AFL2601
Assignment 2 Semester 1 2025
ISIXHOSA [100]
Detailed Solutions, References & Explanations
Unique number:
Due Date: April 2025
UMBUZO 1
UGuthrie uchaza ukuba ulwimi lunokuthathwa njengolwimi lwesiNtu ukuba luhlangabezana
neendlela ezine ezithile. Ezi ndlela zibandakanya inkqubo yezikhamiso (noun class system),
ubudlelwane phakathi kwesinye nesininzi, ukuvumelanisa amagama (concord system), kunye
nokungabinako ukubonakalisa isini ngokwezabizwana. Ndingakubonisa ukuba isiXhosa
singolunye lolwimi lwesiNtu ngokusebenzisa le migangatho kaGuthrie.
1. Inkqubo Yezikhamiso – Ukuhlelwa Kwamabizo Ngamaqela
Iilwimi lwesiNtu zine inkqubo yeeklasi zamabizo, ezisebenzisa izikhamiso ezithile (prefixes)
ukwahlula amagama ngokobume bawo.
Umzekelo kwisiXhosa: Terms of use
By making use of this document you agree to:
Use this document as a guide for learning, comparison and reference purpose,
Terms of use
Not to duplicate, reproduce and/or misrepresent the contents of this document as your own work,
By making use of this document you agree to:
Use this document
Fully accept the consequences
solely as a guide forshould you plagiarise
learning, reference,orand
misuse this document.
comparison purposes,
Ensure originality of your own work, and fully accept the consequences should you plagiarise or misuse this document.
Comply with all relevant standards, guidelines, regulations, and legislation governing academic and written work.
Disclaimer
Great care has been taken in the preparation of this document; however, the contents are provided "as is" without any express or
implied representations or warranties. The author accepts no responsibility or liability for any actions taken based on the
information contained within this document. This document is intended solely for comparison, research, and reference purposes.
Reproduction, resale, or transmission of any part of this document, in any form or by any means, is strictly prohibited.
, +27 67 171 1739
UMBUZO 1
UGuthrie uchaza ukuba ulwimi lunokuthathwa njengolwimi lwesiNtu ukuba
luhlangabezana neendlela ezine ezithile. Ezi ndlela zibandakanya inkqubo
yezikhamiso (noun class system), ubudlelwane phakathi kwesinye nesininzi,
ukuvumelanisa amagama (concord system), kunye nokungabinako ukubonakalisa
isini ngokwezabizwana. Ndingakubonisa ukuba isiXhosa singolunye lolwimi
lwesiNtu ngokusebenzisa le migangatho kaGuthrie.
1. Inkqubo Yezikhamiso – Ukuhlelwa Kwamabizo Ngamaqela
Iilwimi lwesiNtu zine inkqubo yeeklasi zamabizo, ezisebenzisa izikhamiso ezithile
(prefixes) ukwahlula amagama ngokobume bawo.
Umzekelo kwisiXhosa:
Umntu (singular, class 1)
Abantu (plural, class 2)
Isitulo (singular, class 7)
Izitulo (plural, class 8)
Ezi zigaba zamabizo ziyenza icace into yokuba isiXhosa lilwimi lwesiNtu kuba
lisebenzisa izikhamiso ezahlukileyo ukuchaza intsingiselo yamagama.
2. Ubudlelwane Phakathi Kwenye Nenininzi
Iilwimi lwesiNtu zisebenzisa inkqubo ecacileyo yokudibanisa amagama
aphindaphindiweyo ngokweklasi yawo. Phantse onke amabizo anesinye nesininzi
ezahlukeneyo.
Umzekelo kwisiXhosa:
Singular (Class 1): Umfundi → Plural (Class 2): Abafundi (student →
students)
Singular (Class 3): Umlambo → Plural (Class 4): Imilambo (river → rivers)
Disclaimer
Great care has been taken in the preparation of this document; however, the contents are provided "as is"
without any express or implied representations or warranties. The author accepts no responsibility or
liability for any actions taken based on the information contained within this document. This document is
intended solely for comparison, research, and reference purposes. Reproduction, resale, or transmission
of any part of this document, in any form or by any means, is strictly prohibited.
, +27 67 171 1739
Lo mgangatho ubonisa ukuba isiXhosa siyayilandela imigaqo kaGuthrie, kuba
sinobudlelwane phakathi kwesenye nesininzi ngokusebenzisa izikhamiso
ezihambelanayo.
3. Inkqubo Yokuvumelanisa Amagama (Concord System)
Iilwimi lwesiNtu zisebenzisa inkqubo ye-concord system, apho amagama
ahambelana ngokweklasi yawo. Oko kuthetha ukuba isibanjalo (prefix) samabizo
sichaphazela indlela amazwi azimele ngayo emhlathini wesivakalisi.
Umzekelo kwisiXhosa:
Umfundi uyafunda (The student is learning.)
Abafundi bayafunda (The students are learning.)
Isitulo sihle (The chair is beautiful.)
Izitulo zihle (The chairs are beautiful.)
Lo mthetho wenza ulwimi lube lula ukuqonda kuba amagama ahambelana
ngokuchanekileyo kwiintetho zesiXhosa.
4. Ukungabinako Ukubonakalisa Isini Ngokwabizwana
Kwezinye iilwimi ezifana nesiNgesi, zikhona izabizwana ezahlulahlulwe ngokwesini,
ezinjenge “he” (yindoda) kunye ne “she” (yinkazana). Kodwa iilwimi lwesiNtu,
ezifana nesiXhosa, azibandakanyi umahluko wokwesini kwizabizwana.
Umzekelo kwisiXhosa:
UThabo uyafunda. (Thabo is studying.)
UNokukhanya uyafunda. (Nokukhanya is studying.)
Kwiziqendu eziphezulu, izabizwana nezivumelwano ziyasetyenziswa ngaphandle
kokuchaza isini, okuthetha ukuba uGuthrie uchaza isiXhosa njengolwimi lwesiNtu
oluhambelana nale migaqo.
Disclaimer
Great care has been taken in the preparation of this document; however, the contents are provided "as is"
without any express or implied representations or warranties. The author accepts no responsibility or
liability for any actions taken based on the information contained within this document. This document is
intended solely for comparison, research, and reference purposes. Reproduction, resale, or transmission
of any part of this document, in any form or by any means, is strictly prohibited.
Assignment 2 Semester 1 2025
ISIXHOSA [100]
Detailed Solutions, References & Explanations
Unique number:
Due Date: April 2025
UMBUZO 1
UGuthrie uchaza ukuba ulwimi lunokuthathwa njengolwimi lwesiNtu ukuba luhlangabezana
neendlela ezine ezithile. Ezi ndlela zibandakanya inkqubo yezikhamiso (noun class system),
ubudlelwane phakathi kwesinye nesininzi, ukuvumelanisa amagama (concord system), kunye
nokungabinako ukubonakalisa isini ngokwezabizwana. Ndingakubonisa ukuba isiXhosa
singolunye lolwimi lwesiNtu ngokusebenzisa le migangatho kaGuthrie.
1. Inkqubo Yezikhamiso – Ukuhlelwa Kwamabizo Ngamaqela
Iilwimi lwesiNtu zine inkqubo yeeklasi zamabizo, ezisebenzisa izikhamiso ezithile (prefixes)
ukwahlula amagama ngokobume bawo.
Umzekelo kwisiXhosa: Terms of use
By making use of this document you agree to:
Use this document as a guide for learning, comparison and reference purpose,
Terms of use
Not to duplicate, reproduce and/or misrepresent the contents of this document as your own work,
By making use of this document you agree to:
Use this document
Fully accept the consequences
solely as a guide forshould you plagiarise
learning, reference,orand
misuse this document.
comparison purposes,
Ensure originality of your own work, and fully accept the consequences should you plagiarise or misuse this document.
Comply with all relevant standards, guidelines, regulations, and legislation governing academic and written work.
Disclaimer
Great care has been taken in the preparation of this document; however, the contents are provided "as is" without any express or
implied representations or warranties. The author accepts no responsibility or liability for any actions taken based on the
information contained within this document. This document is intended solely for comparison, research, and reference purposes.
Reproduction, resale, or transmission of any part of this document, in any form or by any means, is strictly prohibited.
, +27 67 171 1739
UMBUZO 1
UGuthrie uchaza ukuba ulwimi lunokuthathwa njengolwimi lwesiNtu ukuba
luhlangabezana neendlela ezine ezithile. Ezi ndlela zibandakanya inkqubo
yezikhamiso (noun class system), ubudlelwane phakathi kwesinye nesininzi,
ukuvumelanisa amagama (concord system), kunye nokungabinako ukubonakalisa
isini ngokwezabizwana. Ndingakubonisa ukuba isiXhosa singolunye lolwimi
lwesiNtu ngokusebenzisa le migangatho kaGuthrie.
1. Inkqubo Yezikhamiso – Ukuhlelwa Kwamabizo Ngamaqela
Iilwimi lwesiNtu zine inkqubo yeeklasi zamabizo, ezisebenzisa izikhamiso ezithile
(prefixes) ukwahlula amagama ngokobume bawo.
Umzekelo kwisiXhosa:
Umntu (singular, class 1)
Abantu (plural, class 2)
Isitulo (singular, class 7)
Izitulo (plural, class 8)
Ezi zigaba zamabizo ziyenza icace into yokuba isiXhosa lilwimi lwesiNtu kuba
lisebenzisa izikhamiso ezahlukileyo ukuchaza intsingiselo yamagama.
2. Ubudlelwane Phakathi Kwenye Nenininzi
Iilwimi lwesiNtu zisebenzisa inkqubo ecacileyo yokudibanisa amagama
aphindaphindiweyo ngokweklasi yawo. Phantse onke amabizo anesinye nesininzi
ezahlukeneyo.
Umzekelo kwisiXhosa:
Singular (Class 1): Umfundi → Plural (Class 2): Abafundi (student →
students)
Singular (Class 3): Umlambo → Plural (Class 4): Imilambo (river → rivers)
Disclaimer
Great care has been taken in the preparation of this document; however, the contents are provided "as is"
without any express or implied representations or warranties. The author accepts no responsibility or
liability for any actions taken based on the information contained within this document. This document is
intended solely for comparison, research, and reference purposes. Reproduction, resale, or transmission
of any part of this document, in any form or by any means, is strictly prohibited.
, +27 67 171 1739
Lo mgangatho ubonisa ukuba isiXhosa siyayilandela imigaqo kaGuthrie, kuba
sinobudlelwane phakathi kwesenye nesininzi ngokusebenzisa izikhamiso
ezihambelanayo.
3. Inkqubo Yokuvumelanisa Amagama (Concord System)
Iilwimi lwesiNtu zisebenzisa inkqubo ye-concord system, apho amagama
ahambelana ngokweklasi yawo. Oko kuthetha ukuba isibanjalo (prefix) samabizo
sichaphazela indlela amazwi azimele ngayo emhlathini wesivakalisi.
Umzekelo kwisiXhosa:
Umfundi uyafunda (The student is learning.)
Abafundi bayafunda (The students are learning.)
Isitulo sihle (The chair is beautiful.)
Izitulo zihle (The chairs are beautiful.)
Lo mthetho wenza ulwimi lube lula ukuqonda kuba amagama ahambelana
ngokuchanekileyo kwiintetho zesiXhosa.
4. Ukungabinako Ukubonakalisa Isini Ngokwabizwana
Kwezinye iilwimi ezifana nesiNgesi, zikhona izabizwana ezahlulahlulwe ngokwesini,
ezinjenge “he” (yindoda) kunye ne “she” (yinkazana). Kodwa iilwimi lwesiNtu,
ezifana nesiXhosa, azibandakanyi umahluko wokwesini kwizabizwana.
Umzekelo kwisiXhosa:
UThabo uyafunda. (Thabo is studying.)
UNokukhanya uyafunda. (Nokukhanya is studying.)
Kwiziqendu eziphezulu, izabizwana nezivumelwano ziyasetyenziswa ngaphandle
kokuchaza isini, okuthetha ukuba uGuthrie uchaza isiXhosa njengolwimi lwesiNtu
oluhambelana nale migaqo.
Disclaimer
Great care has been taken in the preparation of this document; however, the contents are provided "as is"
without any express or implied representations or warranties. The author accepts no responsibility or
liability for any actions taken based on the information contained within this document. This document is
intended solely for comparison, research, and reference purposes. Reproduction, resale, or transmission
of any part of this document, in any form or by any means, is strictly prohibited.