er gebouwd is, bevat technische fiches, tekeningen, lastenboek,
vergunningen, …
- Evolutie
- Integratie architecturaal ontwerp – technieken
o BIM = alles vervat in 1 software zodat iedereen kan communiceren & iedereen
aanpassingen kan zien (architect → bouwheer → …)
- Terminologie
o Stedenbouwkundige vergunning = nodig vooraleer de werkzaamheden kunnen
starten
o Verkavelingsvergunning: als een perceel wordt opgesplitst in verschillende kavels
met de bedoeling de verschillende loten te verkopen als bouwgrond
o Bodemattest: wanneer stuk grond of woning wordt aangekocht
o Bouwlijn = lijn die bepaalt hoe ver van de rooilijn mag gebouwd worden
o Rooilijn = scheiding met openbaar domein
o Bouwvrije strook = zonde tussen rooi- en bouwlijn
Jana Gryp
4
Inhoud
Deel A: bouwtechniek ............................................................................................................................. 3
Hoofdstuk 1: inleidende begrippen ..................................................................................................... 3
1. Bouwproces en actoren........................................................................................................... 3
2. Energieprestatieregelgeving.................................................................................................... 5
3. Basisbegrippen uit de constructieleer ..................................................................................... 6
Hoofdstuk 2: stappen in de bouw van een woning ............................................................................. 9
1. Bouwmethoden ....................................................................................................................... 9
2. Voorafgaande werken ........................................................................................................... 10
3. Ruwbouwwerken................................................................................................................... 10
4. Afwerking .............................................................................................................................. 14
Hoofdstuk 3: funderingen ................................................................................................................. 15
1. Rol van de fundering ............................................................................................................. 15
2. Bodemonderzoek .................................................................................................................. 15
3. Keuze funderingstype ............................................................................................................ 15
4. Funderingen op staal ............................................................................................................. 16
5. Funderingszolen .................................................................................................................... 17
6. Funderingsstroken ................................................................................................................. 18
7. Algemene funderingsplaat .................................................................................................... 20
Hoofdstuk 4: draagvloeren ................................................................................................................ 22
1. Inleiding ................................................................................................................................. 22
2. Geprefabriceerde betonvloeren – algemeen ........................................................................ 24
3. Ribbenvloeren ....................................................................................................................... 25
4. Plaatvloeren........................................................................................................................... 27
Hoofdstuk 5: Spouwmuren ............................................................................................................... 30
1. Inleiding ................................................................................................................................. 30
2. Werkingsprincipe................................................................................................................... 30
3. Waterdichtheid...................................................................................................................... 31
4. Verbinding spouwbladen....................................................................................................... 32
5. Thermische isolatie................................................................................................................ 33
6. Overspanningen .................................................................................................................... 34
Hoofdstuk 6: hellende daken ............................................................................................................ 36
1. Inleiding ................................................................................................................................. 36
2. Dakopbouw ........................................................................................................................... 37
Jana Gryp
1
, 3. Dakbedekking ........................................................................................................................ 41
4. Brandveiligheid ...................................................................................................................... 43
5. Gevelbekleding met pannen ................................................................................................. 43
Hoofdstuk 7: Isolatiematerialen ........................................................................................................ 44
1. Inleiding ................................................................................................................................. 44
2. Thermische isolatie................................................................................................................ 44
3. Akoestische isolatie ............................................................................................................... 45
4. Eisen isolatiematerialen ........................................................................................................ 46
5. Classificatie isolatiematerialen .............................................................................................. 46
6. Isolerende bouwelementen .................................................................................................. 54
7. Superisolerende materialen .................................................................................................. 55
8. Plaatsing en keuze isolatiemateriaal ..................................................................................... 56
9. Na-isolatie van spouwmuren................................................................................................. 57
Hoofdstuk 8: gebakken en niet-gebakken kunststeen ...................................................................... 60
1. Gebakken kunststeen ............................................................................................................ 60
2. Niet-gebakken kunststeen..................................................................................................... 71
Hoofdstuk 9: hout.............................................................................................................................. 78
1. Inleiding ................................................................................................................................. 78
2. Bomen ................................................................................................................................... 78
3. Opbouw van hout .................................................................................................................. 79
4. Eigenschappen....................................................................................................................... 81
5. Bewerking, houtsoorten en handelshout.............................................................................. 84
6. Houtverbindingen.................................................................................................................. 86
7. Houtaantastende organismen ............................................................................................... 87
8. Houtmodificatie..................................................................................................................... 88
9. Plaatmaterialen ..................................................................................................................... 90
10. Gevelbekleding in hout...................................................................................................... 94
Hoofdstuk 10: ijzerhoudende en niet-ijzerhoudende metalen ....................................................... 102
1. Inleiding ............................................................................................................................... 102
2. Ijzerhoudende metalen ....................................................................................................... 102
3. Ijzerhoudende legeringen ................................................................................................... 107
4. Zink ...................................................................................................................................... 109
5. Koper ................................................................................................................................... 117
6. Aluminium ........................................................................................................................... 119
7. Lood en bladlood ................................................................................................................. 121
8. Titanium............................................................................................................................... 122
Jana Gryp
2
,Deel A: bouwtechniek
Hoofdstuk 1: inleidende begrippen
1. Bouwproces en actoren
Bouwpartners
- Bouwheer: geeft opdracht voor start werken
- Landmeter: opmeting terrein + afbakenen
- Architect: opmaak ontwerp; SO – VO – DO (schets-, voor- & def ontwerp); samenstelling
bouwaanvraag, opmaak uitvoeringsplannen, || details, bestekken; controle, bijstaan bouwh
- Aannemer: uitvoering werken; 1 hoofd & versch onderaannemers (sanitair, technieken, …)
o Hoofdaannemer: regelt ofwel alles zelf of stelt onderaannemers aan
- Ingenieur: stabiliteitsing (stabiliteit & funderingen, wapeningen, …), ing technieken
(verwarming, venitlatie, …); andere bv. brandveiligheid
- Veiligheidscoördinator: om mogelijke risico’s ten gevolge van interactie van verschillende
aannemers uit te sluiten (controle, opstellen veiligheid- en gezondheidsplan, …)(kan architect
of aannemer zijn)
- EPB-verslaggever = regelgeving op vlak van energieprestatie & binnenklimaat; controleren
of gebouw is ontworpen en uitgevoerd conform opgelegde eisen
Bouwproces
- Opmaak ontwerp
o Programma van eisen
o SO – VO – DO
- Indienen vergunningsaanvraag
o Verkavelingsplan: geeft de stedenbouwkundige
voorschriften weer die van toepassing zijn op een
verkaveling
o Stedenbouwkundige voorschriften: rooilijn, bouwvrije
strook, bouwlijn
o Inplantingsplan: geeft de plaatsbepaling van het
bouwwerk op het perceel weer
▪ Perceelsgrenzen, hoogtelijnen, terreinprofielen, openbare wegen, verloop
openbare netten, verloop hoogspanningslijnen
o Situatieplan of liggingsplan: ligging bouwplaats tegenover referentiepunten (bv. kerk)
o Omgevingsplan: ligging bouwwerk tegenover omliggende percelen
- Uitvoerings- en aanbestedingdossier
o Bouwvergunning
o Bouwvoorbereiding
Jana Gryp
3
, ▪ Uitvoeringsplannen, gevels, verticale snedes → bevatten alle info die de
aannemer nodig heeft om de werken uit te voeren conform het ontwerp van
de architect
▪ Aangevuld met uitvoeringsdetails: geven aan hoe bepaalde
constructieaansluitingen precies moeten worden uitgevoerd door de
aannemer
▪ Meetstaat: overzicht hoeveelheden gebruikte materialen (dan: prijsaanvraag
bij aannemers)
▪ Lastenboek: omschrijvingen van uit te voeren werken, te gebruiken
materialen en meeteenheden → omvat de gedetailleerde omschrijvingen
van de uit te voeren werken, de te gebruiken materialen en de meeteenheid
& administratieve en juridische bepalingen met betrekking tot de uitvoering
van de werken
• Traditioneel bestek: middelenverbintenis (adviseren, je kan niks
garanderen)
• Prestatiebestek: resultaatsverbintenis (resultaat telt), omschrijving
prestatie-eisen om tot gewenst eindresultaat te komen, aannemer
grote verantwoordelijkheid
- Realisatie & oplevering
o Voorlopige oplevering
▪ Controleren bv. raam dat nog vervangen moet worden
o Definitieve oplevering
o As-built dossier: alle info m.b.t. bouwwerk en uiteindelijke uitvoering; samenvatting
van wat er gebouwd is, bevat technische fiches, tekeningen, lastenboek,
vergunningen, …
- Evolutie
- Integratie architecturaal ontwerp – technieken
o BIM = alles vervat in 1 software zodat iedereen kan communiceren & iedereen
aanpassingen kan zien (architect → bouwheer → …)
- Terminologie
o Stedenbouwkundige vergunning = nodig vooraleer de werkzaamheden kunnen
starten
o Verkavelingsvergunning: als een perceel wordt opgesplitst in verschillende kavels
met de bedoeling de verschillende loten te verkopen als bouwgrond
o Bodemattest: wanneer stuk grond of woning wordt aangekocht
o Bouwlijn = lijn die bepaalt hoe ver van de rooilijn mag gebouwd worden
o Rooilijn = scheiding met openbaar domein
o Bouwvrije strook = zonde tussen rooi- en bouwlijn
Jana Gryp
4
