1
LANDBOUWETENSKAPPE
Kwartaal 1
GRAAD 12
Vorige eksamenvraestelle is gebruik om hierdie notas saam te
stel, @IMPAQ Junie 2022, SC/NSC_ DBO/JUN 2021, 2022, 2023
& Mambane Sekondêre Skool Landbouwetenskappe Graad 12
Notas. Dit is slegs voorgestelde antwoorde uit die
memorandums.
INHOUD
1. Dierevoeding
2. Vertering by die nie-herkouer (/hoender) en herkouers (koei)
3. Komponente van voer
4. Diereproduksie
5. Diereskuiling/ beskerming/behuising
6. Dieresiektes en beskerming
7. Plant- en metaalsoutvergiftiging
Dierevoeding
Herkouers en Nie-herkouers@ DBE/2021 & @DBE/2023
@Juffou_Ansie
, 2
Vergelyking van eksterne struktuur van die spysverteringskanaal van herkouers en nie-
herkouers@DBE/2023
Herkouers Nie-herkouers
➢ Poligastriese ➢ Monogastries
➢ Komplekse maag ➢ Eenvoudige maag
➢ Verteer voedsel met hoë kwaliteit ➢ Kan nie voedsel verteer met hoë
vesel en sellulose
kwaliteit vesel en sellulose nie
➢ Kou hul kos gedeeltelik, herop later
en herkou ➢ Kou hul kos behoorlik en sluk dit
een keer
Peristalse is die onwillekeurige sametrekking en ontspanning van spiere wat voedsel deur
die spysverteringskanaal stoot.
➢ Peristalse kom voor in die slukderm, maag en ingewande
➢ As die tempo van peristalse toeneem, sal voedsel vinniger langs die
spysverteringskanaal beweeg en minder vloeistof sal geabsorbeer word wat lei tot
diarree
➢ As die tempo van peristalse afneem, sal voedsel stadiger langs die
spysverteringskanaal beweeg en meer vloeistof sal geabsorbeer word wat lei tot
Hardlywigheid
Retro-peristalsis
Retro-peristalsis is die onwillekeurige sametrekking en ontspanning van spiere wat voedsel
terugstoot na die mond in die spysverteringskanaal
____________________________________________
FARINKS
Farinks is die tregtervormige spierbuis wat die mondholte met
die spysverteringstelsel en respiratoriese stelsels verbind. Dit
word omring deur die epiglottis om te verhoed dat voedsel die
tragea binnedring tydens sluk.
↘ Funksies van die farinks
↘ Uitruil van gasse
↘ Maak voorsiening vir die deurgang van voedsel vanaf die
mond na die slukderm
↘ Verbind die mond met die slukderm
@Juffou_Ansie
, 3
Die spysverteringskanaal van 'n vark@ DBE/2021 & @DBE/2023
Die dier het 'n eenvoudige/enkel/monogastriese maag.
B: Oplosbare
voedseldeeltjies
A: Gal word geproduseer
beweeg in die bloed in
D: Oplosbare
kaseïen in melk
word in
onoplosbare
kaseïen verander
Fisiese en chemiese vertering in die spysverteringskanaal van hierdie plaasdier vind in
die bek plaas.
Fisies - Kos word deur die tande in kleiner deeltjies afgebreek
Chemiese - Speeksel amilase in die mond breek stysel in voedsel in maltose af
Abomasum = Aanduiding van die deel in herkouer diere wat ooreenstem met deel D in
terme van funksionering.
Naam van die plaasdier hierbo= Hoender/hoender/pluimvee
Redes sigbaar in die diagram, dat dit 'n
hoender/voël/pluimvee se spysverteringstelsel is.
@Juffou_Ansie
, 4
Teenwoordigheid van 'n gewas
↘ Teenwoordigheid van proventrikulus/kliermaag
↘ Eenvoudige maag/monogastries
↘ Teenwoordigheid van ventrikulus/gizzard/gespierde maag
↘ Teenwoordigheid van caeca/twee blinde ingewande
Die pH van die inhoud van elk van die volgende dele @DBE/2023
B - Suur
E - Alkalies/basies
Die belangrikheid van die stof/maagsap in vertering
↘ Dit is antisepties en vernietig bakterieë/voorkom verrotting van die maaginhoud
↘ Verander die pH van die maag van alkalies na suur
↘ Verander disakkariede in monosakkariede
↘ Aktiveer pepsien om pepsien te vorm
↘ Pepsien verander proteïene na peptone
Rol gespeel deur deel gemerk C/gizzard
Dit maal kos in kleiner deeltjies vir maklike vertering/meganiese/fisiese vertering.
__________________________________________________________
Herkouers produseer groot hoeveelhede speeksel per dag. Die speeksel van
herkouers bevat nie die ensiem amilase nie en daarom vind geen chemiese vertering
in die mond plaas nie.@ IMPAQ Junie Eksamen 2022
Kliere in die mond wat speeksel afskei en gee 'n beskrywing van elk.@ IMPAQ Junie Eksamen 2022
Die parotiskliere produseer 'n waterige, weiagtige afskeiding. Die mandibulêre kliere
produseer 'n gemengde afskeiding van wei en slym. Die sublinguale kliere skei speeksel af
wat oorwegend slymerig van aard is.
Die funksie van speeksel@ IMPAQ Junie Eksamen 2022
Speeksel dien as 'n alkaliese buffer wat die suur wat in die rumen en retikulum geproduseer
word tydens fermentasie neutraliseer.
RUMEN
Rumen is die grootste kompartement van die voormaag. Gevind op
die linker helfte van die buikholte. Die rumen bevat groot
hoeveelhede mikrobes; Bakterieë, swamme en protosoë.
@Juffou_Ansie
LANDBOUWETENSKAPPE
Kwartaal 1
GRAAD 12
Vorige eksamenvraestelle is gebruik om hierdie notas saam te
stel, @IMPAQ Junie 2022, SC/NSC_ DBO/JUN 2021, 2022, 2023
& Mambane Sekondêre Skool Landbouwetenskappe Graad 12
Notas. Dit is slegs voorgestelde antwoorde uit die
memorandums.
INHOUD
1. Dierevoeding
2. Vertering by die nie-herkouer (/hoender) en herkouers (koei)
3. Komponente van voer
4. Diereproduksie
5. Diereskuiling/ beskerming/behuising
6. Dieresiektes en beskerming
7. Plant- en metaalsoutvergiftiging
Dierevoeding
Herkouers en Nie-herkouers@ DBE/2021 & @DBE/2023
@Juffou_Ansie
, 2
Vergelyking van eksterne struktuur van die spysverteringskanaal van herkouers en nie-
herkouers@DBE/2023
Herkouers Nie-herkouers
➢ Poligastriese ➢ Monogastries
➢ Komplekse maag ➢ Eenvoudige maag
➢ Verteer voedsel met hoë kwaliteit ➢ Kan nie voedsel verteer met hoë
vesel en sellulose
kwaliteit vesel en sellulose nie
➢ Kou hul kos gedeeltelik, herop later
en herkou ➢ Kou hul kos behoorlik en sluk dit
een keer
Peristalse is die onwillekeurige sametrekking en ontspanning van spiere wat voedsel deur
die spysverteringskanaal stoot.
➢ Peristalse kom voor in die slukderm, maag en ingewande
➢ As die tempo van peristalse toeneem, sal voedsel vinniger langs die
spysverteringskanaal beweeg en minder vloeistof sal geabsorbeer word wat lei tot
diarree
➢ As die tempo van peristalse afneem, sal voedsel stadiger langs die
spysverteringskanaal beweeg en meer vloeistof sal geabsorbeer word wat lei tot
Hardlywigheid
Retro-peristalsis
Retro-peristalsis is die onwillekeurige sametrekking en ontspanning van spiere wat voedsel
terugstoot na die mond in die spysverteringskanaal
____________________________________________
FARINKS
Farinks is die tregtervormige spierbuis wat die mondholte met
die spysverteringstelsel en respiratoriese stelsels verbind. Dit
word omring deur die epiglottis om te verhoed dat voedsel die
tragea binnedring tydens sluk.
↘ Funksies van die farinks
↘ Uitruil van gasse
↘ Maak voorsiening vir die deurgang van voedsel vanaf die
mond na die slukderm
↘ Verbind die mond met die slukderm
@Juffou_Ansie
, 3
Die spysverteringskanaal van 'n vark@ DBE/2021 & @DBE/2023
Die dier het 'n eenvoudige/enkel/monogastriese maag.
B: Oplosbare
voedseldeeltjies
A: Gal word geproduseer
beweeg in die bloed in
D: Oplosbare
kaseïen in melk
word in
onoplosbare
kaseïen verander
Fisiese en chemiese vertering in die spysverteringskanaal van hierdie plaasdier vind in
die bek plaas.
Fisies - Kos word deur die tande in kleiner deeltjies afgebreek
Chemiese - Speeksel amilase in die mond breek stysel in voedsel in maltose af
Abomasum = Aanduiding van die deel in herkouer diere wat ooreenstem met deel D in
terme van funksionering.
Naam van die plaasdier hierbo= Hoender/hoender/pluimvee
Redes sigbaar in die diagram, dat dit 'n
hoender/voël/pluimvee se spysverteringstelsel is.
@Juffou_Ansie
, 4
Teenwoordigheid van 'n gewas
↘ Teenwoordigheid van proventrikulus/kliermaag
↘ Eenvoudige maag/monogastries
↘ Teenwoordigheid van ventrikulus/gizzard/gespierde maag
↘ Teenwoordigheid van caeca/twee blinde ingewande
Die pH van die inhoud van elk van die volgende dele @DBE/2023
B - Suur
E - Alkalies/basies
Die belangrikheid van die stof/maagsap in vertering
↘ Dit is antisepties en vernietig bakterieë/voorkom verrotting van die maaginhoud
↘ Verander die pH van die maag van alkalies na suur
↘ Verander disakkariede in monosakkariede
↘ Aktiveer pepsien om pepsien te vorm
↘ Pepsien verander proteïene na peptone
Rol gespeel deur deel gemerk C/gizzard
Dit maal kos in kleiner deeltjies vir maklike vertering/meganiese/fisiese vertering.
__________________________________________________________
Herkouers produseer groot hoeveelhede speeksel per dag. Die speeksel van
herkouers bevat nie die ensiem amilase nie en daarom vind geen chemiese vertering
in die mond plaas nie.@ IMPAQ Junie Eksamen 2022
Kliere in die mond wat speeksel afskei en gee 'n beskrywing van elk.@ IMPAQ Junie Eksamen 2022
Die parotiskliere produseer 'n waterige, weiagtige afskeiding. Die mandibulêre kliere
produseer 'n gemengde afskeiding van wei en slym. Die sublinguale kliere skei speeksel af
wat oorwegend slymerig van aard is.
Die funksie van speeksel@ IMPAQ Junie Eksamen 2022
Speeksel dien as 'n alkaliese buffer wat die suur wat in die rumen en retikulum geproduseer
word tydens fermentasie neutraliseer.
RUMEN
Rumen is die grootste kompartement van die voormaag. Gevind op
die linker helfte van die buikholte. Die rumen bevat groot
hoeveelhede mikrobes; Bakterieë, swamme en protosoë.
@Juffou_Ansie
